Achtergrondpagina bij de brochure ‘EU en de ontwikkelingslanden’

(meer daarover: http://www.andereuropa.org/brochures/). (Het project ‘Global Europe, Voor Wie?’ (kortweg: ‘Global Europe’) is inmiddels ondergebracht bij Globalinfo).

Kritiek op het Europese handelsbeleid
Het campagneproject ‘Global Europe, Voor Wie?’ bracht in mei 2009 een brochure uit over het officiële (vrij)handelsbeleid van de EU tussen oktober 2006 en november 2010. Dat handels- en investeringsbeleid had de titel ‘Global Europe, Competing in the World’ (http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2006/october/tradoc_130370.pdf).
In de brochure van Global Europe, Voor Wie? lees je waar dat beleid vandaan komt en welke effecten het binnen de EU en daarbuiten heeft voor arbeiders, studenten, boeren en migranten. De brochure is hier te downloaden.
De website van Global Europe, Voor Wie? is iniddels opgeheven maar hier vind je informatie over het project.
In november 2012 werd het Europese handels- en investeringsbeleid overigens herzien. Sindsdien heet het “Trade, Growth and World Affairs” (http://trade.ec.europa.eu/doclib/html/146955.htm) en is het een belangrijk onderdeel van de “EU 2020 strategie”.

TOELICHTING, VERWIJZINGEN EN ACHTERGRONDEN

bij de brochure “EU en de ontwikkelingslanden” van Ander Europa en Global Europe/Globalinfo

De brochure is te vinden op de website van Ander Europa (http://www.andereuropa.org/wp-content/uploads/2012/11/Europa-en-de-ontwikkelingslanden.pdf).

* Pagina 5, 2e alinea: ‘omgekeerde ontwikkelingshulp’:
De rijke landen helpen niet de arme, zoals de propaganda wil doen geloven. Het is precies andersom. De ontwikkelingshulp die van ‘noord’ naar ‘zuid’ vloeit is een flink stuk kleiner dan de stromen die andersom lopen.
Lou Keune, onderzoeker en docent aan de Tilburgse universiteit, bracht deze ‘omgekeerde ontwikkelingshulp’ in kaart. Hij lichtte toe: “Tot de taboes van de discussie over ontwikkelingssamenwerking behoort de omgekeerde ontwikkelingshulp. In hoeverre is er werkelijk sprake van overdracht van middelen aan ontwikkelingslanden? Komt er niet evenveel of meer terug? Ik heb over een aantal categorieën van de externe economische relaties van ontwikkelingslanden wat onderzoek gedaan. Daarbij ben ik uitgegaan van een brede definitie van ontwikkelingssamenwerking. Want daartoe worden door de verdedigers van het neoliberale beleid naast de officiële ontwikkelingshulp ook particuliere leningen en investeringen en de wereldhandel gerekend.”

Zie: ‘Omgekeerde ontwikkelingshulp’, Leo Keune (oktober 2005) (https://www.globalinfo.nl/images/stories/ezfiles/omgekeerdeontwhulppdf.pdf).

* P agina 12, 1e alinea: ‘officiële ontwikkelingshulp’
Meer over ‘officiële ontwikkelingshulp’ – of ook ODA, Official Development Assistance – is te vinden

op de wikipedia-pagina ‘Ontwikkelingssamenwerking’ (http://nl.wikipedia.org/wiki/Ontwikkelingssamenwerking).

* Pagina 11, laatste alinea: ‘het Tweede Decennium voor Economische Ontwikkeling’
In het kader van de Noord-Zuid Dialoog nam de Algemene Vergadering van de VN in 1974 de Verklaring voor het instellen van een Nieuwe Internationale Economische Orde (NIEO) aan. Volgens het NIEO was de bestaande economische orde (dat uit ging van het Bretton Woods-systeem) een belemmering voor de sociale, economische en politieke relaties en veroorzaakte de ‘ontwikkelingssamenwerking’ armoede. Belangrijk was dat ontwikkelingslanden zelf de doelen en voorwaarden voor ontwikkeling zouden kunnen vaststellen. Economische ontwikkeling zou moeten gaan over industrialisering en grotere economische verscheidenheid. Maar ook over eerlijke handelsverhoudingen met eerlijke prijzen en een ruilvoet die niet verslechtert, over controle op multinationale bedrijven, over toegang tot dienstensectoren, over overdracht van kennis en technologie, en over hulp. De aanpak van de NIEO stuitte echter op weerstand van de rijke landen en werd nooit toegepast.
Meer hierover op de wikipedia-pagina ‘New International Economic Order’ (‘http://en.wikipedia.org/wiki/New_International_Economic_Order)).

* Pagina 13, laatste alinea: ‘ruilvoet’
Meer hierover in ‘Omgekeerde Ontwikkelingshulp’ van Lou Keune (2005) (https://www.globalinfo.nl/images/stories/ezfiles/omgekeerdeontwhulppdf.pdf)).

