Tegen de digitale dictatuur van de miljardairs
Op tweede kerstdag werd ik verrast door een interview van France24 met Vandana Shiva dat flink tegen een aantal schenen trapt. Aanleiding was haar nieuwe boek met de verkorte titel ´Oneness against the 1%´. Hierin rekent ze af met miljardairs als Gates en Zuckerberg die een digitale dictatuur willen opleggen aan de landbouw in een poging die te monopoliseren.
(Door Taco van Dommels, oorspronkelijk verschenen op konfrontatie)
Shiva blijkt opgeleid te zijn om ingenieur te worden in de kernenergiesector. Er kwam een ommekeer in haar denken nadat haar zuster, een arts, haar wees op de gevaren van kernenergie, en door haar kennismaking met de inheemse vrouwen van de Chipko-beweging in de Himalaya die vechten voor het behoud van de bossen daar. Shiva werd activiste voor ecologie en biodiversiteit en ondersteunt boeren die zelf zaden vermeerderen, bewaren en ruilen. ¨De natuur is de basis voor de economie en iedereen heeft kennis en dat moet worden gerespecteerd,¨ aldus Shiva.
Ondanks dat de interviewer tijdens het gesprek duidelijk zijn twijfels liet merken over de argumentatie van Shiva (´het lijkt op een samenzweringstheorie´), liet de Indiase activiste zich niet uit het veld slaan.
Om de rol van grote bedrijven in de landbouw te schetsen, belicht ze eerst hoe dat ging met Monsanto (Bayer). Dit bedrijf heeft zijn roots in Hitler´s Duitsland waar giffen werden geproduceerd om mensen te doden. Onder het mom van het bestrijden van plantenziektes en insectenvraat werd de productie van die giffen na de oorlog voortgezet. Een vergelijkbaar verhaal gaat op voor de productie van kunstmest. ¨Dezelfde bedrijven en dezelfde procedures. Andere retoriek, maar dezelfde doelen: de materialisatie van een dodelijk product.¨
In een eerder boek beschreef Shiva de invasie van Monsanto in India (Punjab) waar onder het mom van de Groene Revolutie boeren werd voorgehouden dat hun inkomsten zouden toenemen door het gebruik van genetisch gemanipuleerde gewassen en de bijbehorende gifstoffen (en kunstmest). Dat leverde echter een resistente bull worm op, de verdwijning van verstuivende insecten, uitgeputte bodems en grondwater, boeren met schulden en een verhoogd zelfmoordpercentage.
Het antwoord van de activisten was: zelf zaden bewaren, herintroduceren van biologische katoenzaden en (her-)introduceren van handspinnen en -weven. Daardoor groeiden de dorpseconomieën met een factor 10, ¨want de welvaart blijft nu in de dorpen in plaats van dat het daaruit wegvloeit¨. Recent is volgens Shiva aangetoond dat het zelf zaden bewaren en herintroduceren Monsanto 11 miljoen dollar aan winst heeft gekost.
Vervolgens gaat het over de rol van Bill Gates en Mark Zuckerberg in de landbouw.
Shiva betitelt Gates als de moderne Columbus. Bij het nieuwe koloniseren worden wereldwijd genetisch gemanipuleerde organismes, chemicaliën en patenten opgedrongen aan kleinschalige boerenbedrijven, in het kader van een digitale dictatuur. Hij beweert dat zaden kunnen worden gepatenteerd als ´uitvinding´ op basis van het opmaken van een gen-kaart van die zaden. Zelfs (of juist…) van de zaden die activisten als Shiva hebben bewaard van planten die resistent zijn tegen zout en overstroming. Shiva: ¨Zaad is de voortgaande zelforganiserende en zelfmakende evolutie in continuiteit.¨
Gates is niet de weldoener zoals hij zich voordoet en zoals hij wordt gepresenteerd in de pers. Zijn doel is niet het verdrijven of voorkomen van hongersnoden, maar het monopoliseren van de landbouw ten behoeve van hemzelf en zijn vrienden. Dit veroorzaakt armoede en maakt de mensen meer afhankelijk. In feite zet Gates het werk voort van Monsanto/Bayer.
De sceptische interviewer krijgt aangereikt dat Gates op de hoogte is van de kritiek op zijn inzet. Er zijn rapporten geschreven met bewijsvoering, boeren en regeringen in Afrika schreven hem brieven hierover en zelfs de VN gaan uit van agroecologie (het werken met ecologische systemen) als de ¨best way to go¨.
Ook Mark Zuckerburg van Facebook wordt aangevallen. In haar boek worden bovendien verbindingen aangetoond tussen Gates en Zuckerberg.
Zuckerberg´s intrede in de Indiase landbouw werd voorkomen door een grote beweging van organisaties die vechten voor een open (source) internet. Zijn doel was om alle gegevens van boeren te ´minen´ (verzamelen, selecteren en valueren) en die te verkopen. Facebook ´mijnt´ de gegevens over je persoon en gedrag en maakt dit tot ruwe grondstof die misbruikt kan worden door bedrijven en om verkiezingen mee te manipuleren (denk aan Cambridge Analytica). Shiva refereerde aan de wereldwijde discussie over data mining, privacykwesties, en ´surveillance capitalism´ (Shoshana Zuboff), de nieuwe vorm van het kapitalisme dat uitgaat van de mens als ruwe grondstof. Gates is volgens haar op beide vlakken actief: het toeëigenen van het leven door patentering en het mijnen van gegevens. Shiva: ¨Ik groeide op in een India waar lange tijd geen multinationale ondernemingen actief waren en zie nu de contouren ontstaan van een digitale dictatuur die uitgaat van het opleggen van digitalisering van transacties en van het criminaliseren van de directe cashbetalingen tussen arme mensen onderling.¨
Zelfvermeerderde en -bewaarde zaden zijn voedzamer, ze leveren meer voedsel op, er zijn geen kosten aan verbonden (want geen chemicalien nodig) en ze houden de lokale biodiversiteit in stand. Gates gaat desondanks door met het opdringen van mislukte projecten, zoals die van de BT-aubergine en Golden Rice. Deze beide gewassen zijn door de Indase regering eruit gegooid, maar worden nu door Gates opgedrongen aan respectievelijk Bangladesh en de Filippijnen als voorbeeld.
In Gates´ denkwijze is het leven een soort Word-programma waarin naar hartelust kan worden gesneden, gekopieerd en geplakt. Hij negeert elke vorm van nieuwe wetenschappelijke kennis en dringt ons een systeem op dat de planeet enorme schade toebrengt, dat alleen de monopolies dient terwijl de boeren wordt verboden om zelf hun zaad te beheren. ¨Het leven getuigt echter van een zeer complexe zelforganisatie. Het leven schrijft haar eigen poezie,¨ zo sluit Shivaa het interview af.
Het interview is hier te zien.