Ga naar de inhoud

Waarom Biden de ’top voor democratie’ niet moet gebruiken om meer koude oorlogen te beginnen

Op 9 en 10 december zal president Biden gastheer zijn van een virtuele “Top voor Democratie“. De bijeenkomst zal uit 110 landen leiders uit de regering, het maatschappelijk middenveld en de particuliere sector samenbrengen, met het officieel verklaarde doel om een agenda op te stellen om het democratisch bestuur te vernieuwen en de idealen van de democratie sterk te houden. (Op de gastenlijst staan Pakistan, Oekraïne en Brazilië.) Nu het autoritarisme overal ter wereld toeneemt, ook in de VS, zegt de regering dat zij op zoek is naar praktische ideeën en sterke bondgenootschappen tegen de verspreiding ervan.

6 min leestijd

(Door Katrina vanden Heuvel / Globetrotter, vertaling globalinfo.nl (die van donateurs houdt)

Maar hoe valt dit hoogdravende project te rijmen als nog maar een paar maanden geledenAmerika is terug” de mantra was van president Biden toen hij de Groep van Zeven ontmoette in Cornwall, de NAVO-bondgenoten in Brussel en de Russische president Vladimir Poetin in Genève? Biden werd alom geprezen voor het feit dat hij leiding gaf aan een terugkeer naar de normaliteit na het rampzalige bewind van Donald Trump. De vraag is echter, wat is normaliteit, en “Amerika is terug” voor wat? Tijdens de Europese ontmoetingen legde Biden de nadruk op het versterken van de NAVO-bondgenoten voor een nieuwe mondiale confrontatie met Rusland – en in toenemende mate China. Ondanks de existentiële dreigingen van een catastrofale klimaatverandering (die Biden en andere wereldleiders onvoldoende hebben aangepakt op de COP26) en een voortdurende wereldwijde pandemie, lijkt Biden’s nieuwe normaliteit onheilspellend aan te leunen bij een heropleving van de politiek van de Koude Oorlog.

“Wij zetten ons in voor de op regels gebaseerde internationale orde,” concludeert het slotcommuniqué van de NAVO-bijeenkomsten in juni, “maar de agressieve acties van Rusland vormen een bedreiging voor de Euro-Atlantische veiligheid… China’s groeiende invloed en internationaal beleid kunnen uitdagingen vormen die wij als bondgenootschap samen moeten aanpakken.” Een groot deel van het NAVO-plan had betrekking op de versterking van de groeiende militaire capaciteiten van de alliantie aan de Russische grenzen, en de NAVO noemde China voor het eerst ook een “systemische uitdaging”.

Terwijl de top voor democratie bijeenkomt, worden inderdaad oude Koude Oorlog-trofeeën gerecycleerd. In een zeldzaam gezamenlijk opinieartikel beschrijven de ambassadeurs van China en Rusland in de VS de top als “[een] evident product van zijn Koude Oorlog-mentaliteit, [die]… ideologische confrontatie en een kloof in de wereld zal aanwakkeren, en nieuwe ‘scheidslijnen’ zal creëren.”

In het verhaal van de Verenigde Staten dat in de waarschuwing van de Chinese en Russische ambassadeurs wordt beschreven, is de wereld verdeeld tussen democratische en autoritaire naties. De VS zijn nooit opgehouden de laatste af te schilderen als repressief en roofzuchtig, bedreigend voor hun buren en bezig met het verstoren van een vermoedelijk goedaardige, op regels gebaseerde orde. China is de nieuwe “grootste uitdaging”, zoals minister van Defensie Lloyd Austin het in maart uitdrukte, met Rusland op de tweede plaats. Het is van vitaal belang, zo houden de Verenigde Staten vol, dat zij en hun NAVO-bondgenoten investeren in het behoud van superioriteit op elk gebied van oorlogvoering – te land, in de lucht, ter zee, in de ruimte en in cyber – en in elke regio, van de grenzen van Rusland tot de Grote Chinese Zee.