* Pagina 19, kader: ‘IMF en Wereldbank’
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Internationale Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (IBRD), die later op ging in de Wereldbank Groep, waren belangrijke pilaren in het Bretton Woods-systeem dat in 1944 werd opgezet onder leiding van de VS. Dat systeem omvatte een set van regels, instellingen en procedures ter regulering van de internationale monetaire verhoudingen. Het verplichtte landen om een monetair beleid te voeren dat uitging van een vaste wisselkoers met de Amerikaanse dollar. Ook moesten de deelnemende landen het IMF toestaan tijdelijke tekorten op de betalingsbalans aan te vullen.

Meer hierover op wikipedia-pagina ‘Bretton Woods System’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Bretton_Woods_system).

Door het dreigende verlies in de Vietnam-oorlog, door een aankomende wereldwijde economische crisis en geconfronteerd met verlies van vertrouwen in de dollar, zeiden de VS begin 70-er jaren de akkoorden van Bretton Woods op. Ze koppelden de dollarwaarde los van de goudstandaard en maakten een einde aan de inwisselbaarheid van hun munt tegen vaste koersen om de wereldwijde concurrentiepositie van Amerikaanse bedrijven te behouden.

* Pagina 19, 1e alinea onder kader: ‘Programma’s voor Structurele Aanpassing ‘
Het IMF en de Wereldbank maakten misbruik van de crisis door de ontwikkelingslanden te ‘helpen’ aan leningen volgens streng financieel-economisch recept en onder zware economische voorwaarden. Dit deden ze door het opleggen van Programma’s voor Structurele Aanpassing (SAP’s) aan ontwikkelingslanden die financieel in problemen kwamen. Deze SAP’s waren mede ontworpen door het Amerikaanse ministerie van Financiën en de Amerikaanse Federale Bank en omvatten ongeveer 10 eisen met betrekking tot bezuinigingen, liberalisering en privatisering, later de ‘Washington Consensus’ genoemd. Zie hierover wikipedia-pagina’s ‘Structural Adjustment Program’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Structural_Adjustment_Program) en ‘Washington Consensus’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Washington_Consensus).

In 1999 werden de SAP’s vervangen door een nieuw instrument, de Poverty Reduction Strategy Papers (PRSP’s). Zie daarover de wikipedia-pagina ‘Poverty Reduction Strategy Paper’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Poverty_Reduction_Strategy_Paper).
Meer over hoe crises werden en nog steeds worden misbruikt, is te lezen in het boek ‘De shockdoctrine, de opkomst van rampenkapitalisme’ van Naomi Klein (2007) (https://www.globalinfo.nl/Achtergrond/recensie-van-naomi-kleins-de-shockdoctrine.html).

* Pagina 22, 3e alinea: ‘Armoede is multidimensionaal’
Dit is het (nieuwe) credo van de Wereldbank in 2000, waarbij de instelling de verantwoordelijkheid voor inkomensverwerving vooral bij de armen zelf legt. “Met de benadering van de ‘multidimensionaliteit’ gaf de Wereldbank aan de armoede niet werkelijk te willen of te kunnen oplossen. Overigens, ook in de rijke landen wordt sinds enige tijd de multidimensionaliteit gepreekt…,” aldus Francine Mestrum in haar boek “Ontwikkeling & Solidariteit” (2010).(http://www.epo.be/uitgeverij/extrainfo.php?id=9789064456602-D).

Met hun visie-wijziging over ‘armoede’ startten Wereldbank en IMF rond de millenniumwisseling met een nieuw instrument, de Poverty Reduction Strategy Papers (PRSPs), en opvolger van de Programma’s voor Structurele Aanpassing ‘ (SAP’s). Zie daarover de wikipedia-pagina ‘Poverty Reduction Strategy Paper’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Poverty_Reduction_Strategy_Paper).

* Pagina 22, 4e alinea: ’terminologie in teksten van de ontwikkelingsorganisatie van de VN ‘
Niet alleen werd het VN-actieprogramma voor armoedebestrijding aangepast, maar de VN in zijn geheel zag zich uit geldgebrek genoodzaakt om nauw “samen te werken” met grote internationale ondernemingen In 1999 kondigde Kofi Annan het ‘Global Compact’ -initiatief aan. Deelnemende bedrijven ondertekenden vrijwillige codes voor “duurzaam, sociaal en ecologisch verantwoord gedrag” in ruil voor aanpassing van die programma’s aan hun belangen. Door gebrek aan effectief toezicht op naleving van de codes en gebrek aan sankties kwam deze samenwerking feitelijk neer op het ‘blauwwassen’ (*) van het (aanhoudend) slechte bedrijfsbeleid van de bedrijven.

De toenemende invloed van grote concerns op de VN was ook elders te zien. In 2000 kwamen de Wereldbank, de VN en de organisatie van economisch ontwikkelde landen , de OESO, met een nieuw ontwikkelingsdocument. Het was geënt op een OESO-plan uit 1996, getiteld ‘Shaping the 21st Century: The Contribution of Development Co-operation’ . De gepresenteerde ontwikkelingsdoelen werden later dat jaar, samen met doelstellingen voor mensenrechten, opgenomen in de Millenniumverklaring van de VN (zie ook pagina 24 en 25 van de brochure).

Weblinks :
– (*) Zie bijvoorbeeld: “Groenwassen en blauwwassen – Transnationaal ondernemen in VN-structuur,” WTO-zip (2002) (http://www.stelling.nl/trouble/zip/02-08-22-4.htm).

