Stop the killing!

(Bron: Stop de Oorlog Amsterdam)

Een openbare discussie over de oorlog in Oekraïne begint in Nederland een beetje op gang te komen.

Het parlement is daarbij van belang, omdat de media daarvan verslag doen. Vorige week werd een D66-motie om een fighter jet coalition op te richten massaal afgewezen. Tevens werd in de Kamer om meer democratie gevraagd bij het Oekraïnebeleid.
 
Beide onderwerpen betekenen in mijn ogen dat de Kamer een beetje tot procedurele inkeer komt. Veel partijen willen debat en controlemechanismen in ruil voor hun steun.

Dat laatste kan verder afbrokkelen, als de oorlog te lang duurt en te bloedig blijft zonder duidelijke winst voor Oekraïne.

De oude linkse rocker Roger Waters van Pink Floyd, mocht vorige week de Veiligheidsraad toespreken. Hij veroordeelde de Russische invasie en vroeg Poetin, Biden en Zelensky om een staakt-het-vuren af te kondigen en vredesonderhandelingen te beginnen.
 
RAND Corporation is een denktank van het Pentagon. Zij publiceerde onlangs een opmerkelijke studie onder de titel ‘Avoiding a Long War’. Daarin schetst de invloedrijke denktank mogelijke scenario’s voor het verloop van de Rusland-Oekraïne-oorlog en brengt het de gevolgen ervan in kaart voor de VS. In feite is dit een waarschuwing tegen de gevolgen van een lange oorlog.
 
De Telegraaf heeft een van zijn fameuze peilingen gehouden. De lezers zijn in meerderheid bang voor escalatie van de oorlog in Oekraïne en willen daarom niet dat Nederland F-16’s aan Oekraïne levert.
 
Dat brengt me op de volgende vijf punten.

1. Ontwikkelingen aan het front.
2. Wapenescalatie – tanks – vliegtuigen en andere zaken.
3. Ontploffingen in de Oostzee.
4. Serieuze jacht op corruptie in Oekraïne.
5. Politieke ontwikkelingen in Nederland.

1. Ontwikkelingen aan het front
Afgelopen vrijdag werd weer een groot aantal raketten en drones afgeschoten op Oekraïense elektriciteitscentrales: op Kiev, Zaporisha en Kharkiv.
Oekraïne stelt dat haar luchtafweer de meeste drones en Kalibir- en S-300 -raketten uit de lucht hebben geschoten voordat ze hun doel bereikten.
 
Bovendien stelt men dat dit samenhangt met een grondoffensief in de provincie Donetsk. Op zeker 3 plaatsen aan het front in Donetsk zijn Russische aanvallen gezien. De stad Bakhmoet waar al sinds oktober een Russisch offensief gaande is, zou nu de noordelijke toegangsweg in Russische handen zijn gevallen. De val van stad wordt op korte termijn verwacht.
 
Daarnaast zijn er tegenstrijdige berichten uit Oekraïne. Een aantal stemmen zegt een veel zwaardere opmars op dit front te verwachten. Andere Oekraïners betwijfelen of Rusland wel in staat is zo’n grote aanval op de grond uit te voeren.
We wachten het maar af.
 
2. Escalatie met wapens en in de oorlog
Zeker in het licht van een groot Russisch offensief vraagt en smeekt de Oekraïense regering om meer en zwaardere wapens. Daar zitten, zoals we hier al weken bespreken, meerdere kanten aan. Dat is escalatie en een steeds grotere westerse betrokkenheid bij de oorlog.
 
Secretaris-generaal Guterres van de Verenigde Naties waarschuwde opnieuw, vorige week, in een lange toespraak dat de oorlog in Oekraïne zoals ie zich nu ontwikkelt kan uitdijen tot een veel grotere oorlog.

 
Een paar ontwikkelingen op het gebied van bewapening:

• De veelgenoemde HIMARS-artillerieraketten zijn het meest effectief als degene die schiet weet waar hij precies op moet richten. Dat gebeurt met de instelling van coördinaten. Nu blijkt dat de het Oekraïense leger voor ieder schot contact opneemt met een Amerikaanse basis ‘ergens in Europa’. Via satellietinformatie worden vliegensvlug de juiste coördinaten doorgegeven. Dat leidt tot Oekraïense successen, in een onmisbare, militaire samenwerking met de VS.

• Morgen, dinsdag, komt de Oekraïne-contactgroep weer bijeen om nieuwe vormen van bewapening voor Oekraïne en strategische afstemming te bereiken. Afgelopen week werd duidelijk dat Duitsland 178 Leopard I tanks ter beschikking stelt.

Zo’n 100 stuks worden betaald door Nederland, Denemarken en Duitsland. Minister Ollongren weersprak de suggestie van premier Rutte om de 18 stuks Leopard II die Nederland leaset van Duitsland te kopen en cadeau te doen.

• Na de levering van westerse gevechtstanks wil Oekraïne nu straaljagers. Daarvoor is een campagne bezig. De Amerikaanse president die toestemming moet geven voor een uitvoervergunning van Amerikaanse vliegtuigen, met name de F-16, zegt ‘No’.

 
De Nederlandse regering sluit zich daar in ieder geval voorlopig bij aan. Ondanks belofte van Rutte dat ook F-16’s tot de mogelijkheden behoren. Maar de druk wordt opgevoerd.  
 
3. Ontploffingen in de Oostzee
De Britse The Times wist begin van de maand te melden dat zowel Duitsland, Denemarken als Zweden een onderzoek klaar hebben naar de mysterieuze ontploffingen van de gaspijpleidingen in de Oostzee van afgelopen september. Toen ontploften 3 van de 4 leidingen die samen Nordstream I en II vormden. Eén leiding bleef gespaard.
 
