Ga naar de inhoud

Veganisme En Agro-industrie, een onbedoelde relatie?

Veganisme En Agro-industrie. Een Onbedoelde Relatie In Deelname Aan De Vernietiging Van Biodiversiteit? Dat de kapitalistische productiewijze een vernietigende uitwerking heeft op de biodiversiteit mag genoegzaam bekend zijn. Dat daarbij de agro-industrie een belangrijke rol speelt, spreekt vanzelf. Het gaat telkens weer om een verdienmodel waarvoor (essentiële) natuur- en cultuurelementen moeten wijken. Daar wordt dan tegen in gebracht dat er een transitie gaande is van ‘duurzaam produceren’ en ‘groen kapitalisme’. Dat vormt evenwel een tegenwerping die zich voordoet als een sluier over ontucht.

8 min leestijd

(Door Thom Holterman, overgenomen van zijn website Libertaire Orde)

Biodiversiteit

Dat boeren, als onderdeel van de kapitalistische agro-industrie zich onderwijl klem gezet voelen, kan ik mij overigens voorstellen. Maar zij zijn helemaal geen boeren meer. Het zijn ondernemers die geringeloord worden, door de banken (schulden maken om de kapitalistische groeidwang te volgen; meer land, meer vee, grotere machines) en door de multinationale zadenveredelaars/monopolisten en pesticiden-producenten (Monsanto-isering). Daar komt dan nog een warrig en ad hoc overheidsbeleid bovenop. Dat vormt weer voor het Kapitaal (dat niets van de staat moet hebben, behalve als het uitkomt) een excuus om een ‘helpende’ hand te bieden: ‘minder vee is minder veevoer’ heeft het mega veevoerbedrijf ForFarmers gedacht en financierde mede het boerenprotest Agractie. Zo grijpt, kort door de bocht, kapitalisme / agro-industrie en vernietiging van biodiversiteit in elkaar.

Dit systeem heeft zich geglobaliseerd en men treft het dus ook in Frankrijk aan – waar eveneens alom boerenprotesten te horen zijn, gelijk aan wat in Nederland is te vernemen. In Frankrijk moet het coulisselandschap (‘bocage’) als een inefficiënt gebied plaatsmaken voor agro-industriële activiteiten (1000 koeien stallen bijvoorbeeld) en wordt het eveneens opgeofferd aan megalomane infrastructurele werken (zoals aanleg van vliegvelden en annex).

Het coulisselandschap wordt gekarakteriseerd door heggen en wel zodanig dat Marius de Geus, een van de redacteuren van de AS, er samen met Thomas van Slobbe een boek over schreef, getiteld Fences & Freedom, The Philosophy of Hegdelaying (2003). Het betreffende landschap vormt zelfs een discussiepunt over bevrijde publieke ruimte in termen van: geografie en rechtvaardigheidstheorie.

In het anarchistische maandblad Le Monde libertaire (nr. 1812, december 2019) behandelt de Franse anarchist en activist Wally Rosell in dit kader een heel andere problematiek aan de hand van de vraag: ‘Zijn veganisten zich bewust deel te nemen aan de vernietiging van de biodiversiteit?’. [ThH]

Wally Rosell: Zijn vraagstelling is in Le Monde libertaire opgenomen in de rubriek ‘Overdenken’. Omdat hij voorvoelt misverstaan te worden, opent hij zijn bijdrage met: ‘Ik ben niet tegen vegetariërs noch tegen veganisten. Hun keuze is te respecteren. Ik ondersteun ook alle acties die moeten bijdragen aan dieren- en mensenwelzijn. Ik beschouw bio-industrie met duizenden koeien, varkens, kippen als gevaarlijke en onnuttig. Het is een feit dat een getayloriseerde [van: taylorisme, wetenschappelijke bedrijfsvoering; genoemd naar de Amerikaanse ingenieur F.W. Taylor (1856-1915)] en geïndustrialiseerde veeteelt verantwoordelijk is voor de algemene degeneratie van onze planeet’.