– Meer over Global Compact is te vinden op de wikipedia-pagina ‘United Nations Global Compact’ (http://en.wikipedia.org/wiki/Global_Compact) en op de OneWorld website: “Global Compact jaar na oprichting nog altijd aan kritiek onderhevig” (2002) ( http://www.oneworld.nl/lezen/nieuws/global-compact-jaar-na-oprichting-nog-altijd-aan-kritiek-onderhevig ).

– “Shaping the 21st Century: The Contribution of Development Co-operation,” OECD/DAC (1996)
(http://www.oecd.org/dac/2508761.pdf).

* Pagina 23, foto:

Op 16 maart 2010 demonstreerden activisten van het Seattle to Brussels Netwerk (http://www.s2bnetwork.org) in Brussel tegen een conferentie over handel en ontwikkelingslanden die door het handelsdepartement van de EU (DGTrade) was georganiseerd. Ze beschuldigden DGTrade ervan hun ondernemersgerichte handelsagenda te presenteren op basis van ‘ontwikkelings retoriek’.
Bij de actie werd het handelsbeleid weergegeven als een grote, wilde hond die door een vertegenwoordiger van transnationale ondernemingen wordt losgelaten op kleine boeren, kleine ondernemingen, vrouwen en inheemse bevolkingsgroepen in de ontwikkelingslanden.

Deze en andere foto’s zijn te vinden in “Seattle to Brussels Network protests against EU trade policy” (http://www.flickr.com/photos/48245987@N05/sets/72157623547609883/with/4454189587/)

* Pagina 24, 1e alinea: ‘Millenniumdoelstellingen’

De 8 Millenniumdoelstellingen ( MDG8 ) zijn niet echt revolutionair te noemen; toch zijn ze niet haalbaar!
Een van die doelstellingen is h et uitbannen van extreme armoede en honger. In de huidige opzet zou dit neerkomen op vermindering van extreme armoede met maximaal 19 procent. Zelfs de secretaris-generaal van de VN gaf in 2005 toe dat de MDG8 geen volledig ontwikkelingsprogramma vormen, en dat er veel aan ontbreekt. Eind 2011 was duidelijk dat zelfs de beperkte doelstellingen van de VN bij verre na niet zullen worden gehaald in 2015. Door de keuze voor MDG8 staat een eerlijke ontwikkeling niet meer centraal, maar worden alleen nog de effecten van oneerlijke ontwikkeling bestreden. Daarnaast bevat een deel van de Millenniumdoelen juist receptuur voor middelen die erger zijn dan de kwaal en die de kwaal daarmee juist verergeren. Er wordt bijvoorbeeld aanbevolen om ‘public private partnerships’ aan te gaan. Met andere woorden: geld voor ontwikkelingssamenwerking gaat naar grote ondernemingen. (Zie ‘Millennium Doelstellingen zijn Doekje voor het Bloeden’ van Francine Mestrum (2005) (http://vl.attac.be/article429.html).

* Pagina 24, 1e alinea: ‘Wereldbank, de OESO en de VN ‘
De toenemende invloed van grote concerns op de VN was ook elders te zien. In 2000 kwamen de Wereldbank, de VN en de organisatie van economisch ontwikkelde landen, de OESO, met een nieuw ontwikkelingsdocument. Het was geënt op een OESO-plan uit 1996, getiteld ‘Shaping the 21st Century: The Contribution of Development Co-operation’ (http://www.oecd.org/dac/2508761.pdf). De gepresenteerde ontwikkelingsdoelen werden later dat jaar, samen met doelstellingen voor mensenrechten, opgenomen in de Millenniumverklaring van de VN.

* Pagina 28, 1e alinea: ‘Voor 2007-2013 is 17 miljard euro gereserveerd’
De EU is de belangrijkste donor ter wereld. In 2011 gaven de lidstaten en de EU samen 53,1 miljard euro uit aan officiële ontwikkelingshulp. Dat is ruim de helft van wat wereldwijd door overheden en instellingen wordt verstrekt.
Voor 2008-2013 heeft de Europese Commissie 22,7 miljard euro uitgetrokken voor landen in Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan. Met die landen heeft de EU een speciaal samenwerkingsverband. Voor 2007-2013 is 17 miljard euro uitgetrokken voor ontwikkelingsbeleid gericht op bijdragen aan het behalen van de Millenniumdoelen. Het totale EU-budget voor Europees ontwikkelingsbeleid voor 2007-2013 is ongeveer40 miljard euro. (Zie ‘Beleid ontwikkelingssamenwerking’ van Europa Nu (2011) (http://www.europa-nu.nl/id/vg9pjq8ja4z2/beleid_ontwikkelingssamenwerking).

