Ga naar de inhoud

Verslag Europese Burgerassemblee over Schulden

Onderdeel van een driedaagss protestprogramma afgelopen maand in Brussel, was een European Citizen’s Assembly on Debt. Leden van de Britse Political Economy Research Centre maakten een verslag, dat hierbij wordt vertaald. Met wat aanvullingen van uw vertaler, die de conferentie ook integraal bijwoonde.

7 min leestijd
cadtm1

(Bron: verslag PERC, foto: Mikael Doulson/CADTM)

Op 16 oktober 2015 hebben vertegenwoordigers van PERC de European Citizen’s Assembly on Debt in Brussel bijgewoond. Het evenement dat was georganiseerd door CADTM en Attac, bracht activisten, politici en organisaties uit Europa bij elkaar om de heersende opinie over schulden (we hebben teveel uitgegeven, nu moeten we betalen) aan te vechten, en te bespreken welke wegen er zijn om vooruit te komen.

Het evenement kwam op een heel belangrijk moment. Europa zit in een impasse. Griekse kiezers werd in juni van dit jaar gevraagd of ze de akkoord gingen met de voorwaarden voor de ‘steunoperatie’ (bailout) aan het land, waarop 61 procent van de kiezers het voorstel verwierp. Ondanks deze beslissende slag tegen de troika, zullen de gestelde voorwaarden, waaronder drastische bezuinigingen en privatisering, toch uitgevoerd worden door de Syriza-regering geleid door Alexis Tsipras.

Diezelfde maand werd het voorlopige rapport van de Waarheidscommissie over Publieke Schulden gepubliceerd (the preliminary report by the Truth Committee on Public Debt) die bewijsmateriaal aanleverde voor ‘verfoeilijke’ (odious) en onrechtmatige schulden die geclaimd worden door het IMF International Monetary Fund en de Europese Centrale Bank.

Het rapport maakt duidelijk dat het IMF wist dat het geld uitleende aan Griekenland met maatregelen die ondemocratisch en niet effectief waren en die zouden leiden tot ernstige schendingen van de sociaal-economische en mensenrechten. Op dezelfde manier werden schulden die bij de ECB ondergebracht waren, aangegaan om alleen maar de belangen van de financiële instellingen te dienen. Daarmee konden grote Europese en Griekse private banken van hun Griekse obligaties afkomen. De financiële instellingen werden gered terwijl de Griekse bevolking de tol mag betalen en uitgemaakt worden voor luilakken.

Informatie over protesten

Het evenement was gericht op het fenomeen ‘odious debt’ en publieke controle van schulden in heel Europa, gekaderd in het belangrijke werk dat was uitgevoerd door het Waarheidscomité in Griekenland.

Belangrijke onderwerpen waren: oproepen voor democratische waarden en processen; de onrechtmatigheid van institutionele antwoorden; en leugenachtige verhalen over schuld.

De presentaties en het gesprek tijdens het evenement liet de noodzaak zien voor aanhoudende en uitgebreide door burgers aangevoerde ‘audits’ (als in: accountantscontrole) als middel voor onderwijs en bewustwording en als instrument om te bepalen welke schulden terugbetaald zouden moeten worden, en welke niet.

Meer in algemene zin hebben de organisatoren van het evenement de noodzaak belicht voor een publieke ruimte om over bezuinigingsbeleid en te denken, te discussiëren en het te ontmaskeren, en publieke schuld te controleren.

De dag werd gevolgd door een protest tegen bezuinigingen en TTIP die verzamelde voor het Europees parlement. (Aanvulling vertaler: ook de dag voorafgaand was er massaal geprotesteerd, zie oa. dit Nederlandstalig verslag: https://www.globalinfo.nl/Nieuws/drie-dagen-acties-rond-eurotop-in-brussel)

De sprekers

In het panel in de ochtend hoorden we eerst van Thanos Contargyris van Attac Griekenland over de onrechtmatigheid van de Griekse publieke schuld en de onhoudbaarheid van de soberheidsmaatregelen die er het gevolg van zijn, en waarbij de bezuinigingen op publieke diensten gebruikt worden om schulden af te betalen die ontstaan zijn door hoge militaire uitgaven en rentebetalingen. Zie de slides van de presentatie hier..

Marco Bersani, van ATTAC Italie, ging verder met de discussie over onrechtmatige en ‘verfoeilijke’ publieke schulden. De publieke schuld bedraagt nu in Italië ongeveer 135 % van het BBP – een toename van 119 % voor de laatste drie op democratisch gebied omstreden verkiezingen. Als toonbeeld van het verfoeilijke karakter van de aflossing van de schulden, de uitgaves voor rentes op de schulden bedraagt 5% van Italie’s BBP, terwijl publieke investeringen met 20% zijn afgenomen in de afgelopen zeven jaar, en 5 % minder bedragen dan het gemiddelde in de EU.

