Ga naar de inhoud

Turkije: Tekel-strijd in cruciale fase

—-De 72ste dag van de strijd van de Tekel-arbeiders is vandaag ingegaan. Degenen die dachten of denken dat de arbeiders inmiddels ‘actiemoe’ zijn worden door de feiten en ontwikkelingen opnieuw in het ongelijk gesteld. De Tekel-arbeiders zijn in tegendeel nog levendiger en energieker dan ze ooit waren sinds zij halverwege de maand december van 2009 hun verzet van start lieten gaan.

16 min leestijd
Placeholder image

 

(zie eerder artikel over Tekel hier op globalinfo)

—-In de periode sinds de aanvang van hun verzet tegen de anti-juridische ‘4C’-regeling en hun strijd voor behoud van hun verworven werkzekerheid, opgebouwde arbeidsvoorwaarden en sociale rechten hebben zij relatief veel meegemaakt. Zij hebben hun sociale en politieke levenskennis verrijkt en rijke strijdervaringen opgedaan. Zij hebben geleerd zich in de strijd te organiseren en gezamenlijk op te treden. Zij hebben hun vrienden leren kennen net als zij ook hun openlijke en versluierde vijanden hebben leren kennen. Zij hebben de kracht van hun eenheid ervaren en de warmte van zowel de binnenlandse als ook de internationale solidariteit gevoeld. Zij hebben geleerd hun defensieve houding in een offensieve opstelling om te zetten en ontdekt dat zij onderdeel zijn van een sociale klasse, de arbeidersklasse.

—-In de afgelopen tijd zijn zij beledigd, beschuldigd, uitgescholden en vernederd door premier, regering, bureaucratie en rechterlijke macht. De media van de gevestigde orde hebben moedwillig getracht hen te isoleren, te marginaliseren en dood te zwijgen. Toen dat niet lukte hebben zij hen dan maar in een kwaad daglicht gesteld en hebben zij de contekst, redenen en doelstellingen van hun verzet verdraait. Dat alles werd aangevuld met willekeurig politiegeweld dat met zware middelen herhaaldelijk op hen werd uitgeoefend. Zij zijn desondanks staande gebleven en hebben zich bovendien ingespannen om zich door al deze ideologische, politieke, lichamelijke en psychologische agressie en staatsgeweld heen te slaan. Zij zijn daarin geslaagd en er door gesterkt. Hun strijdbaarheid en vastberadenheid zijn er door vergroot. Hun eenheid is er hechter door geworden en hun collectiviteit is er door vooruitgegaan. Uit de collectieve belevenissen en ervaringen in de sfeer van een gezamenlijke strijd voor gezamenlijke belangen is in de afgelopen tijd bovendien spontaan een levenswijze onder de Tekel-arbeiders begonnen te ontstaan die steeds meer gekenmerkt werd en nog wordt door de principes van samen leven, samen delen, samen strijden en samen willen winnen.

Verzet en solidariteit
—-Dat alles heeft in toenemende mate de bewondering, sympathie en respect afgedwongen van snel groeiende aantallen mensen over het hele land. Deze bewondering, sympathie en respect sloegen al snel om in daadwerkelijke steun en solidariteit voor de Tekel-arbeiders, hun eisen en hun verzet. De arbeiders in de voedingssector en in de andere sectoren waren de eersten die zich solidair met de Tekel-arbeiders verklaarden. Zij werden gevolgd door groepen en organisaties uit de andere onderdrukte volkslagen onder de bevolking.