* Pagina 28, 1e alinea: ‘ACP-landen’

Een bijzondere vorm van vrijhandelsverdragen zijn de Economic Partnership Agreements (EPA’s) die de handelsrelaties met de armste ex-koloniën moeten regelen. Ze worden verpakt als ‘samenwerkingsakkoorden’, maar gaan in feite grotendeels over ‘vrij’handel en (Europese) markttoegang. Landen die weigeren te tekenen, riskeren economische bestraffing en dreigen ook ontwikkelingshulp kwijt te raken. Desondanks heeft de EPA-machinerie, die in 2008 afgerond had moeten zijn, de grootste moeite om draaiende te blijven. Een groot aantal landen heeft inmiddels geweigerd om het aangeboden ‘samenwerkingspakket’ te accepteren, ook als ze daarmee de voorkeursbehandeling die ze nog hadden onder het Cotonou-akkoord, kwijt raken.
Voor meer informatie over EPA’s, zie bijvoorbeeld:
– “Economic Partnership Agreements (EPAs) – Responses to the EU Offensive against ACP Developmental Regions,” Trans National Institute (11 juni 2007)(http://www.tni.org/archives/reports_altreg_epas ).
– “Economic Partnership Agreements – still pushing the wrong deal for Africa?,” Both ENDS, Joint Publication (juni 2012) (http://www.bothends.org/uploaded_files/document/EPAs_Briefing.pdf ).
– “The case against the Economic Partnership Agreement ,” Ghana National CSO Platform on EPA (30 augustus 2011) (http://www.tni.org/article/case-against-economic-partnership-agreement ).

* Pagina 28, laatste alinea: ‘nabuurschap’

Zie voor het officiële besluit de website Europa-nu: “Strategiedocument Europees Nabuurschapsbeleid,” van de Europese Commissie (12 mei 2004) (http://www.europa-nu.nl/id/vi7jgsy09xvy/mededeling_van_de_commissie_europees).

* Pagina 28, laatste alinea: ‘nabuurschap’ (Euromed, Arabische Lente)

Bij de protesten die in december 2010 in Tunesië begonnen, en vervolgens snel oversloegen naar andere Arabische landen, ontstond het beeld dat de Europese landen vierkant aan de kant van de demonstranten stonden en blij waren dat de dictatoriale regimes wankelden of vielen. In werkelijkheid werd er al die lange dictatoriale jaren prima door de EU en de Europese bedrijven met de Arabische regimes samengewerkt, en nu nog steeds. Hetzelfde geldt overigens voor de andere grote Internationale Architecten, zoals het IMF of de G8.

De EU was druk bezig om een Euro-Mediteraanse Vrijhandelszone in te richten (Euromed, ook wel Barcelona Proces genaamd). Toen het niet lukte om vrijhandelsafspraken met alle betreffende landen tegelijk te maken – er waren bijvoorbeeld problemen met Libië – werd eerst met alle landen afzonderlijk een Euro-Mediterranean Association Agreement gesloten,met gedetailleerde wederzijdse toezeggingen op economisch en politiek gebied. Sinds 2004 maken die afspraken ook deel uit van het European Neighbourhood Policy (ENP); dat zijn politieke en economische programma’s voor landen die grenzen aan de EU. Speciaal element daarin is dat er afspraken gemaakt worden over het tegenhouden van migranten richting Fort Europa.
Dat was dan ook het geval met de Arabische landen, die letterlijk vergeven waren – en deels nog zijn – van de met EU-geld betaalde gevangenissen en hekwerken om migranten tegen te houden (*). Libië vormde geen uitzondering, en er werd met dat land onderhandeld over toetreding tot de ENP-landen. Libië is natuurlijk speciaal interessant omdat het olie heeft, en de banden met Europese, met name Italiaanse, bedrijven was dan ook voortreffelijk.
Toen de regimes omvielen, of daarvoor al eigenlijk, probeerde de EU te verzekeren dat eventuele nieuwe regeringen zich aan de oude regels zouden blijven houden. Adam Hanich schreef al in mei 2011 voor de website www.jadaliyya.com hoe de Egyptische overgangsregering onder druk wordt gezet om het beleid van structurele aanpassing te blijven volgen. In zijn artikel wordt ook gewezen op de jaarvergadering van de EBRD, de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (een soort Europese versie van de Wereldbank, opgericht om het voormalige Oostblok te ‘ontwikkelen’). Een vertegenwoordiger van de Egyptische regering kwam daar letterlijk verzekeren dat “de huidige overgangsregering loyaal blijft aan de open markt-benadering, dat ze dit in versneld tempo in zal voeren na de komende verkiezingen”. Ook werd verzekerd dat Egypte de door Europa zo naarstig gewenste ‘publiek-private samenwerking’ zal aanhangen. In feite zou je kunnen zeggen dat de EU de Arabische opstanden gebruikt voor Shock Therapie.

Een goed overzicht van het beleid van EU, IMF en anderen, jegens de landen van de Arabische lente, wordt geboden in een rapport dat de Zuid-Afrikaanse econoom Patrick Bond schreef voor de Rosa Luxemburg Stichting in Duitsland onder de titel “Economic Attacks Against Arab Democracy” (juni 2011).

Weblinks:

(*) Voor een indrukwekkende kaart, zie: “ ‘The encampment’ in Europe and around the Mediterranean Sea,” Migreurop (2009) (http://www.crossedregards.eu/img/appendix3-gb.pdf).
– European External Action Service ‘Euro-Mediterranean Partnership ‘EUROMED’-pagina(http://www.eeas.europa.eu/euromed/index_en.htm).
– European External Action Service ‘Barcelona Process’-pagina (http://www.eeas.europa.eu/euromed/barcelona_en.htm).
– Euro-Mediterranean Association Agreement (http://www.iemed.org/anuari/2010/aarticles/euromed_agreements_en.pdf).
– wikipedia ‘European Neighbourhood Policy’-pagina (http://en.wikipedia.org/wiki/European_Neighbourhood_Policy)

– No Border Network (Fort Europa) (http://no-border.nl/tag/fort-europa/).
– Boeken en films (http://fortresseurope.blogspot.nl/2006/02/immigrants-dead-at-frontiers-of-europe_16.html).

– “Egypt’s ‘Orderly Transition’? International Aid and the Rush to Structural Adjustment,” door Adam Hanich (29 mei 2011)(http://www.jadaliyya.com/pages/index/1711/egypts-‘orderly-transition’-international-aid-and-)..

– “Economic attacks against Arab democracy,” door Patrick Bond (1 juni 2011)(http://www.palestine.rosalux.org/fileadmin/ab_palestine/pdf/RLF_newsletters_EN/RLF_PAL_Patrick_Bond_G8.pdf).

* Pagina 29, onderin kader: ‘Besluitvorming en uitvoering’
Meer daarover op de website van Europa-nu:
– “Raad besluit met gekwalificeerde meerderheid van stemmen,” Europe-nu

(http://www.europa-nu.nl/id/vh75n4vkwzuc/raad_besluit_met_gekwalificeerde).

– “Besluitvorming in de Europese Unie tot december 2009,” Europe-nu

(http://www.europa-nu.nl/id/vialrzdbc7x9/besluitvorming_in_de_europese_unie_tot).

– “Verdrag van Lissabon,” Europe-nu

(http://www.europa-nu.nl/id/viahjsycnxxx/verdrag_van_lissabon).

* Pagina 29: 1e alinea (na kader): Nota ontwikkelingssamenwerking en handel

‘Europees ontwikkelingsbeleid gaat op dat van Nederland lijken,’ luidde de kop van artikel in de laatste editie van 2011 van Vice Versa. En dat is in dit geval zeker geen goed nieuws. Het stuk beschrijft de nieuwe doelstellingen van Eurocommissaris van Ontwikkelingssamenwerking Andris Piebalgs. Die bracht het beleidsvoorstel ‘Agenda for Change’ uit dat mikt op het hervormen van het Europese ontwikkelingsbeleid. Vice versa vat samen: ‘Armoedebestrijding blijft in het voorstel de belangrijkste prioriteit en twintig procent van het Europese ontwikkelingsbudget zal gaan naar sociale sectoren als onderwijs en gezondheid. Maar daarnaast voorziet Piebalgs een koerswijziging van het Europese ontwikkelingsbeleid met een sterkere focus op het stimuleren van de lokale private sector, nieuwe samenwerkingsvormen met het bedrijfsleven en het versterken van een gunstig ondernemingsklimaat.’ Er zou ook een ‘grotere nadruk op economische groei’ gelegd gaan worden en ‘meer geïnvesteerd worden in de sectoren landbouw en energie’. (Vice Versa jrg 45 # 6)

Andere artikelen over dit thema:

– “Interview eurocommissaris Piebalgs: ‘Meerderheid Europese burgers steunt intensivering ontwikkelingshulp’,” door Selma Zijlstra (29 november 2011) (http://www.viceversaonline.nl/2011/11/interview-eurocommissaris-piebalgs-‘meerderheid-europese-burgers-steunt-intensivering-ontwikkelingshulp’/).

– “Sluizen naar bedrijfsleven worden wagenwijd opengezet,” door Paul Hassing (15 november 2011) (http://www.viceversaonline.nl/2011/11/sluizen-naar-bedrijfsleven-worden-wagenwijd-opengezet/).
– “Bernard Wientjes (VNO-NCW): Ontwikkelingssamenwerking en bedrijfsleven: een wereld te winnen,” door Vice Versa (11 januari 2011) (http://www.viceversaonline.nl/2011/01/ontwikkelingssamenwerking-en-bedrijfsleven-een-wereld-te-winnen/).

– “Aanbestedingen Noorden gaan grotendeels naar eigen bedrijven,” door Vera Hendriks (14 september 2011) (http://www.viceversaonline.nl/2011/09/aanbestedingen-noorden-gaan-grotendeels-naar-eigen-bedrijven/).
– ”Kabinet zet streep door gebonden hulp,” door Han Koch (13 maart 2009) (http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/nieuws/article/detail/1136432/2009/03/13/Kabinet-zet-streep-door-gebonden-hulp.dhtml).
– “Een drukke agenda voor de internationale hulpgemeenschap in Busan,” door Selma Zijlstra (18 november 2011) (http://www.viceversaonline.nl/2011/11/een-drukke-agenda-voor-de-internationale-hulpgemeenschap-in-busan/).

* Pagina 31, 3e alinea: ‘Global Europe Competing in the World ‘
De officiele mededeling van de Europese Commissie hierover: “Een concurrerend Europa in een gemondialiseerde economie” (oktober 2006, aangepast in mei 2009) (http://europa.eu/legislation_summaries/external_trade/r11022_nl.htm). Om dit beleid “handen en voeten te geven” is er ook een speciaal op grote Europese ondernemingen ingestelde informatiewebsite over markttoegang ingericht met een “Market Access Database” (en met de veelzeggende ondertitel: “Your guide to cracking world markets”). Zie: “Market Access Database homepage” (http://madb.europa.eu/mkaccdb2/indexPubli.htm). De website van het departement voor handel en investeringen van de Europese Commissie (DG Trade) is: http://ec.europa.eu/trade/).

