Verzoening Van Klassen Tegen Imbeciele Leiders
Het ziet er weinig vrolijk uit in deze wereld. Dat ligt niet aan het coronavirus. Wij hebben dat gemaakt. Want leven wij (de mensheid) niet sinds de laatste eeuwwisseling in het antropoceen, de aanduiding dat de actuele situatie van klimaat en atmosfeer het gevolg is van menselijke activiteit; de mensheid is de machtigste positie geworden? Wetenschappers hebben dat voor ons geconstateerd: de toestand van de wereld is ons product. In dat geval is het coronavirus ook ons product.
(Door Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen in Libertaire Orde)
Dit is natuurlijk allemaal hoogmoed. Wetenschappers dachten dat de mensheid macht over de wereld had verworven en dan komt iets piep kleins, een virus. De hele wereld staat er door op zijn kop. Miljarden dollars en euro’s aan verdiensten vallen weg, ondernemingen gaan failliet, landen dreigen in een recessie te komen (Italië, Frankrijk). Dat hebben we dus goed voor elkaar met het antropoceen. Het ligt natuurlijk anders.
Het is geld waarom het draaide. De destructie van het natuurlijke en het sociale milieu is mensenwerk, ja, en het vond (en vindt) plaatst omdat er geld te verdienen is. Het heeft niets met zo iets als antropoceen van doen, want dat is wetenschappelijke spielerei. De boel is verziekt, dat valt te constateren. En als het aan de gelovigen in het postmoderne neoliberalisme ligt (zoals lui als Macron en Rutte), zal er nog meer verziekt worden, want destructie is er immanent aan. Mensen, wordt dus wakker, kom in verzet. Dat is iets waarop ook de Franse historicus en demograaf Emmuanuel Todd wijst. Hij wil mensen wakker schudden. Onlangs publiceerde hij er een boek over onder de titel De klassenstrijd in Frankrijk van de 21ste eeuw. Wat hij schrijft past ook op Nederland.
Tussen sociale explosie en autoritair afglijden
Over zijn boek heeft Todd een vraaggesprek gehad met het Franse weekblad Marianne (van 31 januari – 6 februari 2020). Waar het in dit gesprek naar toegaat wordt onmiddellijk duidelijk door de kop er boven: ‘Voor een verzoening van klassen tegen imbeciele leiders’. Het boek werd ook kort besproken in het Franse literaire maandblad Lire (februari 2020). De kop daar boven is al even duidelijk: ‘Frankrijk als uitzonderingsstaat’. Daarop volgt een citaat van Todd: ‘Dit land verkeerd tussen sociale explosie en autoritair afglijden’. De bespreking wordt afgesloten met de volgende opmerking: “In een land gekenmerkt door een ‘infantiele ideologie’, blijft er slechts over: de staat, bestuurd door leiders met ‘fascistoïde’ neigingen. Tenminste, als er geen revolutie uitbreekt, ‘opgekomen uit het geheel van het sociaal bestel’.”
En laat niemand zichzelf voor de gek houden, want hoewel het hier over Frankrijk gaat, is de Nederlandse maatschappelijke situatie met eenzelfde bril te ‘lezen’.
Todd kritiseert in het vraaggesprek de creatie van de euro waarmee een monetaire situatie is ontstaan die volstrekt antiliberaal is. We worden met de paradox geconfronteerd, zegt hij, dat de stato-financiële aristocratie alles privatiseerde. Waarin die aristocratie in Frankrijk evenwel is geslaagd, is de vernietiging van de industrie en van de burgerlijke maatschappij.
Eigenlijk, zegt Todd, realiseerden deze lui hun diepste natuur door zonder ophouden de rol van de staat te laten groeien. Let wel, een staat zonder marge om economisch te bewegen; een staat teruggebracht tot zijn bestaan als brute kracht, tot zijn repressieve capaciteit in deze maatschappij op weg naar verarming. [Het is ook wat Macron toont in de kwestie van de pensioenhervorming. Zijn eerste minister Edouard Philippe zette art. 49.3 Franse grondwet in als machtsgreep: de hervormingswet werd zonder stemming in de Franse Tweede Kamer er doorgedrukt; ‘Deze nieuwe klap voor de democratie maakt Frankrijk tot een sterker autoritair regime waarvan het politiegeweld het zichtbare schuim is’; zie de site Le Grand Soir, 2 maart 2020; thh.]
‘Ik heb het je al zo vaak gezegd, die Hoge Heren zijn allemaal klootzakken. Nou hoor je het eens van een doorgeleerde!’
Todd spreekt in het meervoud als hij het over (sociale) klassen heeft. Een ervan zet hij apart, de stato-financiële aristocratie. De overige klassen zijn door de beweging van de Gele Hesjes opgeroepen die aristocratie te confronteren met de economische verpaupering en met het eind van een representatieve democratie. Wat met de Gele Hesjes begon, heeft geleid tot het begin van een aanval van de top van de overheid, die, gek geworden, maatregelen voorstelde die de economische situatie van mensen nog meer in gevaar gaat brengen. En daar, met de pensioenhervorming, heb je de belofte van een verlaging van de levensstandaard tot de dood aan toe. En dus komen ook anderen in opstand. In dat licht ziet Todd, dat een klassenverzoening kan ontstaan tegen achterlijke leiders (de stato-financiële aristocratie).
In Nederlandse politieke verhoudingen lijkt iets vergelijkbaars zichtbaar te worden, waar onlangs PvdA, SP en GroenLinks bijeenkwamen om gezamenlijk front te vormen… Overigens, als dat maar niet het gebruikelijke handje klap wordt…
Thom Holterman
Todd, Emmanuel, Les Luttes des classes en France au XXIe siècle, Paris, 2020, 384 blz.
[Cartoon overgenomen uit Marianne van 28 februari – maart 2020.]