—-Ook de vakbeweging die vanaf het begin in enige mate bij de Tekel-arbeiders betrokken was kwam in beeld naarmate de Tekel-arbeiders hun verzet hadden opgebouwd en opgevoerd. De strijd van de Tekel-arbeiders veroverde door zijn voorbeeldigheid en zijn mobiliserend en verenigend karakter een centrale en invloedrijke positie binnen de arbeidersbeweging van Turkije. Deze positie bezorgde de Tekel-arbeiders voldoende kracht, zelfvertrouwen en instemming van grote arbeidersmassa’s in het land om van hun vakcentrale TÜRK-İŞ de organisatie van een algemene staking te eisen. Een algemene staking zou binnen een relatief korte tijd de overwinning voor de Tekel-arbeiders en inwilliging van hun eisen mogelijk maken. Als de eisen van de Tekel-arbeiders ingewilligd zouden worden, dan zou daarbij ook de zogenaamde ‘4C’-regeling worden opgeheven. Dat zou ten goede komen aan grote groepen van arbeiders bij de nog bestaande staatsbedrijven die in de toekomst eventueel ook geprivatiseerd zullen worden. Dat was gelijk een van de redenen waarom ook grote aantallen arbeiders in verschillende sectoren zich samen met de Tekel-arbeiders sterk maakten voor een algemene staking.

—-Al vanaf de eerste week van januari hebben de arbeiders onder vertegenwoordiging en woordvoerdersschap van het comité dat zij zelf eerder hadden gevormd de vakcentrale TÜRK-İŞ en de daarbij aangesloten voedingsbond TEKGIDA-İŞ herhaaldelijk opgeroepen om hun wens voor de algemene staking te steunen en die samen met hen te vervullen. De leiding van TÜRK-İŞ toonde zich aanvankelijk ongevoelig voor de herhaaldelijke oproep van de Tekel-arbeiders. Maar toen de arbeiders systematisch de druk opvoerden en voorzitter M. Kumlu van TÜRK-İŞ uiteindelijk voor de keuze stelden om hun eis voor de algemene staking te honoreren dan wel als confederatie-voorzitter af te treden, moest hij toegeven. Onder dezelfde druk voelde ook de rest van de confederatie-leiding zich genoodzaakt de eis van de arbeiders voor de algemene staking te accepteren. Maar deze acceptatie was verre van hartelijk. Want, waar de arbeiders een langer durende, effectieve algemene staking voorstonden, heeft de top van TÜRK-İŞ besloten tot het uitroepen van een eendaagse algemene staking. De arbeiders hebben het besluit weliswaar toegejuichd maar lieten ook hun onvrede blijken over het eendaagse karakter ervan. Zo begon in de laatste week van januari het proces dat de arbeiders en de vakbeweging zou leiden naar de eendaagse algemene solidariteitsstaking van 4 februari 2010.

Eendaagse algemene solidariteitsstaking 4 februari 2010.
—-De algemene staking heeft een aantal belangrijke zaken aan het licht gebracht en zowel in het land zelf als ook daar buiten nog al wat teweeg gebracht. Op 4 februari werd onder andere duidelijk hoe zeer de arbeidersbeweging en andere volksbewegingen in het land toe waren aan zo’n grootschalige actie. Aan de oproep van de zes vakcentrales die het land telt hebben grote aantallen arbeiders positief gevolg gegeven door op die dag niet het werk te hervatten en massaal de straten op te gaan om actief en luid te demonstreren of anderszins actie te voeren.

—-Aan de acties van de arbeiders namen ook grote aantallen mensen en organisaties deel uit verschillende onderdrukte volkslagen. Arme landbouwers, tabaktelers, kleine middenstanders, scholieren en studenten, organisaties van jongeren, vrouwen, gepensioneerden en gehandicapten, talrijke beroepsorganisaties van wetenschappers, academici, intellectuelen, kunstenaars, ingenieurs en advocaten… Zij waren er allemaal bij en versterkten de algemene staking en de strijd van de Tekel-arbeiders. Daaruit bleek hoe groot de solidariteit met de Tekel-arbeiders inmiddels was gegroeid en hoe intens de sympathie was die zij genoten.