In een Washington dat wordt overspoeld door bittere gescheiden partijdisciplines, is de oproep om de dreiging van China en Rusland het hoofd te bieden, een tweeledige consensus. De rechtse Republikeinse Senator Tom Cotton uit Arkansas schreef in een rapport van februari getiteld “Beat China” dat hij het Aziatische land ziet als de nieuwe Sovjet-Unie: “Opnieuw staat Amerika tegenover een machtige totalitaire tegenstander die Eurazië wil overheersen en de wereldorde opnieuw wil bepalen.” Net als tijdens de Koude Oorlog met de USSR, wordt met China de dreiging in het buitenland gebruikt om actie in eigen land te rechtvaardigen. Als het gaat om investeren in het Amerikaanse volk, zien Republikeinen als Cotton een grote regering als het kwaad en industrieel beleid als sluipend socialisme; als het gaat om buitenlands beleid, sluiten zij zich gretig aan bij de oproep om “Amerika’s economische, industriële en technologische inspanningen op lange termijn… aan te passen aan de groeiende dreiging die uitgaat van communistisch China.” Dezelfde republikeinse senatoren die zich niet konden vinden in een onderzoek naar de ontmanteling van het Capitool, haasten zich om onderzoek en ontwikkeling te steunen als het gaat om het aanpakken van de bedreiging die uitgaat van Chinese investeringen.

Een confrontatie in het kader van de Koude Oorlog tussen democratieën en autoritaire staten, met vooraan China en Rusland, is weliswaar gevaarlijk, maar de gevestigde orde is er dol op. De machtige militair-industriële veiligheidsbelangen winnen aan belang. Het enorm opgeblazen budget van het Pentagon gaat onverkort door, terwijl het zich vermoedelijk opmaakt voor nieuwe inzet en een nieuw arsenaal wapens om de groeiende Chinese assertiviteit tegen te gaan. De NAVO krijgt een nieuw leven ingeblazen missie. Een tweepartijdig centrum kan opnieuw worden opgericht, met gekibbel over tactiek en uitgaven verankerd in een akkoord over de missie.

De kosten van een terugkeer naar de Koude Oorlog zijn echter immens. Senator Bernie Sanders prees Biden in juni voor het erkennen van autoritarisme als een “grote bedreiging voor de democratie”, maar hij waarschuwde wijselijk dat “het primaire conflict… zich niet tussen landen afspeelt, maar binnen landen… En als democratie gaat winnen, zal dat niet op een traditioneel slagveld gebeuren, maar door te laten zien dat democratie daadwerkelijk een betere levenskwaliteit voor mensen kan opleveren dan autoritarisme dat kan.”

Het vertekent ook in sterke mate de echte veiligheidsdreigingen waarmee Amerika wordt geconfronteerd. Deze zomer, toen de gevolgen van extreem weer een steeds grotere tol eisten van Amerikaanse levens en middelen, werd het steeds moeilijker om te doen alsof klimaatverandering slechts een verre dreiging is. Er kan geen vooruitgang worden geboekt zonder China, dat nu de wereldleider is op het gebied van de uitstoot van fossiele brandstoffen en op de COP26 heeft toegezegd die uitstoot tegen 2060 tot nul te zullen terugbrengen. Het klimaat kan niet langer worden gedegradeerd tot een retorische bezorgdheid aan het eind van documenten over militaire opbouw en grootmachtconflicten in perifere landen.

Een hernieuwde Koude Oorlog zal de nationalistische en militaristische facties in alle landen versterken. Meer dan een jaar nadat Trump het presidentieel ambt en het sociale-mediaplatform verliet van waaruit hij zijn leugens over China en COVID-19 kon versterken, blijft de door hem aangewakkerde angstzaaierij bijdragen tot een toename van haatmisdrijven tegen Aziatische Amerikanen in de Verenigde Staten. Dit is slechts een van de vele aspecten van hoe de diepe breuken binnen het land het revitaliseren van zijn democratie nog moeilijker zullen maken.

Voordat Amerika kiest voor een soort “Top voor Democratie”, en voordat “Amerika terug is” naar een nieuwe Koude Oorlog, heeft het land dringend behoefte aan een serieuzere discussie over zijn werkelijke veiligheidsprioriteiten – en de werkelijke uitdagingen waarvoor het staat.

—————–

Katrina vanden Heuvel is redactioneel directeur en uitgever van de Nation en is voorzitter van het American Committee for U.S.-Russia Accord (ACURA). Ze schrijft een wekelijkse column voor de Washington Post en geeft regelmatig commentaar op de Amerikaanse en internationale politiek voor Democracy Now, PBS, ABC, MSNBC en CNN. Je kunt haar vinden op Twitter @KatrinaNation. Dit artikel is geproduceerd door Globetrotter in samenwerking met ACURA.