Ga naar de inhoud

“Niemand gaat daar uit van een invasie”.

Vandaag werd in propagandistische berichten van de VS uitgeroepen tot de dag dat de Russische invasie in Oekraïene zou beginnen. Een van de vele diplomatieke operaties werd ondertussen door de Duitse regering uitgevoerd. Bondskanselier Olaf Scholz ging naar Moskou, en kwam terug met het verhaal dat Poetin nu ‘ruimte voor gesprekken’ heeft ingeruimd. Wat zijn de linkse analyses in Duitsland?

7 min leestijd

(Een vertaling van een interview met parlementslid Andrej Hunko in Junge Welt, en deels Tomasz Konicz in maandblad AK, vertaling globalinfo.nl. donaties welkom)

Westerse berichten over een dreigende interventie in Oekraïne wekken verbazing in Rusland. Een gesprek met het Duitse parlementslid Andrej Hunko (*), die net op bezoek was in Moskou

Terwijl de westerse NAVO-landen het hebben over een Russische invasie in Oekraïne, was u vorige week donderdag en vrijdag in Moskou voor besprekingen. Hoe is dit tot stand gekomen, en wie heeft u ontmoet?

Het was een kortdurende reis namens de Linkse Fractie van de Raad van Europa. Ik werd gesteund door de Rosa Luxemburg Stichting en ook door de Duitse Ambassade in Moskou. Ik heb vertegenwoordigers van de regering, de oppositie en het maatschappelijk middenveld ontmoet. De vice-voorzitter van de Federatieraad, Konstantin Kossatsjov, die reeds wordt beschouwd als de opvolger van minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov, heeft anderhalf uur voor mij uitgetrokken. Ik heb ook uitvoerig gesproken met Fjodor Lukjanov, hoofdredacteur van een invloedrijk tijdschrift, een soort meesterbrein van de Russische buitenlandse politiek. Ik heb ook ontmoetingen gehad met vertegenwoordigers van de Communistische Partij, de Partij van Rechtvaardig Rusland en het hoofd van het mensenrechtencentrum “Memorial”.

Sommigen spreken van een oorlogshysterie die zich heeft verspreid in de burgerlijke media in ons land. Hoe ziet u dit?

Zo kun je het ongetwijfeld noemen. De aandacht gaat alleen uit naar de misschien wel 100.000 Russische soldaten aan de Oekraïense grens, maar niet naar de Oekraïense troepen van vergelijkbare sterkte die staan op de zogenaamde contactlijn met het door de separatisten gecontroleerde gebied. Intussen heeft zelfs de Oekraïense president Volodimir Selensky zijn verbazing uitgesproken over de westerse berichten en gevraagd of hij de informatie over een vermeende op handen zijnde invasie alsjeblieft toegezonden zou kunnen krijgen.

Hoe wordt de oorlogszucht van de media in Rusland ontvangen?

De berichten in het Westen worden daar met verbazing gadegeslagen. De berichten worden geïnterpreteerd dat de westerse bevolking in staat van paraatheid moet worden gebracht. In Rusland is er geen teken van oorlogspaniek. Niemand daar gaat ervan uit dat het Russische leger Oekraïne zal binnenvallen. Zoals ik uit de besprekingen heb begrepen, bestaat er echter enige bezorgdheid over een mogelijk Oekraïens offensief in de Donbass.

Hoe zou Rusland hierop kunnen reageren?

Ik denk net als bij het brute offensief van Georgië in 2008, waarmee de Georgische president Mikhail Saakashvili Zuid-Ossetië wilde heroveren. Russische troepen kwamen tussenbeide op dat moment. Het feit dat dit zou kunnen gebeuren werd niet specifiek genoemd in mijn gesprekken in Moskou, maar het klonk vaak door op de achtergrond.

Wat is uw visie op het doel van de oorlogsretoriek in het Westen?

Ik stel al geruime tijd vast dat de escalatiedynamiek sterk uitgaat van bepaalde netwerken in de westerse media. Men mag de “haviken” in de politiek niet onderschatten, maar “haviken” bestaan duidelijk in nog grotere mate in de media.

Is het de VS er in de eerste plaats om te doen een toenadering tussen Rusland en de BRD koste wat kost te voorkomen?

Een van de geostrategische uitgangspunten van het buitenlands beleid van de VS is het voorkomen van een sterkere samenwerking tussen Rusland en de BRD of kern-Europa. Dit moet worden bereikt via een gordel van staten die vijandig staan tegenover een dergelijke samenwerking: van de Baltische staten tot Polen en Roemenië. Ik ben er echter niet zeker van of de regering Biden verder wil escaleren, want de echte strategische belangrijkste tegenstander van de VS is China.

