‘Straks keert iedereen zich tegen de globalisering’

Door
Michèle de waard, NRC-Handelsblad 4 september. Met toestemming van NRC
Handelsblad overgenomen.

Den
Haag, 4 sept. Europa staat volgens de Amerikaanse econoom Richard Baldwin aan
de vooravond van een nieuwe golf van globalisering. Niet alleen de lager
geschoolde werknemers bij Volkswagen of de bouwvakkers op de steigers aan het
IJ hebben met hevige concurrentie uit Oost-Europa te maken. Bij de nieuwe fase
van mondialisering ondervinden ook de blanke, goed opgeleide werknemers de
gevolgen van toenemende internationale concurrentie.

"Overheden
zullen zich schrap moeten zetten. De beweging van anti-globalisten zal niet
enkel uit ontslagen productiekrachten, boeren en milieuactivisten bestaan. Ook
de beter verdienenden zoals tandartsen, advocaten en bankiers gaan zich tegen
de globalisering keren en aandringen op protectionistische maatregelen",
zegt Baldwin. Juist dat is volgens de Amerikaanse econoom het verkeerde recept,
want in de Verenigde Staten hebben protectionistische maatregelen tot een
daling geleid van buitenlandse investeringen.

De econoom
was gastspreker op een symposium over globalisering dat gisteren in Den Haag
werd gehouden door de Sociaal-Economische Raad (SER) en het ministerie van
Economische Zaken. Een open economie als de Nederlandse heeft baat bij
globalisering. Alleen al de handel met China is volgens staatssecretaris
Heemskerk (Economische Zaken) goed voor 23.000 banen in Nederland, zo heeft het
Centraal Planbureau eerder becijferd.

Bovendien
leidt ze tot een jaarlijkse koopkrachtverbetering van 300 euro per gemiddeld
gezin. Tegelijkertijd weet de staatssecretaris ook dat grote groepen in de
samenleving niet door deze cijfers overtuigd worden en zich bedreigd voelen
door globalisering. Om de steun voor internationalisering terug te winnen, wil
hij het publieke debat stimuleren. Daarom heeft de staatssecretaris de SER
gevraagd de nadelige gevolgen van de mondialisering in Nederland in kaart te
brengen. Hoe kunnen Nederlandse ondernemingen en hun aandeelhouders een passend
antwoord geven op de minder gunstige effecten van de globalisering? Want met de
zogenaamde 'uitverkoop' van steeds meer Nederlandse bedrijven neemt ook de druk
op Den Haag toe om strategische ondernemingen beter te beschermen.

Baldwin
pleit voor nog meer flexibilisering. "Als bedrijven tegen te veel wetten
oplopen, nemen ze de wijk en verplaatsen hun activiteiten ver weg."
Eurocommissaris voor Handel Peter Mandelson pleitte ervoor dat politici
positive politics bedrijven ten aanzien van globalisering. "Een politiek,
die de voordelen van de snelle economische groei uitlegt, die zegt: de reden
waarom je kleren ruim eenderde goedkoper zijn dan tien jaar geleden heet China.
Die zegt ook: de reden waarom de Europese export met 8 procent per jaar groeit
is dat we voordeel hebben van nieuwe markten. En die zegt: voor elke baan die
verloren is gegaan door economische verandering, is er méér dan een
teruggekomen.

En ziet
de Europees commissaris iets in (her)introductie van een beslissend 'gouden'
aandeel voor overheden om belangrijke bedrijven te beschermen tegen overvallers?
Daarover is Mandelson behoedzaam. "In Europa profiteren we van het vrije
verkeer van kapitaal", zei hij. Alleen als strategische belangen in het
geding zijn, is dit volgens hem een optie. Mandelson denkt hierbij bijvoorbeeld
aan de Europese vliegtuigbouwer EADS. "Maar dan pleit ik ervoor dat zo'n
gouden aandeel eerder in Europese handen komt dan in nationale handen",
aldus Mandelson.

Ook
staatssecretaris Heemskerk is terughoudend, nu de Nederlandse staat de laatste
gouden aandelen in bedrijven juist heeft afgestoten. "Andere benaderingen
lijken me effectiever" Doelgerichte maatregelen voor sectoren zoals het
splitsen van energiebedrijven in onafhankelijke netwerken en commerciële
onderdelen zijn beter dan herintroductie van het gouden aandeel, aldus de
staatssecretaris. Zodra het SER-advies over globalisering er is, zal het
kabinet zich beraden of het wenselijk is maatregelen te nemen ten aanzien van
onvoordelige gevolgen van globalisering.

(Kadertje:
Richard Baldwin

Richard
Baldwin is Amerikaans econoom en hoogleraar internationale economie aan het
Graduate Institute of International Studies in Genève. Hij voltooide zijn
economiestudie aan het Massachusetts Institute of Technology in Boston. Hij
schreef talrijke studies over globalisering en de ontwikkeling van de
economieën in de Europese Unie. Ook was hij enkele jaren chef-econoom in de
Presidentiële Raad van Economische Adviseurs in de regering-Bush (1990-1991).
Baldwin schreef enkele jaren geleden een studie voor de Finse regering over de
gevolgen van de globalisering voor Finland.)