Ga naar de inhoud

leugens en lof der lafheid bij uitstel stemming TTIP

Bart Staes (Groen) en Kathleen Van Brempt (SP.A) zijn Belgische Europarlementlsleden. Zij hebben beiden een eigen mening over wat er precies is gebeurd op de plenaire vergadering van 10 juni en waarom de resolutie over het TTIP werd uitgesteld. Dit is de opinie van Bart Staes.

8 min leestijd

(Bron: Dewereldmorgen.be (van Mo.be) foto: Global Justice Now/Creative Commons)

Vaudeville in de plenaire vergadering van het Europees parlement! Of kent u die mop over een parlement dat ging stemmen over iets belangrijks? Het stemde de stemming weg. Maandenlang werd in veertien parlementaire commissies gewerkt aan inhoudelijke standpunten over het omstreden vrijhandelsverdrag TTIP. Dat was van belang omdat de onderhandelingen vorderen en we nu al het ‘chilling effect’ zien, omdat de Europese Commissie bepaalde regelgeving intrekt of afzwakt, om vooral de Amerikaanse collegae niet voor het hoofd te stoten.

De Europese Commissie (EC) onderhandelt sinds de zomer van 2013 namens de Europese Unie over TTIP. De 28 lidstaten van de EU gaven een mandaat aan de EC voor deze onderhandelingen. Als de Commissie tot een akkoord komt met de VS, dan moeten de lidstaten (de Raad) en het Europees Parlement (EP) akkoord gaan met het eindresultaat voordat het verdrag in werking kan treden.

Cecilia Malmström, commissaris voor Handel, moet zich dus verzekeren van voldoende steun van de lidstaten en het EP tijdens de onderhandelingen. Het Europees Parlement stemde in 2012 nog tegen het ACTA-verdrag nadat er een verdragstekst voorlag.

Paniekvoetbal

Eind mei had de handelscommissie (INTA) van het parlement een rapport gestemd, dat normaal gezien op woensdagmiddag 10 juni gestemd zou worden. Het had een belangrijke signaalfunctie van de Europese volksvertegenwoordigers aan de Europese onderhandelaars kunnen zijn, bijvoorbeeld dat het private arbitragemechanisme (Investor State Dispute Settlement, ISDS) waarbij grote bedrijven overheden kunnen aanklagen als hun wetgeving verwachte winstcijfers zouden kunnen drukken. Had gekund.

Maar in plaats daarvan zette het Europees parlement zichzelf in zijn hemd Want de voorzitter van het Europees parlement, de Duitse sociaaldemocraat Martin Schulz, besliste dinsdagnamiddag op eigen houtje om de stemming van het rapport over het vrijhandelsverdrag TTIP uit te stellen en terug te verwijzen naar de handelscommissie INTA. Het gaat daarbij dus om het rapport van de eveneens Duitse sociaaldemocraat Bernd Lange, dat een eerste algemene opinie van het EP over de aan de gang zijnde onderhandelingen moest verwoorden.

Schulz besloot dat stemmen over ruim tweehonderd amendementen te veel van het goede was. De echte reden is dat het de Europese sociaaldemocraten iets te heet onder de voeten werd. Ten eerste, stemmen we wel vaker over meer dan tweehonderd amendementen op één rapport. Het gaat hier vooral om één amendement, namelijk dat Amendement 27 ingediend door onder meer de Europese Groenen, dat ISDS in TTIP volledig verwerpt. Er werd bij de S&D duidelijk een potje paniekvoetbal gespeeld. Met name het arbitragemechanisme (ISDS) bleek een splijtzwam binnen de S&D.

Als de sociaaldemocraten de stemming hadden laten doorgaan, dan hadden de christendemocraten mogen uitleggen waarom zij nu per se een privaat arbitragemechanisme voor multinationals willen. Schulz en Lange wilden vermijden dat deze verdeeldheid via een hoofdelijke stemming te zichtbaar zou worden. Want Amendement 27 leek grote steun te krijgen van sociaaldemocratische Europarlementariërs.

Daardoor dreigde het een meerderheid te halen en dat zou tegen het zere been zijn van de liberalen en christendemocraten die TTIP en ISDS met hand en tand verdedigen. Welnu, als de sociaaldemocraten nu gewoon het debat en de stemming hadden laten doorgaan, dan hadden de christendemocraten mogen uitleggen waarom zij nu per se een privaat arbitragemechanisme voor multinationals willen.

Euroscepticisme

Wat Schulz (die overigens zo laf was om de zitting niet zélf voor te zitten) en zijn kornuiten hier doen, is gewoon ondemocratisch en getuigt van machtsmisbruik. Dit is een zoveelste ongehoorde actie van Schulz die zich samen met zijn christendemocratische vrienden van de EVP steeds meer als de nomenklatoera van dit parlement gedragen. Ze hebben hun parlementsleden niet onder controle, en willen vermijden dat er een stemming plaats zou vinden die negatief uitpakt voor TTIP.

Het debat zou wél gewoon plaatsvinden op die woensdagmorgen. Niet dus. Een krappe meerderheid van het Europees parlement stemde ook voor het uitstellen van een debat. Dit last-minute-voorstel gedaan door drie grote fracties (EVP, ALDE en ECR) van het EP, is een aanfluiting voor een instelling die zich volksvertegenwoordiging noemt. Dit gedrag stimuleert euroscepticisme.