—-Tijdens de algemene staking en erna kwamen naast de vrienden van de Tekel-arbeiders ook de vijanden van hen aan het licht. De administraties van de vakcentrales HAK-İŞ en MEMUR-SEN hebben de Tekel-arbeiders na de algemene staking feitelijk en moedwillig niet meer gesteund. Naar de verhoudingen in Turkije is dat geen wonder als men bedenkt dat bijvoorbeeld HAK-İŞ, die zelf islamitisch-confessioneel is, op fanatieke wijze ook de huidige islamitisch-confessionele AKP-regering aanhangt. De top van confederatie HAK-İŞ bewijst net als in het verleden ook in dit geval weer een blok beton te zijn aan het been van de arbeidersbeweging die juist de belangrijkste vooruitstrevende kracht binnen Turkije’s samenleving is.

—-De strijd van de Tekel-arbeiders en de algemene staking in het bijzonder hebben niet alleen in Turkije zelf, maar ook op modiaal niveau een motiverend, mobiliserend en activerend effect gesorteerd. Net als in andere werelddelen zijn geleidelijk aan met name ook in Europa (waar de meeste arbeidsmigranten uit Turkije en hun nakomelingen leven) talrijke solidariteits-initiatieven uit de grond gerezen. Steeds meer mensen zijn zich in dat proces weer steeds meer gaan interesseren voor de arbeidersbeweging in hun land van herkomst. Naast en samen met de uit Turkije afkomstige arbeidsmigranten zijn in een aantal Europese landen ook vakbonden, maatschappelijke organisaties, politieke prominenten en andere ‘autochtone’ krachten zich vooral tijdens en na de algemene staking positief gaan bemoeien met het verzet van de Tekel-arbeiders en de strijd van de arbeidersbeweging in Turkije. Te constateren valt dat deze trend zich nog steeds voortzet.

Impasse
—-Na de algemene staking verklaarde M. Kumlu van TÜRK-İŞ namens de voorzitters van de overgebleven vier vakcentrales TÜRK-İŞ, DİSK, KESK en KAMU-SEN dat zij in de periode tot 12 februari nog een gesprek met premier Erdoğan zouden proberen te hebben om hem ertoe te bewegen de eisen van de Tekel-arbeiders zo veel mogelijk te laten inwilligen. Ondertussen zouden er allerlei solidariteitsacties over het hele land georganiseerd worden. Daarnaast zouden zij met de internationale vakbondsconfederaties ITUC en ETUC in overleg treden om met hen samen internationale druk op premier Erdoğan uit te oefenen. En op 12 februari zouden de voorzitters van de vier vakcentrales weer bij elkaar komen om te overleggen over het vervolg van de acties, in het geval dat het gesprek met Erdoğan tot dan toe niets opgeleverd zou hebben. De Tekel-arbeiders hebben met die voornemens ingestemd maar hadden daar tegelijkertijd ook hun bedenkingen bij. Zij hadden liever gezien dat de algemene staking voortgezet zou worden tot dat de inwilliging van hun eisen afgedwongen zou worden.

—-Op 12 februari bleek Erdoğan niet van positie veranderd te zijn. De voorzitters van de vier gezamenlijke vakcentrales kwamen bijeen en kondigden het volgende actieprogramma aan. De vakcentrales zouden binnen enkele dagen een procedure bij de Hoge Raad laten starten met het doel de ‘garantieloze’ en ‘anti-juridische’ ‘4C’-regeling te laten vernietigen en de uiterlijke datum voor welke de Tekel-arbeiders de ‘4C’-regeling moeten hebben aangevraagd op te laten heffen. Overal in het land zouden nieuwe plaatselijke acties georganiseerd worden en op 20 februari zou er in Ankara een grote landelijke actiedag plaatsvinden. Ten slotte zouden de voorzitters van de gezamenlijke vakcentrales op 22 februari wederom bijeen komen om elkaars visie over de voortzetting van de strijd met elkaar te delen en opnieuw tot een gezamenlijk actieprogramma te komen voor de daarop volgende periode. De Tekel-arbeiders hebben wederom met die voornemens ingestemd, maar met grotere moeite als die van de vorige keer, en deze keer bovendien met grotere bedenkingen.