Voor Rusland is China slechts de “onbeminde tweede keus”, schreef u in een eerste analyse van uw bezoek aan Moskou.

Dat werd me heel duidelijk tijdens de gesprekken. Er is natuurlijk de samenwerking met China tegen de achtergrond van de dreiging van het Westen. Maar als een partner op lange termijn wordt China eerder kritisch bekeken. De eerste keuze voor Rusland is Europa. Dit is nog steeds de droom van het gebied van Lissabon tot Vladivostok, van het Europese huis in het kader van een gemeenschappelijke veiligheidsarchitectuur.

*) Andrej Hunko is lid van de Bondsdag voor Die Linke (de Linkse Partij) en vice-voorzitter van de fractie van Europees Unitair Links (UEL) in de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa.

——–

In maandblad AK analyseert Tomasz Konicz de situatie als alarmerend. (NB: het stuk is uit januari, dus nog voor de diplomatieke reis van Scholz. Volledige vertaling volgt later)

Na de weigering van de VS en de NAVO om in te gaan op Russische eisen inzake veiligheidsgaranties in de post-Sovjet-ruimte, is er geen vermindering van de spanningen in zicht. Rusland heeft nu meer dan 100.000 soldaten aan de Oekraïense grens gestationeerd, en de NAVO begint extra troepen te stationeren in haar oostelijke lidstaten. Op 10 februari vond een nieuwe onderhandelingsronde in het zogenaamde Normandië-formaat plaats tussen Duitsland, Frankrijk, Rusland en Oekraïne, terwijl Russische en Witrussische troepen tegelijkertijd een grootscheepse manoeuvre lanceerden niet ver van de Oekraïense grens. Op 8 februari, tijdens een ontmoeting met de Franse president Macron, had Poetin zelfs geweigerd het gebruik van kernwapens uit te sluiten.

Maar hij ziet Rusland als vergelijkbaar imperialistisch bezig als het westen.

Poetin is momenteel dus vooral bezig met het stabiliseren van de autoritaire machtsstructuren in zijn geopolitieke achtertuin, die zijn ontstaan in de loop van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, waarvan hijzelf de vertegenwoordiger bij uitstek is: Dit zijn meestal oligarchische systemen of kleptocratieën die zijn voortgekomen uit de nomenklatura van de late Sovjet-Unie en die zich grote delen van het economisch bankroet van de Sovjet-Unie hebben toegeëigend – hetzij in formele particuliere vorm (Oekraïense oligarchie), hetzij in de vorm van een staats-oligarchie (Rusland). Bijna alle post-Sovjet-regimes leven van de uitvoer van grondstoffen, halffabrikaten of energiebronnen. De mislukte modernisering van de staatssocialistische Sovjet-Unie in de jaren tachtig kon zelfs niet worden goedgemaakt door haar in verval geraakte producten. Dit geldt grotendeels ook voor Rusland, waarvan de enige mondiaal concurrerende industriesector de militaire industrie is. Alle moderniseringspogingen van het Kremlin zijn tot dusverre mislukt.

en staat nu met de rug tegen de muur

De Russische droom om een onafhankelijk economisch blok tussen de EU en China te vormen – dat beter bestand zou zijn tegen crisisschokken – is nu voorbij. In plaats daarvan moet Rusland vechten voor zijn status als grote mogendheid nu het Westen zich opmaakt om zijn invloed permanent te vestigen in Oekraïne – een regio die eeuwenlang deel uitmaakte van Rusland. Poetin staat dus in zekere zin met zijn rug tegen de muur. Geen enkele Russische regering zou zich in eigen land kunnen veroorloven het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne te aanvaarden. De huidige situatie is zo gevaarlijk juist omdat Poetin geen opties heeft om zich terug te trekken.

En met de conclusie dat Duitsland daarin een eigen historische rol speelt:

Deze gevaarlijke situatie zou – ongeacht de aard van het Russische regime – ook de progressieve en emancipatorische krachten ertoe moeten aanzetten zich met alle kracht te verzetten tegen het acute oorlogsgevaar, en met name tegen de Duitse opmars naar het Oosten. Als bijvoorbeeld de sociaal-democratische partijkrant “Vorwärts” nu oproept tot “rode lijnen” tegen “Russische agressie”, dan moet men zich herinneren dat de SPD in 1914 de arbeiders de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog in marcheerde onder verwijzing naar het reactionaire tsaristische bewind.