In 2009 werd in Nederland campagne gevoerd tegen dit beleid onder de naam ‘Global Europe, Voor Wie?’ De campagne is inmiddels gestopt en de bijbehorende website (www.voorwie.eu) is niet meer gangbaar. Informatie over de campagne is nog te vinden op:
– “Global Europe? Voor wie?,” Globalinfo, 8 mei 2009 (https://www.globalinfo.nl/Nieuws/debat-20-mei-utrecht-global-europe-voor-wie.html )
– “Global Europe? Voor wie? (Persbericht: campagne rond Europees vrijhandelsbeleid gestart),” 14 mei 2009 (http://www.tni.org/archives/act/19495)
– “Debat 20 mei Utrecht: Global Europe, voor wie?,” Globalinfo, 18 mei 2009 (https://www.globalinfo.nl/Nieuws/debat-20-mei-utrecht-global-europe-voor-wie.html)

Op 9 november 2010 presenteerde de Commissie een nieuwe handelsstrategie voor de Europese Unie.
Deze strategie is onderdeel van de meer algemene EU2020-strategie (http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm) die inzet op het creeeren van meer banen en economsche groei. Dit handelsbeleid is getiteld “Trade, Growth & World Affairs” (‘Handel, groei en wereldvraagstukken’) en gaat over de periode 2010-2015. Volgens de Commissie
moet het handelsbeleid “helpen om de Europese economie uit de crisis te halen door overal in de wereld markten te openen of open te houden”.
Door de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon zijn de bevoegdheden van Commissie, EU-Raad en Parlement met betrekking tot handels- en investeringsbeleid gewijzigd.

Meer hierover is te vinden:
– “Trade, growth and jobs – The future of trade policy 2010-2015” (http://ec.europa.eu/trade/trade-growth-and-jobs/)
– “Trade, Growth and World Affairs – Trade policy as a core component of the EU’s 2020 strategy ” (http://trade.ec.europa.eu/doclib/html/146955.htm ).
– “The ‘Trade, Growth & World Affairs’ Communication (http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-10-555_en.htm).
– “Verslag over een nieuw handelsbeleid voor Europa in het kader van de EUROPA 2020-strategie (2010) (http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A7-2011-0255+0+DOC+XML+V0//NL ).
– “Lisbon strategy for growth and jobs ” (20 januari 2010) (http://www.eubusiness.com/topics/living-in-eu/jobs-growth ).
– “Growth and jobs: Reshaping the EU’s ‘Lisbon Strategy’,” (25 november 2009) (http://www.euractiv.com/priorities/growth-jobs-reshaping-eus-lisbon-linksdossier-188511 ).
– “Lisbon Strategy ,” Wikipedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Lisbon_Strategy ).
– “FAQ What is the difference between Europe 2020 and its predecessor the Lisbon Strategy? ” (http://ec.europa.eu/europe2020/services/faqs/index_en.htm).
– “Strategic report on the renewed Lisbon strategy for growth and jobs: new cycle 2008-2010 ” (juni 2008) (http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/eu2020/growth_and_jobs/c11806_en.htm ).
– Dossier ‘Treaty of Lisbon’ (Euractiv) (http://www.euractiv.com/de/node/188421).

– “Handel, groei en wereldvraagstukken – Handelsbeleid als kernelement van de Europa 2020-strategie” (http://trade.ec.europa.eu/doclib/html/146963.htm).

Zie ook de website van het Seattle to Brussels Network (http://www.s2bnetwork.org/) voor kritiek op het handelsbeleid van de EU.

* Pagina 33, 2e alinea: ‘Raw Materials Initiative’
Zie bijvoorbeeld: “The raw materials initiative — meeting our critical needs for growth and jobs in Europe,”Europese Commissie (4 november 2008) (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0699:FIN:en:PDF).

Voor kritiek op het grondstoffenbeleid van de EU, zie:
– “The New Resource Grab: How EU Trade Policy on Raw Materials is Undermining Development,” een rapport van Traidcraft Exchange (UK), Oxfam (Duitsland), AITEC (Frankrijk), WEED (Duitsland) en Comlamh (Ierland)(10 november 2010) (http://www.s2bnetwork.org/fileadmin/dateien/downloads/The_new_resource_grab.pdf).
– “New EU trade policy a ‘failed agenda’, Blueprint makes poor pay for crisis – charity,”War-on-Want (09 november 2010)(http://www.waronwant.org/news/press-releases/17118-new-eu-trade-policy-a-failed-agenda).
– “A new trade strategy for Europe? No, it’s more of the same forced liberalisation we’ve seen for 40 years,” WDM (2010) (http://wdm.org.uk/blog/new-trade-strategy-europe-no-its-more-same-forced-liberalisation-weve-seen-40-years).

