Welk boek lezen in tijden van coronacrisis? ‘Wij Eichmannetjes’ van Günther Anders
De Franse krant Le Monde vroeg in haar uitgave van 20 maart aan een aantal schrijvers en filosofen welk boek ze in deze crisisperiode de lezers zouden aanraden. De filosofe Corine Pelluchon (auteur van o.m. ‘Pour comprende Levinas’, raadde de lezers de lectuur aan van (in Nederlandse vertaling) ‘Wij Eichmannetjes’ van de Duitse filosoof (en eerste echtgenoot van Hannah Arendt) Günther Anders.
(Door Corine Pelluchon. Le Monde 20 maart, vertaling Johny Lenaerts, foto van website Internationale Günther Anders GesellschaftGünther Anders Gesellschaft)
Corine Pelluchon: “De auteur die men bij voorkeur in deze periode zou moeten lezen is volgens mij Günther Anders (1902-1992): uiteraard zijn ‘Antiquiertheit des Menschen’ en ‘Wir, Eichmann’s Söhne’. Door als Oostenrijkse Jood de catastrofe van de 20ste eeuw aan den lijve ondervonden te hebben, is Anders erin geslaagd ons te leren omgaan met negatieve emoties. Hij leert ons schrik te hebben van de catastrofe maar, in tegenstelling tot de collapsologen, niet om ermee te volstaan de ineenstorting te voorspellen, maar met de bedoeling deze ineenstorting te voorkomen. Anders wijst ons op de kloof die er bestaat tussen onze capaciteit om schade te berokkenen, hetgeen door de techniek tot in het oneindige versterkt wordt en dat in zijn ogen door de kernenergie belichaamd wordt, en onze moeilijkheid te lijden voor de ander. In dit opzicht, zo denkt hij, zijn wij veel kleiner dan onszelf omdat we niet in staat zijn over te stappen van de kennis naar het begrijpen.
Günther Anders, die zowel een talentrijk denker als schrijver was en het vakjargon afwees, had ook begrepen dat de simpele berekening ons dom kan maken. Zonder de rede op te geven, veronderstelt de transitie naar een andere wereld bij hem een kennis die ingebed ligt in de angst en in staat is de mensen te raken. Hij sluit hierbij aan bij Bernanos, die van mening is dat de ‘hoop niet het optimisme betekent maar overwonnen wanhoop’. Indien de verschrikkingen van de 20ste eeuw de mensen niet wijzer gemaakt hebben, kan men er uiteraard aan twijfelen of de huidige ervaring hun gedrag zal veranderen. Maar het zou de hedendaagse mens een beetje minder blind kunnen maken.”
————
Naast vele andere teksten van en over Günther Anders is het genoemde boek in Nederlandse vertaling te vinden op bosjananne.wordpress.com