Wilde staking bij Gorrillas in Berlijn

(Door Jan Ole Arps en Nelli Tügel, AK, vertaling globalinfo.nl die zit te springen om donateurs, foto’s (NB: copyrighted) Christian Mang)

(Nb: Gorrrilas, het bedrijf in ‘flitsbezorging’ is inmiddels ook in Nederlandse steden gevestigd, waaronder Rotterdam. Tilburg, Utrecht, Amsterdam den Haag, Groningen Haarlem, Nijmegen. Zie daarover het AD)

“Er zijn veel problemen waarmee de werknemers in dit bedrijf worden geconfronteerd en wij willen dat die worden opgelost.” Zeynep, een chauffeur voor de voedselbezorgingsdienst Gorillas in Berlijn, staat met ongeveer 40 collega’s en evenzoveel fietsen voor het Gorillas opslaghal aan de Prenzlauer Allee. De operatie ligt al enkele uren stil, de fietskoeriers blokkeren de ingangen, de stemming is goed, bijna euforisch. “We zijn hier vandaag zodat de andere arbeider*s kunnen zien dat als wij arbeider*s samenkomen, we onze problemen kunnen oplossen,” zegt Zeynep. “Wij organiseren ons zodat de arbeider*s macht hebben over de beslissingen van het bedrijf.”

Levering in slechts tien minuten – daarmee adverteert de bezorgdienst Gorillas. Misschien niet in tien minuten, maar wel heel snel, reageerden fietskoeriers in Berlijn toen een collega van het leveringsstation Kreuzberg bij Checkpoint Charlie op woensdag 9 juni tijdens zijn proeftijd werd ontslagen: Ze stopten spontaan met werken, koeriers van andere plekken sloten zich bij hen aan. Hun eis: “Wij willen Santiago (naam van de ontslagen collega, noot van de redacteur) terug. De chauffeurs en de verpakkers zijn verenigd in het Gorillas Arbeiders Collectief. De solidariteitstaal onder hen is Engels, want de meerderheid – alleen al in Berlijn werken nu 1300 koeriers voor de start-up – zijn jongeren uit Italië, Spanje, Turkije enzovoort.

Kort na het begin van de “wilde staking”, dat wil zeggen een zelf georganiseerde en niet formeel wettelijke staking, stuurde de directie haar adjunct-directeur, Harm-Julian Schumacher, die op zijn beurt de politie belde. De chauffeurs trokken vervolgens naar een opslaghal in de Torstraße in Berlin Mitte en blokkeerden daar op de avond van dezelfde dag de ingang – totdat de werkzaamheden moesten worden stilgelegd: een eerste succes. CEO Harm was ook weer ter plaatse, evenals ongeveer 50 politieagenten. Op hun beurt kwamen individuele collega’s van Lieferando de ruiters/riders van de Gorillas steunen.

Wat eisen de stakers?

Aangezien de centrale eis – het weer in dienst nemen van de ontslagen collega – aan het einde van de avond niet was ingewilligd, werd de staking op 10 juni voortgezet met de blokkade van het leveringscentrum in de wijk Prenzlauer Berg. Intussen hadden de werknemers van Gorillas hun lijst van eisen uitgebreid: herplaatsing van de collega, geen ontslagen meer zonder voorafgaande waarschuwing, afschaffing van de proeftijd van zes maanden, tijdens welke bijvoorbeeld nauwelijks bescherming tegen ontslag bestaat. “De meeste werknemers hier hebben een proeftijd,” vertelt Zeynep tegen ak, “wat betekent dat bijna iedereen hier van de ene dag op de andere ontslagen kan worden. Managers gebruiken dit als dreigement: zo vertelde een magazijnchef de mensen dat als ze vandaag aan de staking zouden deelnemen, ze drie waarschuwingen zouden krijgen – dat wil zeggen, hij dreigde hen met ontslag.” In een bedrijf dat zo snel groeit en waar veel werknemers niet lang blijven, is de proeftijd een bijzonder krachtig instrument in de handen van het management.

De proeftijd en de gebrekkige ontslagbescherming zijn echter niet de enige kwesties die de aanwezigen bezighouden. Zij maken melding van tijdsdruk en een hoog risico voor ongevallen, maar ook van slechte kwaliteit van het materieel: sommige fietsen hebben alleen handremmen, de leveranties zijn vaak zwaar en overbeladen, er zijn ook problemen met foutieve facturering en sowieso ongelijke beloning.

(Foto (C) Christian Mang)

Anders dan op de eerste dag van de staking, op donderdag 10 juni, kwamen er aanvankelijk geen topmanagers opdagen. Ook in het pakhuis in Prenzlauer Berg moesten de werkzaamheden worden gestaakt, individuele stakingsbrekers werden bij de picket line uitgejouwd: “Wegens onvoorziene redenen moeten wij ons pakhuis tijdelijk sluiten”, is de vage mededeling op de Gorillas app.

Het sprookje van de grote familie

Gorillas heeft de laatste maanden opvallend veel moeite gedaan om zijn imago te cultiveren: de arbeidsomstandigheden zouden niet precair zijn, zoals bij andere bezorgdiensten, maar veilig. Tegelijkertijd wordt de start-up-ideologie hier agressief uitgedragen, zoals dat heet: Het is als een grote familie, alles gebeurt op ooghoogte, en samen wordt gewerkt aan een bedrijfscultuur waarin iedereen zich prettig zou kunnen voelen.