—-Ook op 22 februari bleek Erdoğan niets van zijn weigerige houding prijs gegeven te hebben. Weer kwamen de voorzitters van de vakcentrales bijeen. Weer concludeerden zij niets opgeschoten te zijn met Erdoğan. En weer maakten zij een actieplan bekend voor de komende periode. Het laatste actieplan bevat weer het overal ophangen van spandoeken, het organiseren van nog meer fakkeltochten, het nog meer houden van zitacties en het afleggen van nog meer persverklaringen. En als er aan de eisen van de vakcentrales met betrekking tot de ‘4C’-regeling en andere zaken niet positief tegemoet gekomen wordt dan zal een tweede algemene staking op 26 mei 2010 onvermijdelijk zijn.

Confederatievoorzitter M. Kumlu uitgejouwd
—-Deze laatste verklaring van voorzitter M. Kumlu van vakcentrale TÜRK-İŞ heeft teleurstelling, verontwaardiging en vooral veel woede gewekt bij de Tekel-arbeiders in Ankara en de andere arbeiders in de overige steden van het land. De grote arbeidersmassa’s die deze verklaring aanhoorden hebben M. Kumlu uitgejouwd, hem keer op keer in de reden gevallen en hem herhaaldelijk opgeroepen om als confederatievoorzitter af te treden. De arbeiders vinden dat de bestuurders van de vakbondsconfederaties en vooral die van TÜRK-İŞ schade zullen toebrengen aan de strijd van de arbeiders door de algemene staking op de lange baan te schuiven en die in het ongewisse te laten. Volgens de arbeiders zal deze opstelling tot gevolg hebben dat de overwinning die nu zeker mogelijk is in gevaar kan komen doordat die op deze manier onnodig en risicovol wordt uitgesteld. De regering, de premier, de terzake verantwoordelijke minister en de Hoge Raad voor Privatisering hebben sinds lang en herhaaldelijk bewezen niet tot realistische onderhandelingen bereid te zijn en vooral niet uit ‘vrije wil’ ook maar duimbreed te zullen toegeven aan de eisen van de arbeiders. Tot op de dag van vandaag is hun houding helaas niet anders te beschrijven.

“Vakbonds-top doe je taak!”
—-Dat is de reden waarom de arbeiders in de afgelopen tijd steeds frequenter hebben opgeroepen en in toenemende mate nog steeds oproepen: “Vakbonds-top doe je taak, op naar de algemene staking!”, “De eenwording is voltooid, op naar de overwinning!”, “Algemene staking, algemeen verzet!”. Voor de duizenden Tekel-arbeiders, de honderdduizenden andere arbeiders en daarbij de brede onderdrukte volkslagen in het hele land, die zelf hun eigen strijd voeren, is één feit overduidelijk: In de hele strategie van de strijd is het nu het moment voor de noodzakelijke taktiek van de algemene staking en het algemene verzet! Alleen daarmee zal de overwinning zekergesteld en gerealiseerd kunnen worden!.