De volgende serie panel-leden belichtten vooral konkrete strategieën voor samenwerking en publieke bewustwording op het gebied van schulden en bezuinigingen. Aïcha Magha van de vakbond ACiDe / FGTB Wallonne liet zien wat de mogelijkheden zijn van het gebruik van visuele middelen en tekenfilmpjes, met hun video van de campagne ‘Wie profiteert van de schuld?’ die in twee weken tijd meer dan 350,000 keer bekeken is. Michel Husson van CAC France (http://www.associations-citoyennes.net/) presenteerde de resultaten van hun burger-audit over publieke schuld, met de uitkomst dat 59% van de publieke schuld onrechtmatig is aangezien die opgedaan is onder excessieve rentetarieven in de jaren 1990 en fiscale cadeautjes in de jaren 2000.

De zaak voor het auditten van lokale autoriteiten werd gemaakt door Yago Alvarez Barba, PACD (Spanish Citizen Debt Audit Platform), en Ludovica Rogers, Debt Resistance UK. Barba legde uit wat de PACD tot nu toe heeft uitgevoerd en hoe het werken op lokaal niveau schulden-activisme toegankelijker maakt voor een breder publiek. Daarna wees hij op sectorale audits – die zich bijvoorbeeld richten op bezuinigingen in de gezondheidssector. (tekst Spaanstalige toespraak hier)

Rogers zette het cruciale werk van Debt Resistance uiteen op het gebied van caleningen door lokale overheden van private banken, het gebruik van bemiddelaars en de kosten en voorwaarden van LOBO-leningen. Zie haar presentatie hier.

Het middagdeel ging verder over het onderwerp hoe schulden-audits en activisme bruggen kunnen en moeten slaan door heel Europa, en op nationaal en lokaal niveau. Marie-Dominique, van Attac Duitsland, presenteerde de tekst van Eric Toussaint ‘Who owes to who?’ over het schrappen van de Duitse schulden aan Griekenland na de Tweede Wereldoorlog. Econoom Bruno Théret riep op tot het veranderen van het monetaire regime om een einde te maken aan de cyclus van schulden en bezuinigingen, en maakte een pleidooi voor het gebruik van lokale, alternatieve en complementaire munten.

Myriam Djegham, van CSC en MOC Belgie, sprak over de noodzaak van strategieën van de arbeidersbeweging die voorzien in bewustmaking en het belang van publieke diensten in politieke zin konden terugveroveren..

Het middag-programma bood ook bijdragen van uitmuntende hoofdrolspelers in nationale en Europese partijpolitieke campagnes tegen ‘odious’ en onrechtvaardige schulden.

Zoe Konstantopoulou, de voormalige president van het Griekse parlement, gaf een bevlogen verslag van haar wederwaardigheden als leidster van de de waarheidscommissie over schulden. Zie een volledig videoverslag van haar toespraak in het Engels hier.

Philippe Lamberts, Europees parlementslid voor de Groenen vertelde over hoe Griekenland bewust door de Europese instellingen was vernederd, wat als een waarschuwing moest dienen voor andere landen om niet hetzelfde traject te proberen te volgen als Tsipras probeerde.

Miguel Urban, van Podemos, ging verder met het bekritiseren van de rol van Europese instellingen in het gebruiken van schulden om nationale regeringen te chanteren, en hij riep op tot de vorming van basisbewegingen en nieuwe vormen van politiek bedrijven.

De dag werd afgesloten door Eric Toussaint, van CADTM International, die stelde dat schulden een centraal onderwerp is voor hedendaagse democratische bewegingen, en een onderwerp waar progressieve regeringen zich wel mee moeten bezig houden als ze een toekomst willen hebben Zie hier video van Eric’s speech (in het Frans).

Bron: Political Economy Research Centre

Een uitgebreid Franstalig verslag, met links naar alle bijdragen van de sprekers, is hier te vinden.

Aanvullingen vertaler:

Enkele conclusies uit de interessante bijeenkomst, die de hele dag duurde:

*) Groepen uit Oost-Europa ontbraken volledig, terwijl de schulden-situatie daar vaak nog nijpender is.

*) Deskundigen uit meerdere organisaties vertelden hoezeer er gebrek is aan feitelijke informatie over de achtergrond en specifieke aspecten van het schuldenpakket. Kennelijk wordt daar erg weinig kritisch onderzoek naar gedaan.

*) Meerdere campagnes die lokaal mobiliseerden, toonden aan hoe nuttig gebruik te maken van verschillende vormen van WOB/FOIA. De Britse campagne zette alles online maar ontwikkelde ook een tool om te laten zien hoe je het over kunt nemen.