* Pagina 33, 1e alinea: ‘Lissabon Agenda’
Meer hierover in de wikipedia-pagina ‘Strategie van Lissabon’ (http://nl.wikipedia.org/wiki/Strategie_van_Lissabon).

* Pagina 33, 3e alinea: ‘Economic Partnership Agreements (EPA’s)’
Zie bijvoorbeeld: “ Economic Partnerships,” DG Trade (Europese Commissie) (juni 2012) ( http://ec.europa.eu/trade/wider-agenda/development/economic-partnerships/)

Kritiek op EPA’s is onder meer te vinden bij :
– “Economic Partnership Agreements– still pushing the wrong deal for Africa?,” Joint Publication (BothEnds, Traidcraft, Aprodev, Comhlámh, 11.11.11)(mei 2012) (http://bothends.nl/uploaded_files/document/EPAs_Briefing.pdf).
– “Fact Sheet, October 2006,” Both Ends (2009) (http://www.bothends.org/uploaded_files/document/091217_factsheet_EPAs_2006-10_ST.pdf).
– “Economic Partnership Agreements (EPAs), Responses to the EU Offensive against ACP Developmental Regions,” Trans National Institute (11 juni 2007)(http://www.tni.org/archives/reports/altreg/epas.pdf)

* Pagina 34, 1e alinea: ‘Nederlandse investeringsverdrag ‘
Zie hierover bijvoorbeeld: “Nederlandse bilaterale investeringsverdragen faciliteren ‘treaty shopping’ door multinationale ondernemingen,” SOMO (24 oktober 2011)(http://somo.nl/news-nl/nederlandse-bilaterale-investeringsverdragen-faciliteren-2018treaty-shopping2019-door-multinationale-ondernemingen).

* Pagina 34, 2e alinea: ‘sociale en ecologische gevolgen van de praktijken van multinationals’
“De Europese Unie sluit vlijtig handelsverdragen af. De verdragen met Colombia, Peru en Zuid-Korea zijn al ondertekend, het afsluiten van een verdrag met India staat voor de deur. Ondernemersorganisaties hebben de handelsagenda van de EU beslissend meebepaald. Dienovereenkomstig profiteren de multinationals van de resultaten. Strengere patentregels, vrijere markttoegang, meer investeringsbescherming, dezelfde behandeling als binnenlandse ondernemingen en een verbeterde toegang tot grondstoffen, bijna geen wens bleef onvervuld. De armere landen moeten echter rekenen op hogere prijzen voor essentiële goederen, zoals medicijnen, een verzwakking van hun landbouwsector en andere ontberingen.”
Uit: “De handelspolitiek van de EU: Dictaten van de Multinationals” Globalinfo, vertaling van artikel van Udo Hörster (28 februari 2011) (https://www.globalinfo.nl/Achtergrond/de-handelspolitiek-van-de-eu-dictaten-van-de-multinationals.html). Het origineel verscheen op 24 februari in de Duitse krant Junge Welt.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Handige lijst met artikelen, boeken en websites voor meer informatie:

Websites:

– Globalinfo (https://www.globalinfo.nl): dagelijks nieuws en achtergrond over globalisering, economie, politiek en aktie.
– De Wereld Morgen (http://www.dewereldmorgen.be): onafhankelijk nieuwsburo dat zich concentreerd op wat echt belangrijk is, op wat je moet weten om onze complexe wereld te begrijpen”.

– Ander Europa (http://www.andereuropa.org): kritisch nieuws, achtergronden en analyses over Europa en de Europese politiek. Het Comité Ander Europa gaat uit van een Europa waar de economie zich schikt naar democratisch vastgelegde wetten.
– Platform Duurzame en Solidaire Economie (http://www.platformdse.org); Informatie over en activiteiten voor de realisatie van een solidair en ecologisch duurzaam economisch systeem.

– Alternative Trade Mandate Alliance(http://www.alternativetrademandate.org/) : organisatieplatform voor een alternatief Europees handelsbeleid dat uitgaat van de belangen van mensen en planeet (en niet van grote ondernemingen). Vertegenwoordigd in Nederland door het Trans National Institute.
– Trans National Institute (http://www.tni.org): onderzoeksnetwerk gericht op het kritisch analyseren van de wereldproblemen en het steunen van bewegingen die strijden voor een meer demokratische, gelijkwaardige en ecologisch duurzame wereld.
– Bilaterals Org (http://www.bilaterals.org): website over (de ontwikkeling en gevolgen van) bilaterale vrijhandelsverdragen en investeringsakkoorden en de rol en invloed van transnationale ondernemingen.

– Europa Nu [http://www.europa-nu.nl/): website met informatie over hoe de invloed van de Europese Unie op het leven van de burger en hoe we mee kunnen beslissen in Europa.

– Tax Justice NL (http://www.taxjustice.nl): netwerk dat zich in zet voor een eerlijk en rechtvaardig internationaal belastingssysteem dat bijdraagt aan internationale ontwikkeling.

– ATTAC Vlaanderen (http://vl.attac.be): netwerk voor taks/belasting op financiële transacties en voor versterking van de civiele maatschappij.
– Both Ends (http://www.bothends.nl): Nederlandse organisatie die groepen in ontwikkelingslanden steunt in de strijd tegen armoede en voor duurzaam milieubeheer.