—-De bestuurders van de vakbondsconfederaties en met name die van TÜRK-İŞ en de daarbij aangesloten voedingsbond TEKGIDA-İŞ, zien dat uiteraard ook. Desondanks kiezen zij vooralsnog voor een terughoudende, relatief passieve en nederige houding, in de ‘hoop’ dat de premier en zijn regering nog wel enig ‘geweten’ zullen tonen en uiteindelijk toch de eisen van de Tekel-arbeiders in bevredigende mate tegemoet zullen komen. Maar daarmee bewijzen de vakbondsbestuurders niet meer dan hun ‘irrealistisme’ en hun ‘idealistische goedgelovigheid’. Vele arbeiders beschouwen deze opstelling van de vakbondsbestuurders als ‘moedwillig verraad’ en een ‘best voorbeeld van lafhartigheid’. Want volgens de arbeiders is er geen enkele omstandigheid, geen enkel feit of gegeven meer die de uitstel van het besluit tot een nieuwe algemene staking rechtvaardigt. Volgens hen is er juist sprake van het tegendeel. Alle feiten en omstandigheden gebieden de vakbonden volgens de arbeiders juist om onmiddelijk tot de algemene staking over te gaan, om zo ‘grondig en definitief’ af te rekenen met de ‘dictatuur’ van de ‘totalitaire eenpartijregering’ van Erdoğan.

—-De posities van vakbondstop en arbeiders staan in deze kwestie lijnrecht tegenover elkaar. Daardoor lopen de onderlinge spanningen tussen de beiden sinds enkele dagen significant hoog op. Het is niet voor niets dat voorzitter M. Türkel van TEKGIDA-İŞ gisteren dringend en met enige dreiging door de Tekel-arbeiders verzocht is om het veld te ruimen en uit hun midden te verdwijnen omdat zij ‘geen verraad kunnen dulden en geen verraders kunnen gebruiken’. Het is ook niet voor niets dat dezelfde M. Türkel daarop zijn aftreden heeft aangekondigd als bestuurslid van de vakbondsconfederatie TÜRK-İŞ. Later verklaarde hij echter dat hij afgetreden zou zijn omdat de Tekel-arbeiders en andere arbeiders voorzitter M. Kumlu van TÜRK-İŞ hebben ‘uitgejouwd’.

“We gaan nog liever dood dan dat we onze strijd opgeven!”
—-Opmerkelijk is het feit dat de vakbond TEKGIDA-İŞ uitgerekend in deze fase van de strijd heeft aangekondigd in de komende dagen een ‘referendum’ onder de Tekel-arbeiders te zullen houden. Dit zou moeten uitwijzen of de Tekel-actie in Ankara beëindigd dan wel verder voortgezet zal worden. Dat is opmerkelijk omdat de arbeiders op dit punt tot nu toe niets anders hebben geroepen dan: “We gaan nog liever dood dan dat we onze strijd opgeven!”. Alles wijst erop dat de Tekel-arbeiders dit referendum zullen aangrijpen om aan vriend en vijand en ook aan de vakbondstop duidelijk te maken dat niemand aan hun vastberadenheid en hun bereidheid tot voortzetting van de strijd dient te twijfelen. Tegelijkertijd zeggen vele Tekel-arbeiders zich bewust te zijn van het gevaar dat er voor hun strijd op de loer ligt en dat zij zich daar waakzamer en offensiever dan ooit tegen zullen opstellen.

—-In de huidige fase van de strijd valt vooralsnog de trend te constateren van onderlinge verwijdering tussen Tekel-arbeiders en vakbondstop. Verwacht wordt echter dat de vastberadenheid van de Tekel-arbeiders en de mensen die aan hun zijde staan de vakbondstop uiteindelijk zullen dwingen tot acceptatie van de strijdwensen van de arbeiders. Al eergisteren zijn de Tekel-arbeiders en andere delen van de arbeidersbeweging overgegaan tot systematische organisatie en opbouw van pressiekracht om de vakbondstop ertoe te bewegen het huidige actieprogramma meer in overeenstemming te brengen met de inzichten en de wensen van de arbeiders. In de komende tijd zal blijken wat deze inspanningen zullen voortbrengen en in hoeverre de arbeiders zullen slagen in de realisatie van de strategie en taktiek die zij voorstaan.

