Oekraïne-oorlog: ik zie, ik zie wat jij niet ziet
In de laatste week van februari viel het Russische leger op initiatief van Poetin Oekraïne binnen en startte daarmee een illegale aanvalsoorlog die indruist tegen het internationaal recht. Daar komt nog bij dat de Russische bevolking gehersenspoeld wordt door een gebrek aan persvrijheid en het onderdrukken van elke vorm van protest tegen de oorlog.
(Door Hans van Heijningen)
Gelukkig leven wij in een vrij land met pluriforme media die borg staan voor evenwichtige verslaggeving en grondige analyses van de actualiteit en de achtergronden van de oorlog. Dat denken veel mensen, maar dat is niet zo. Want de main stream media (je hoeft geen corona-gekkie te zijn om die term te gebruiken) zijn totaal onkritisch waar het gaat om de rol van het Westen in aanloop naar die oorlog. Kwam Poetins ‘speciale operatie’ (oorlog tegen Oekraïne) echt volkomen uit de lucht vallen? Nee, want Poetin verklaart al bijna vijftien jaar dat het optreden van het Westen onacceptabel is en om een hard Russisch antwoord vraagt. Is er iets ernstigs mis met de mentale gezondheid van de Russische dictator? Nee want Poetin is buitengewoon consistent, wat voor alle duidelijkheid geen alibi is om een misdadige oorlog te starten.
Wie kritisch naar het optreden van het Westen ten aanzien van Oost-Europa kijkt, komt tot de conclusie dat ‘wij’ de afgelopen dertig jaar een bulldozerbeleid hebben gevoerd. Zonder tussenkomst van de VN of de Veiligheidsraad startte de NAVO in maart ‘99 luchtbombardementen op Servië, die 78 dagen aanhielden. ‘Elke bom of raket die neerdaalde op de Serven was in Russische ogen een aanval op Rusland zelf’, schrijft Meyers op pagina 167 in de vuistdikke Poetin-biografie ‘De nieuwe tsaar’.
Acht jaar later zou Poetin zich hevig verzetten tegen het voornemen van Bush om het uit de Koude Oorlog daterende Anti Ballistic Missiles-verdrag op te zeggen. Zonder de Russische zorgen serieus te nemen, gingen de VS er eenzijdig toe over om radarstations en lanceerinrichtingen in Polen en Tsjechië op te tuigen. Dit bracht de Russische president er op de Münchener Sicherheitskonferenz van februari 2007 toe om te onderstrepen dat ‘… het einde van de Koude Oorlog de wereld [had] opgescheept met ‘op scherp staande ammunitie, figuurlijk gesproken’ … een unipolaire wereld, … grotere minachting voor het internationaal recht… het dwingend opleggen van economisch, politiek, cultureel en onderwijsbeleid aan andere naties. (pag. 364-365)
Op de NAVO-top van april 2008 in Boekarest steunde Bush de Georgische president Saakasjvili in zijn streven om zijn land op termijn lid van de verdragsorganisatie te maken en zegde het land militaire steun toe. Ook Oekraïne kwam wat Bush betreft op termijn in aanmerking voor het NAVO-lidmaatschap. Poetin sprak in dit verband van een regelrechte provocatie, die niet onbeantwoord zou blijven. (pag. 400)
Poetins bezetting van de Krim in 2014 en zijn latere interventie in het oosten van Oekraïne berustte niet op inschattingsfouten. De reactie van het Westen kon hem gewoon helemaal niets meer schelen. Merkel had hem tot razernij gebracht door zijn bezorgdheid over radicale elementen binnen de regering van op de Oekraïne, de bedreiging van de Russische minderheid in het oosten en wreedheden van het Oekraïense leger in de Doembas niet serieus te nemen. De pragmatische aanpak van zijn eerste twee ambtsperioden stopt en de politieke onrust in Oekraïne bracht hem tot een fundamentele breuk in de koers die hij tot dan toe had gevolgd. ‘Vanaf nu zou hij de macht van Rusland doen gelden met of zonder erkenning van het Westen.’ Binnen Rusland zou die beleidsomslag gepaard gaan met verhevigde repressie van de oppositie (pag. 540-541)
Meyers Poetin-biografie kwam in 2015 uit, wat maakt dat Deel VI ‘Poetin valt de Oekraïne binnen’ ontbreekt. Maar het hele boek (dat tot de beste titels behoort die er over de Russische president zijn geschreven: Trouw-recensie) is een aanloop tot de oorlog waar we nu getuige van zijn. Wat nou onverwachts? Hier hebben we te maken met de beeldvorming van voorstanders van offensieve en agressieve krachten in het Westen weg denken te komen met hun streven om grondstoffen, energiebronnen, productiefaciliteiten en afzetmarkten in handen te krijgen en hun politieke en militaire macht uit te breiden. Ja maar ‘de Oost-Europeanen willen het zelf’. Dit argument getuigt van hypocrisie en cynisme omdat westerse leiders zich doorgaans door alles laten leiden behalve door wat staatshoofden en parlementen van andere landen willen.
‘Waar twee olifanten vechten wordt het gras vertrapt’, luidt een Afrikaans spreekwoord. Laten we er vanuit Nederland en Europa alles aan doen om Rusland en Oekraïne aan de onderhandelingstafel te krijgen en het geweld te beëindigen. En laat diegenen die ‘hun oorlog is onze oorlog’ roepen eerst maar hun eigen kinderen de oorlog in sturen.
De Nieuwe Tsaar, Uitgeverij Libris, 2017