Europees commissaris Cecilia Malmström, bevoegd voor handel en TTIP, reageerde via Twitter al ‘dat het EP debatteert of het over TTIP zou debatteren’, afsluitend met een smiley. Misplaatste ironie. Want TTIP is geen bagatel. Dit gaat niet over vrijhandel alleen, dit dreigt de wijze waarop wetgeving tot stand komt fundamenteel te beïnvloeden en ons landbouwmodel volledig op zijn kop te zetten.

Het enige positieve van deze vaudeville is dat blijkbaar de volksvertegenwoordigers zich beginnen te realiseren dat de civiele samenleving en burgers in heel Europa zich laten horen omdat zij geen neoliberaal dogmatisch vrijhandelsbeleid willen, dat meer rechten aan big business wil geven, hetgeen democratische besluitvorming ondermijnt. De druk van buitenaf zal blijven. Want dit gaat om een vertrouwensbreuk tussen politiek en samenleving. En de rechtse politieke krachten zouden dat beter wat meer serieus nemen.

Creatief met cijfers

Mijn Open VLD-collega Philip De Backer is voor ISDS en dus voorstander van het feit dat Philip Morris allerlei landen heeft aangeklaagd omdat die een strenge tabakswetgeving hebben goedgekeurd. Of omdat Vattenfal Duitsland aanklaagt en 3,7 miljard eist wegens de kernenergie-uitstap. Dat is zijn goed recht. Maar hij gebruikt willens en wetens wankele argumenten én foute cijfers, die in maart werden verspreid door… de Europese Commissie.

Allereerst hij zegt dat dit al jaren bestaat, maar iets wat niet deugt heeft toch geen bestaansrecht omdat het al jaren bestaat? Dan hadden we slavernij ook nooit moeten afschaffen. Landen als Zuid-Afrika en Brazilië hebben aangekondigd dat zij geen vrijhandelsverdragen willen met dit soort van arbitrage.

Bovendien blijkt uit gegevens van de OESO dat het aantal ISDS-zaken sinds het begin van deze eeuw zeer fors is toegenomen. Terwijl investeerders dit soort bescherming helemaal niet nodig hebben. Europa en Amerika zijn toch geen bananenrepublieken, of meent De Backer van wel? Bovendien stelde econoom Terra Lawson-Remer van het Brookings Institution dat bedrijven om zich te beschermen gewoon politieke rechtsbeschermingsverzekering kunnen afsluiten. Daar hebben we dus geen TTIP voor nodig.

Maar dan de gemanipuleerde cijfers. In een zogenaamde factsheet over ISDS gaat de EC heel creatief om met cijfers. Zo stelt zij dat van alle ISDS-zaken 48 procent wordt aangespannen door (middel)grote bedrijven en slechts 8% daarvan door multinationals (het cijfer dat De Backer dus overneemt).

De EC baseert zich op onderzoek van de OESO en wat lezen we daar? Iets heel anders. De OESO schrijft dat ‘bijna de helft van alle ISDS zaken worden aangespannen door middelgrote en grote multinationale bedrijven (die variëren van enkele honderden tot enkele tienduizenden werknemers). De extreem grote multinationals – die opgenomen zijn in de UNCTAD top honderd van grootste bedrijven – zijn goed voor 8 procent van alle ISDS zaken.’

Aha, daar komt De Backer zijn 8 procent dus vandaan. Maar wat ik me nu dus afvraag, is waarom zowel de Europese Commissie als politici als De Backer blijkbaar het aandeel van multinationals in dit soort arbitrage willen afzwakken? Omdat ze ergens beseffen dat het niet strookt met een algemeen rechtvaardigheidsgevoel van burgers? Omdat ze weten dat dit een mobiliserend effect tegen TTIP heeft?

In de studie waaruit de Europese Commissie citeert , schrijft men ook nog dat men over 30% van de ISDS-cases die men heeft bestudeerd onvoldoende gegevens heeft om uitspraken te doen (hetgeen iets zegt over het weinig transparante karakter van deze arbitrage). Desalniettemin gebruikt de Europese Commissie deze 30% cases in het verdere verloop van de studie. Volgens mij is het beter om dit aandeel ISDS-cases buiten beschouwing te laten, anders vergelijk je mogelijk appels met peren. Is dit niet vreemd gezien hier niets geweten over is en zegt dat ook niet iets over de obscuriteit?

Wetende dat een ISDS-zaak aanspannen al gauw in de honderdduizenden tot miljoenen euro kan lopen (de advocaten die dit doen vragen al snel 700 euro per uur), lijkt het mij sterk dat veel KMO’s dit soort zaken aanspannen.

Het argument dat TTIP goed zou zijn voor jobs en KMO’s is overigens even grote flauwekul, maar ook hier toveren de voorstanders met cijfers. Er zijn immers zeer weinig Belgische KMO’s die naar de VS exporteren, zei de studiedienst van de Waalse UNIZO onlangs heel duidelijk. En de economische voordelen van TTIP zouden volgens bepaalde studies eerder op een nachtmerrie kunnen uitdraaien, net zoals NAFTA gezorgd heeft voor honderdduizenden verloren jobs in zowel de VS als Canada. Maar dat is voer voor een ander opiniestuk.

—————

Bart Staes (Groen) is Europarlementslid en lid van de fractie van De Groenen/Vrije Europese Alliantie in het Europees Parlement.

Dit is een overname van de opinie die op 11 juni verscheen op MO.be.