Een massaal vingerwijzen begon en daarin werd Rusland aangewezen als dader. Dat riep vragen op. Omdat Rusland kon volstaan met het dichtdraaien van de kraan. The Times stelde dat de onderzoeken geheim werden gehouden maar dat het gerucht was dat Westerse landen betrokken zouden zijn.
 
Afgelopen week publiceerde de gerenommeerde onderzoeksjournalist Seymour Hersh een lang en gedetailleerd artikel. Daarin stelt hij dat de VS opdracht gaven om al in de nazomer van 2021, dus voor de Russische invasie, onder dekking van de NAVO-oefening Baltops 2021 vier kneedbommen met C4-explosief te plaatsen. De bommen werden afgedekt met beton om het op stenen te laten lijken en voorzien van een lange-termijn-klok. Ze werden geplaatst op of bij de leidingen. Na een jaar werd de tijdsontsteking geactiveerd en de leidingen opgeblazen…
Daarbij kreeg men hulp van de Noorse marine. Het verhaal is spectaculair en angstaanjagend. Hoogste tijd dat Duitsland, Zweden en Denemarken nu hun rapportage publiceren.
 
4. Corruptie en corruptiebestrijding in Oekraïne
Herinnert u zich nog het interview van Nieuwsuur met Zelensky waarbij Marielle Tweebeke een vraag stelde over corruptie in de Oekraïense maatschappij? Zij werd zowat bij haar knieën gegrepen omdat ze het niet mocht vragen.
Inmiddels is duidelijk dat de regering van Oekraïne de corruptie moet bestrijden. Vanaf 1 februari zijn er tal van invallen bij hoge ambtenaren van ministeries en bij zeer rijke mensen. Zo wordt de groep die in Monaco verblijft, aangeduid als ‘de gerenommeerde leden van het Monaco-bataljon’.
Maar de druk van de EU, de pers en de bevolking zal ertoe leiden dat nog meer berichten over de corruptie in Oekraïne aan het licht komen.
 
Vorige week meldde ik de val van de minister van Defensie. Hij zou wegens het falen van toezicht op corruptiebestrijding op zijn ministerie naar een ander departement gaan. Daar is het nog niet van gekomen. Hij is nog nodig bij het verwerven van veel wapens in het buitenland. Behalve op corruptiebestrijding kan dit ook duiden ook op een politieke machtsstrijd.
Daar komt bij dat een nieuwe wet met strenge disciplinaire maatregelen tegen falende militairen stuit op verzet van de bevolking en de krijgsmacht.
 
5. Politieke ontwikkelingen
Publieke opinie
Wij staan hier niet voor niets al 50 keer. Vorige week sprak ik mijn vermoeden uit dat het medicijn tegen de oorlogskoorts begint te werken. Een beetje.
Ik maak jullie attent op twee in mijn ogen belangwekkende discussie.
Komende vrijdag is er in Den Haag een debat met Jan Pronk (ex-minister), Bastiaan van Apeldoorn (Eerste Kamerlid SP) en Anette Freyberg-Inan (Hoogleraar internationale betrekking UvA). De bijeenkomst heeft als doel: ‘Het formuleren van een oproep tot onderhandelingen het conflict in Oekraïne.’
Volgende week maandag gaat vredesorganisatie PAX bij zichzelf te rade over de koers. De massieve steun voor de bewapening staat onder druk en daarover wordt ‘een dialoog’ georganiseerd.
 
Regering en Parlement
Zoals gemeld wil Nederland geen Leopard II-tanks en geen F-16’s leveren. De ontwikkelingen in de Tweede Kamer hebben twee dingen opgeleverd die opvallen na een jaar kritiekloos volgen van het bewapeningspad.
 
Woensdagavond was er een voorbereidingsdebat over de EU-top. Daarin stelde D66 voor om een ‘samen met gelijkgezinde landen een fighter jet-coalitie op te richten’. Dat wil zeggen het voorbereiden van levering van F-16’s en in aanloop daartoe het opleiden van Oekraïense piloten en andere maatregelen. De opleiding voor piloten wordt op een jaar geschat. Opvallend was dat deze D66-motie met grote meerderheid is afgewezen.  27 voor en de rest, 123, tegen.
De conclusie is dat D66 hiermee te hard gaat en ook coalitiegenoten zoals VVD en CDA, begint te ergeren.
 
De tweede ontwikkeling die een kleine kentering kan worden genoemd is dat GroenLinks en PvdA beginnen te mopperen over het ondemocratische besluitvormingsproces.
Alles gaat via Brussel, de NAVO of de krant. Ze eisen een normale procedure namelijk een vragenronde en een rondetafelgesprek. De tegenwerping van de D66-woordvoerder dat dit vertragend werkt werd verworpen. Op de keper beschouwd zeggen deze partijen dat ze misschien wel voor straaljagers zijn, maar altijd eerst een debat in de Kamer willen. Dat is nieuw, en een stap vooruit. De overdondering kan dan worden afgeremd.
 
Ten slotte: in het buitenland
Bij de buren in Duitsland is een petitie gestart door Alice Schwarzer (van het feministisch blad Emma) en Sahra Wagenknecht (lid van de Bondsdag voor Die Linke). In een paar dagen hebben zij al zo’n 300.000 handtekeningen gekregen. Dat is opmaat naar een vredesdemonstratie in Berlijn op zondag 25 februari.
 
De Russische politicus Grigory Yavlinsky heeft opgeroepen tot een staakt-het-vuren.
Titel van zijn oproep: Stop the Killing…
 
Graag tot volgende week.
 
 ​​​Guido van Leemput​ is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief