Waarschuwing voor leerlingen en scholieren (Raoul Vaneigem)
Oorspronkelijk verschenen als Avertissement aux écoliers et lycéens in 1995 bij Mille et une nuits n°69, vertaling Geert Carpels
Achterflap
Wanneer de scholen zich gedragen als bedrijven, wanneer de leerlingen worden behandeld als klanten, aangespoord tot verbruiken en niet tot leren, dan is het goed eraan te herinneren dat het onderwijs dient tot het maken, tot het scheppen van een mens, niet tot het maken van koopwaar. Ver van de simplistische kritiek op het opvoedingssysteem, klaagt de auteur van Handboek voor de jonge generatie de aliënatie aan die zich meester maakt van de leerlingen en van de lesgevers en toont wat de school zou moeten zijn: een plaats voor autonomie, voor kennis en voor schepping.
Inhoud
Waarschuwing voor leerlingen en scholieren
Een einde maken aan het gevangenisonderwijs en aan de castratie van de begeerte
Het onderwijs demilitariseren
Maak van de school een centrum van creatie van al wat leeft, geen wachtkamer van een parasieten- en handelsmaatschappij
De autonomie aanleren, niet de afhankelijkheid
“De mens moet alles kunnen, en niets moeten. Er was inderdaad weinig waartoe het zich niet in staat wist. De mens verwachtte niet dat alles wat hij deed zou lukken; dikwijls lukte het niet. Maar het kon.” Georg Groddeck
WAARSCHUWING VOOR LEERLINGEN EN SCHOLIEREN
De school is, samen met de familie, de fabriek, de kazerne en bij gelegenheid het ziekenhuis en de gevangenis, de onvermijdelijke overgang geweest waarmee de handelsmaatschappij het lot van de wezens die mensen worden genoemd, voor eigen profijt heeft omgebogen.
Het beheer dat ze uitoefende over naturen die nog werden bewogen door de vrijheden van de kindertijd, verleent de school een overeenkomst met oorden die voor de ontplooiing en het geluk weinig bevorderlijk zijn zoals de familiale kring, het atelier of het bureau, het militaire instituut, de kliniek, de gevangenis.
Is die school haar afstompende karakter uit de 19de en 20ste eeuw verloren, toen ze de geesten en de lichamen brak voor de harde werkelijkheden van het rendement en de knechting, toen ze er prat op ging met authoriteit en gestrengheid op te voeden als taak, niet uit plezier of hartstocht? Niets is minder zeker en men kan niet ontkennen dat, onder de bezorgdheden van de moderniteit, heel wat archaïsmen het leven van de scholieren blijven toeschreeuwen.
Heeft het schoolbedrijf tot op vandaag niet gehoorzaamd aan de dominante bezigheid: het verbeteren van de dressuurtechnieken om het beest rentabel te maken?
Geen enkel kind overschrijdt de drempel van een school zonder het risico te lopen zichzelf te verliezen; ik bedoel daarmee zonder dat uitbundige leven te verliezen, gretig naar kennis en verwonderingen die zo opwindend kunnen zijn om aan te wakkeren, in plaats van ze te steriliseren en tot wanhoop te drijven met het vervelende werk van de abstracte kennis. Wat een verschrikkelijk zicht, al die heldere blikken die plots verdonkeren!
Ziehier vier muren. Onder algemene goedkeuring en op hypocriete wijze, wordt men er gevangen gehouden, gedwongen, beschuldigd, veroordeeld, geprezen, gestraft, vernederd, een etiket opgeplakt, gemanipuleerd, verzorgd, verkracht, getroost, behandeld als een miskraam die om hulp en begeleiding smeekt.
Wat zit je te klagen? zullen de plegers van wetten en decreten opwerpen. Is dit niet de beste manier om de kuikens in te werken in de onwrikbare wetten die over de wereld en het bestaan heersen? Ongetwijfeld. Maar waarom zou de jeugd nog langer genoegen nemen met een vreugdeloze en toekomstloze maatschappij, die door de volwassenen nog slechts gelaten en met een groeiende bitterheid en onbehagen wordt getolereerd?