Dergelijke uitspraken waren ook op de eerste dag van de staking te horen, ook van individuele werknemers in het pakhuis in de Torstraße: Een vrouw die vroeger zelf koerier was en nu als opzichter werkt, is ontstemd over de protesten. “We waren altijd een familie, iedereen hielp elkaar, dat maken ze met deze actie kapot.” Zij wil niet aannemen dat het vooral de werknemer*s zijn die een onderneming aan winst helpen. Het stoort haar bijzonder dat veel van haar vrienden tot de groep stakers behoren. Het familiesausje dat bedrijven als Gorillas over de arbeidsomstandigheden giet, heeft blijkbaar ook een effect op sommige werknemers, die in het snel groeiende bedrijf tegen zichzelf goedpraten dat hun vroegere collega’s of zelfs vrienden nu onder hen in de hiërarchie staan.

Het is daarom ook opmerkelijk hoe zelfverzekerd en snel de arbeiders zich hebben georganiseerd. Gorillas is pas in mei 2020 opgericht, en sinds een paar maanden verschijnen de koeriers steeds vaker in het stadsbeeld – net als de reclame voor het bedrijf en zijn diensten. Voor de uitvoering van het bedrijfsmodel – de levering van gevulde boodschappentassen in de kortst mogelijke tijd – heeft Gorillas vele kleinere en grotere leveringsstations in de hele stad nodig. En heel snel een heleboel werknemers.

In tegenstelling tot koeriersdiensten, die gedecentraliseerd zijn, komen gorillas-riders regelmatig bij elkaar bij de opslagplaatsen – een groot voordeel voor organisatie van onderaf.

Voor het organiseren van onderaf is dit een groot strategisch voordeel: in tegenstelling tot bezorgdiensten, die veelal of geheel gedecentraliseerd zijn, ontmoeten gorillas-rijders elkaar regelmatig. Aangezien er vaak wachttijden zijn, brengen zij samen tijd door bij de leveringsstations – en wegens de pandemie en het plaatsgebrek in de stations, ook daarvóór, waar zij van gedachten kunnen wisselen zonder de aanwezigheid van de managers. Terwijl in veel bedrijven, als gevolg van de corona-maatregelen, gesprekken tussen collega’s, een belangrijke voorwaarde voor het gezamenlijk organiseren, moeilijker werden en contacten minder, werden ze in de chaos van de snel geopende Gorillas-stations juist gemakkelijker.

Bovendien is er nu een schat aan ervaring met het organiseren van werknemers in de tech- en startupscene – in tegenstelling tot een paar jaar geleden is het vernis van de zogenaamd zo hiërarchievrije werkplekken er al lang af. Dus de vakbondsorganisatie bij Gorillas kende een snelle start. De Messenger groep, via welke Gorillas Workers Collective zich sinds februari 2021 organiseert, heeft meer dan 500 leden, zo vertelt een werknemer ons. De eerste door het Workers Collective geïnitieerde verkiezing van de ondernemingsraad wordt momenteel voorbereid – enkele dagen voor het uitbreken van de staking waren er al problemen met de directie, omdat de managers aan de verkiezingsvergaderingen wilden deelnemen en later de wettigheid van de stemming voor het verkiezingscomité in twijfel trokken.

Angst om het imago

Maar hoewel het niet de eerste confrontatie is tussen vakbond en directie, lijkt de directie op de eerste dag van de staking lukraak bezig, zeer nerveus en agressief: zij is duidelijk niet voorbereid op een staking en blokkades. Dat de pers ook snel ter plaatse is, bevalt de werknemers en ergert de managers natuurlijk: de angst voor imagoschade moet enorm zijn – Gorillas zit midden in een groeifase en heeft klanten, werknemers en de gunst van de bewoners nodig; in Kreuzberg en Mitte waren er al de eerste protesten tegen de pas geopende bezorgcentra. Voor de stakers is de angst van de bazen voor imagoschade op hun beurt een zeer nuttig pressiemiddel. Ook voor de toekomst.

“We stellen Gorillas een ultimatum tot middernacht om Santiago weer in dienst te nemen,” twitterde het Gorillas Workers Collective op donderdagmiddag na onbesliste gesprekken met het management. ‘s Avonds ontvangen alle werknemers blijkbaar een e-mail met een uitnodiging voor een Zoom-vergadering op vrijdagmiddag, waarop volgens de directie een “belangrijke mededeling” zal worden gedaan. Indien de eisen van het Werkliedencollectief daar niet worden ingewilligd, zullen de acties worden voortgezet. Voor de linkerzijde van de stad, die op enkele uitzonderingen na nog niet is komen opdagen bij de protesten, zou er nog een kans kunnen zijn om de wilde staking van de koeriers te steunen. Een koerier wees er bij het geblokkeerde pakhuis in Prenzlauer Allee op dat zaterdag de drukste dag is bij Gorillas…

Voor updates zie @gorillasworkers op twitter