TTIP-documenten op de keien: ‘dit is het einde’
De 248 pagina’s vertrouwelijke documenten over het TTIP die Greenpeace Nederland in handen kreeg, zouden de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag tussen de Verenigde Staten en de EU wel eens een flinke knauw kunnen geven. De documenten bevestigen wat critici al lang vrezen – meer vrijheid voor multinationals om regels aan hun laars te lappen –, maar tonen ook dat er grote spanningen zijn tussen de EU en de VS.
(Oorspronkelijk verschenen bij DeWereldMorgen)
De onderhandelingen rond het TTIP baden in een sfeer van geheimzinnigheid. Die geheimhouding neemt soms potsierlijke vormen aan. Parlementsleden mogen de documenten bijvoorbeeld wel inkijken, maar dan enkel onder strenge voorwaarden. Ze krijgen twee uur om de 350 pagina’s te doorbladeren in een beveiligde reading room zonder internet. In sommige landen is er zelfs een bewaker die in de gaten houdt dat niemand stiekem een foto neemt.
Maar zo gaat dat in onze geconnecteerde tijden, ooit komt er toch een lek. Greenpeace Nederland gooide maandag 248 pagina’s online. Het gaat om onderhandelingsteksten die voor een leek in ondoorgrondelijk jargon zijn opgesteld.
De teksten maken twee dingen duidelijk. Ten eerste lijkt de vrees van ngo’s en activisten terecht. Bij de Europese Commissie klinkt het altijd dat er geen vuiltje aan de hand is. Het gaat alleen om het stimuleren van handel tussen de VS en de Europese Unie. Aan fundamentele principes en regels zou er niet geraakt worden.
Eén van die cruciale principes is het voorzorgsprincipe. In de Europese Unie wordt er vanuit gegaan dat je beter voorkomt dan geneest. In de VS wordt eerder geprobeerd mogelijke risico’s te beperken. In januari had de eurocommissaris voor Handel Cecilia Malström nog verzekerd dat er aan het voorzorgsprincipe niet geraakt kan worden. Maar in de 248 pagina’s komt het woord geen enkele keer voor. De Amerikaanse aanpak van gevaarlijke producten komt daarentegen verschillende keren terug in de tekst.
Als de EU nieuwe vormen van regulering wil invoeren rond bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen, dan zou het de Amerikaanse bedrijven daarover moeten consulteren. Zij zouden daarna op dezelfde manier betrokken moeten worden bij het tot standkomen van de regulering als hun Europese concurrenten. Dat zet de deur voor vertragingsmechanismes en lobbypraktijken helemaal open.
Spanning
Een tweede trend die uit de teksten blijkt, is dat er grote spanningen zijn tussen de VS en de EU. De VS weigeren bijvoorbeeld toegevingen te doen in het dossier van de zogenaamde ISDS (investor-state dispute settlement). Dat is een mechanisme dat multinationals toelaat om overheden aan te klagen als ze menen dat bepaalde regels hun winsten in gevaar brengen.
Uit geen enkele paragraaf in de teksten blijkt ook maar enige bezorgdeid voor het klimaat of het leefmilieu. Volgens Greenpeace wordt het met het TTIP onmogelijk om bijvoorbeeld de import van de ‘vuile’ olie afkomstig van teerzanden aan banden te leggen. De EU zou ook haar markt niet langer volledig kunnen afschermen voor genetisch gewijzigde voedingsproducten.
De macht van bedrijven wordt daarentegen wel soms letterlijk benadrukt. “While the US showed an interest, it hastened to point out that it would need to consult with its industry regarding some of the products”, zo staat ergens te lezen in de documenten.
“Deze gelekte doucmenten geven een ongeziene inkijk in de manier waarop de VS probeert om de Europese regels rond de bescherming van het milieu en de publieke gezondheid te omzeilen. De positie van de EU is zeer slecht, de positie van de VS is afgrijselijk. Het vooruitzicht op een TTIP dat een compromis betekent tussen die twee is verschrikkelijk. Zo wordt de weg vrij gemaakt voor een race naar de bodem”, zegt Jorgo Riss, directeur van Greenpeace EU aan The Guardian.
Het lek betekent een klap voor de EU. Het protest tegen TTIP klinkt steeds luider. Vorige week betoogden tienduizenden Duitsers tegen het akkoord in Hannover. Volgens John Hilary, directeur van de Britse ngo War on Want, is dit zelfs het begin van het einde van het TTIP. “De totale geheimhouding was de enige manier voor de Europese Commissie om te vermijden dat het Europese publiek kennis nam van de waarheid van deze afschuwelijke onderhandelingen.”
U kan de documenten hier inkijken.