—-Terwijl dat alles zich aan het voltrekken is hangt de arbeiders nog een ander belangrijk gevaar boven het hoofd. Op last van premier Erdoğan moeten de Tekel-arbeiders uiterlijk op 28 februari 2010 hun verzetstenten in Ankara afbreken en het terrein waar zij zich nu op bevinden verlaten. Doen zij dat niet, dan zullen de in te zetten veiligheidskrachten de verzetstenten afbreken en het terrein ‘bevrijden’. Premier Erdoğan bedoelt daarmee te zeggen dat er wat gaat zwaaien als de arbeiders niet uit eigen beweging hun verzet zullen beëindigen en de ‘4C’-regeling zullen accepteren. Dit gegeven brengt al aan het licht hoe zeer de Tekel-arbeiders in hun recht staan om onmiddellijk een effectievere strijdmethode voor te staan en hoe realistisch de strategie en tactiek zijn die zij door de vakbondstop overgenomen willen zien!

Intimiderende dreigementen
—-Ondanks de niet geringe dreigingen van Erdoğan en wetende dat de datum 28 februari 2010 zeer nabij is, blijven zij erbij: “We gaan nog liever dood dan dat we onze strijd opgeven!”. Dat is geen grootspraak noch slechts een psychologische strijdleus. Uit alles blijkt dat de Tekel-arbeiders niet bepaald van plan zijn om onder intimiderende dreigementen van premier Erdoğan te capituleren. Bovendien hebben de Tekel-arbeiders in de afgelopen tijd regelmatig kennis gemaakt met het wrede en veelzijdige geweld van politie en andere staatsinstellingen. Maar al te goed kennen zij inmiddels de slagen van de zweep! Ook hebben zij al ervaren dat politiegeweld niet zo maar op kan tegen hun verenigde krachten, georganiseerde eenheid, vastberadenheid en strijdbaarheid. Daarbij weten zij zich gesteund door vele miljoenen mensen en talrijke organisaties in binnen- en buitenlad. En de massale actiedag in Ankara van nog maar net twee dagen geleden zit nog vers in de geheugens van vriend en vijand! De vraag of de arbeiders onder de mogelijke uitoefening van staatsterreur zullen bezwijken is daarom minder relevant dan de vraag of premier Erdoğan en zijn regering het zullen aandurven om die staatsterreur op de Tekel-arbeiders te laten uitoefenen. Zo liggen momenteel de verhoudingen.

Meriç Esin (meric.esin@hotmail.com)
24 februari 2010

===========================
—-Sinds medio december 2009 zijn de Tekel-arbeiders in Turkije massaal in verzet tegen (de gevolgen van) het genomen besluit om de tabaksverwerkende divisie van het voormalige staatsmonopolie Tekel te privatiseren. Ten gevolge van dat besluit dreigen de arbeiders hun werkzekerheid, vaste arbeidsovereenkomsten, huidig loon- en arbeidsvoorwaardenniveau en andere opgebouwde rechten en verworvenheden te verliezen. De Hoge Raad voor Privatisering, raadsvoorzitter premier Erdoğan en zijn AKP-regering hebben tot privatisering van het monopolie besloten en willen de arbeiders nu de garantieloze en anti-juridische ‘4C’-regeling door de strot duwen.
—-In deze regeling is bepaald dat alle huidige vaste arbeidsovereenkomsten van de Tekel-arbeiders vernietigd zullen worden en de arbeiders daarvoor in de plaats, als zij zouden willen, voor een periode tussen vier en elf maanden tijdelijk elders tewerkgesteld zullen kunnen worden. En dan zouden zij gedurende deze periode slechts eenderde tot maximaal de helft van het loon gaan verdienen dat zij tot nu toe verdienden. De ‘4C’-regeling brengt een drastisch inkomensverlies, verlies van werkgarantie, sterke reductie van omvang, inhoud en niveau van de arbeidsvoorwaarden, werkloosheid en armoede voor de arbeiders met zich mee. Bovendien druist de ‘4C’-regeling in tegen de ILO-normen en internationale overeenkomsten en tegen de grondwet van Turkije.
===========================