– War on Want (http://www.waronwant.org): organisatie die samen met slachtoffers van de globalisering campagne voert tegen armoede, ongelijkheid en onrechtvaardigheid in ontwikkelingslanden.

– Jubilee South (http://www.jubileesouth.blogspot.com): beweging die de volksstrijd voor een rechtvaardige wereld zonder kapitalisme en imperialisme steunt, en met name campagne voert tegen onlegitieme schulden en schuldenoverheersing.
– Eurodad (http://www.eurodad.org): Europees netwerk dat zich richt op kwesties rond schulden, ontwikkelingsfinanciering en armoedevermindering, en het analayseren en bekritiseren van het beleid van Europese regeringen ten aanzien van de financiele crisis.

– All Included (http://www.allincluded.nl/): campagne voor vrijheid van mobiliteit en recht op verblijf voor migranten en dat migratie ziet als iets dat hoort bij de globalisering.

– Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (http://www.somo.nl/): onafhankelijke en non-profit onderzoeks- en netwerkorganisatie voor duurzame ontwikkeling, zowel sociaal, ecologisch als economisch.

– Seatini (http://www.seatini.org): organisatie die Afrika’s capaciteit wil versterken voor een effectievere deelname aan het wereldwijde handelssysteem en een betere hantering van het globaliseringsproces. Richt zich vooral op de Afrikaanse deelname aan de WTO.
– Seattle to Brussels Network (http://www.s2bnetwork.org): netwerk dat streeft naar vervanging van de huidige, ondernemersgerichte Europese handelsagenda in een ontwikkelingsagenda die uitgaat van daadwerkelijk duurzamheid en gender rechtvaardigheid. Centraal staat de Stop Corporate Globalization: Another World Is Possible!‘. Het netwerk is onderdeel van het Our World is Not for Sale-netwerk (http://www.ourworldisnotforsale.org).
– Focus on the Global South (http://www.focusweb.org): onafhankelijke organisatie die onderzoek doet en basisbewegingen ondersteunt rond ondernemersgerichte globalisering, neo-liberalisme en militarisering, en rond de versterking van rechtvaardige en gelijkwaardige alternatieven.

– Third World Network [http://www.twnside.org.sg): onafhankelijk, non-profit internationaal netwerk rond ontwikkeling(slanden) en Noord-Zuid kwesties.
– La Vía Campesina (http://www.viacampesina.org/en/): internationale beweging van landarbeiders, boer(inn)en, landloze mensen, inheemse mensen en migranten voor kleinschalige, duuzame landbouw, sociale rechtvaardigheid en waardigheid.

Artikelen en boeken:
– “Zuidelijke visies op Noord-Zuid kwesties – Zuidelijke visies op Noord-Zuid kwesties en alternatieven vanuit volksbewegingen; van symptoombestrijding naar systematische aanpak,” Voordracht van Dot Keet (Jubilee South) tijdens European Social Forum in Florence (november 2002)(https://www.globalinfo.nl/Achtergrond/zuidelijke-visies-op-noord-zuid-kwesties.html).
– “EU’s Trade Strategy,” Seattle to Brussels Network (2012) (http://www.s2bnetwork.org/themes/eus-trade-strategy.html).
– ‘Tax Justice: Putting Global Inequality on the Agenda’ (Kohonen, Mestrum 2009)(http://www.scribd.com/doc/88511417/Download-Tax-Justice-Putting-Global-Inequality-on-the-Agenda-PDF-eBook).
– “Illicit Financial Flows from the Least Developed Countries: 1990-2008,” UNDP (2011)(http://www.undp.org/content/dam/undp/library/Poverty%20Reduction/Trade,%20Intellectual%20Property%20and%20Migration/FINAL%20_IFFs_from_LDCs.pdf).
– “Trade openness and economic growth: a cross-country empirical investigation,” Yanikkaya (2003)(http://www.cer.ethz.ch/resec/teaching/seminar_aussenwirtschaft_wt_04_05/yanikkaya_JDE.pdf).
– Over het boek “Kicking Away the Ladder” in “How the Economic and Intellectual Histories of Capitalism Have Been Re-Written to Justify Neo-Liberal Capitalism,” Chang (2008)(http://www.paecon.net/PAEtexts/Chang1.htm).
– “ Estimating GDP Effects of Trade Liberalisation for Developing Countries,” Kraev (2005)(http://www.egor.ch/FinalVersion.pdf).
– “The economics of failure: The real cost of ‘free’ trade,” Christian Aid (2005, page 2)(http://www.christianaid.org.uk/Images/economics_of_failure.pdf).
– “De-globalization – Ideas for a New World Economy,“ TNI, over boek Bello (2002) (http://www.tni.org/tnibook/de-globalization).
– “Ending Aid Dependence,“ Tandon (boek, 2008) (http://www.southcentre.org/index.php?option=com_content&view=article&id=907%3Aending-aid-dependence&catid=136%3Abook-launches&lang=en)
– “De handelspolitiek van de EU: Dictaten van de Multinationals,” Globalinfo (geschreven door Udo Hörster/Junge Welt) (28 februari 2011)(https://www.globalinfo.nl/Achtergrond/de-handelspolitiek-van-de-eu-dictaten-van-de-multinationals.html).

————————