Agro-keuze

Wat Rosell zich voorneemt te doen is enkele tegenstrijdigheden behandelen, die een omgekeerde werking hebben ten opzichte van wat sommige natuurbeschermers beogen. Hij wijst namelijk af het op een zelfde plan zetten van enerzijds de (kleinschalige) boeren-veehouderij in een coulisse landschap (bocage), in gelijksoortige situaties elders en in de bergen (zoals de Pyreneeën) en anderzijds het schadelijke handelen van de geïndustrialiseerde vleessector (in megastallen in Europa of nog grotere schaal in Zuid-Amerika). Voor hem kan je de impact van een libertaire AMAP (associaties voor het in standhouden van een kleinschalige, plaatselijke / regionale land- en tuinbouw) niet gelijkstellen met die van Monsanto. Net zo min kan je de libertaire boekwinkel Publico (te Parijs) niet met Amazone vergelijken omdat ze beide boeken verkopen.

In de hoedanigheid van anarchisten zijn we, zo stelt Rosell, voor een collectieve boeren landbouw en veeteelt, die respect betoont aan mens, dier en natuur. Het gaat om een agricultuur die bijdraagt aan de instandhouding van de biodiversiteit van onze planeet. Veeteelt maakt daarvan een integraal onderdeel uit.

Coulisselandschap

Dit type landschap is ontstaan door het ingrijpen van de mens. Natuur en cultuur zijn in één gevloeid. Het type landschap vormt een klimatologisch en waterstaatkundige regulatie van zijn omgeving en omtrek. De (bewust geplante) heggen vormen zowel begrenzing als bescherming van al wat vliegt, loopt, kruipt, rondzwerft (vogels, vlinders, muizen, mensen, enz.). De heggen en kleine bosjes omvatten meer soorten bomen en struiken dan ‘normale’ (Franse) bossen.

De weilanden, wildgroei en andersoortige open plekken vormen de habitat van een schakering van leven waar de biodiversiteit van de rijkste soort op aarde is te vinden. Op 1 m2 telt men er tot tweemaal zoveel verschillende dier- en andere levenssoorten dan in een bos (uitgezonderd de 4 à 5 grote primaire bossen op deze planeet). En ja, het coulisselandschap was eerst en vooral ontwikkeld ten behoeve van veeteelt. Zonder het onderhoud dat vrij lopende kuddes grazers (koeien, geiten, schapen), zou dat landschap en de biodiversiteit ermee verdwenen zijn. Het is dankzij de activiteit van de kuddes (elk van relatief beperkte omvang), dat er zo’n geweldige flora en fauna voorkomt. Hoe zit dat?

Rosell herinnert eraan dat een kudde meehelpt aan een goede instandhouding van de omgeving door drie verschillende activiteiten:

  • De uitwerpselen van de dieren dragen direct bij in de bemesting van de grond en indirect maakt het de ontwikkeling mogelijk van insecten en andere soorten dieren als de ongewervelden. Zij vormen de eerste elementen van de voedselketen van kleine dieren en vogels.
  • De zelfregelende verplaatsing van en door de kuddes dragen bij aan de beluchting en natuurlijke bemesting van de grond; het maakt levende micro-organismen mogelijk aan de oppervlakte van de grond te komen (en omgekeerd). Het is een van de beginselen van de permacultuur.
  • Doordat de kuddes zich voeden met wat er aan blad, gras en andere vegetatie groeit, hervormen zij hun habitat. Daarbij reguleren zij de verscheidenheid van wat groeit en bloeit. Zij houden tegelijk de omgeving schoon.

Deze rol van de dieren geldt ook voor andere milieus dan het coulisselandschap, zoals hun belangrijke rol in de bergen (schapen, geiten in de Pyreneeën) [In Nederland kunnen kuddes schapen een belangrijke rol bij het onderhoud van dijken spelen; maar neoliberale idiotie zal marktwerking laten prevaleren en het werk, waartoe schapen bij uitstek in staat zijn, laten verrichten door het goedkoopst werkende ‘groen-onderhoudsbedrijf’; thh].

Geen honing = geen fruit en groenten

Veganisten eten geen honing. Rosell vindt hier een voorbeeld dat de verwardheid typeert van de veganistische leefwijze. Natuurlijk is het waar dat door de taylorisatie van de productie, honing het slechtste is wat je nog onder ‘natuur’ kan verstaan. Dit neemt echter niet weg dat de bij (met een aantal andere insecten) een wezenlijke schakel vormt van de biodiversiteit op onze planeet en bovenal van de land- en tuinbouw. Bijen zijn onontbeerlijk bij de bestuiving en bevruchting van de overgrote meerderheid van planten en bomen. Zonder bijen, geen zonnebloempitten en koolzaad meer. Het houden van bijen, naast het bestaan van de wilde bij, is dan ook van het grootste belang voor ons voedsel en een goede gezondheid van de planeet.

Leve de kippen en de eenden

Het afval dat onze maatschappij produceert, vormt een open wond voor onze planeet. [Huishoudens in Nederland hebben inmiddels vier soorten afvalbakken staan om afval gescheiden aan te bieden, net als in sommige streken van Frankrijk. Het afval moet dus in de juiste bak. Maar de juiste bak is een ‘black box’ (de causaliteit tussen wat er in en eruit gaat, is onduidelijk), aldus de Franse onderzoeker Baptiste Monsaingeon. Hij bestudeert ‘onze’ afvalproductie en merkt op dat het afvalprobleem dat wij kennen, is ontstaan vanaf het begin van het industriële tijdperk (rond 1750). Daarvoor was er naar zijn zeggen niet een dergelijk probleem; ontleend aan een vraaggesprak met hem in het Franse dagblad Le Monde van 27 december 2019; thh.] In feite sluit Rosell zich bij die visie aan waar hij erop wijst dat voor het organische afval er een oplossing bij ons in de buurt bestaat: het composteren (individueel en collectief) en het kippenhok. Dat waren namelijk al de aangewezen manieren van afvalverwerking vóór het begin van het industriële tijdperk.

Kippen recyclen alles van het organische afval. Sommige gemeenten (in Frankrijk) subsidiëren het bouwen van collectieve of individuele kippenhokken, waarmee een drastisch deel van het afvalvolume wordt teruggebracht. Kippen strijden dus tegen de opwarming van de aarde [niet als je ze met 20 000 of 30 000 bij elkaar zet natuurlijk; maar alleen een verdwaasde agro-industriële sector is zo idioot dat te doen; thh]. Hetzelfde is aan de orde met troepen eenden bijvoorbeeld in de Camarque. Die verwijderen plantenresten en ‘onkruid’. Zij verbeteren de waterkwaliteit…Met dank aan de eenden.

Strijd tegen kapitalisme

Rosell merkt nu op: ‘Ik zeg niet dat men moet doorgaan met het over-consumeren van vlees. Het gaat erom de veeteelt, het houden van kippen en bijen en wat dies meer zij, uit handen van het kapitalisme te halen. Het is niet het nuttigen van een beperkte hoeveelheid vlees (‘minder, maar beter van kwaliteit’ geldt als leus) dat bestreden moet worden, maar het kapitalisme in zijn geheel [de productie van de ‘kiloknaller’; thh]. Dat is het wat de aarde bederft en ons leven vernietigt.

Wat het klimaatprobleem aangaat, bestaan er belangrijke oplossingen voor het drastisch terugbrengen van de effecten van de vervuiling. Wie weet dat 8% van de meest rijken 8 X meer de lucht vervuilen dan 10% van de meest armen op deze aarde? Men kan in dit licht de ecologische problemen dus niet los zien van de sociale ongelijkheid, dat is het waarop Wally Rosell mede de aandacht gericht wil hebben.

En verder in het nummer van Le Monde libertaire?

Het dossier houdt zich op allerlei manieren met ‘het’ geloof en ‘geloven’ bezig, in binnen- en buitenland. De leuze is en blijft Ni dieu ni maître (God noch Meester).

Thom Holterman

Le Monde libertaire, nr. 1812, december 2019, 56 blz., prijs 4 euro.

[Beeldmateriaal ontleend aan LMl 1812.]