regisseur Marije Meerman over Tegenlicht-aflevering ‘Wanneer barst de AI-bubbel?’
De financiële markten kennen een gestage golfbeweging van bubbels naar crashes om vervolgens weer vol goede moed op de volgende bubbel af te stevenen. Dat geldt voor giftig gebleken hypotheekproducten, voor cryptomunten en voor de markt als geheel. De AI-industrie, artificiële intelligentie, is een groeiende bubbel. Investeringen in bedrijven die AI-applicaties bouwen zijn hot. Heel hot.
5 min leestijd
| De financiële markten kennen een gestage golfbeweging van bubbels naar crashes om vervolgens weer vol goede moed op de volgende bubbel af te stevenen. Dat geldt voor giftig gebleken hypotheekproducten, voor cryptomunten en voor de markt als geheel. De AI-industrie, artificiële intelligentie, is een groeiende bubbel. Investeringen in bedrijven die AI-applicaties bouwen zijn hot. Heel hot. De vraag voor de financiële markten (en in het verlengde daarvan voor ons allemaal) is waar we ons nu op de golf bevinden. Is die golf bijna op zijn top en staat de AI-bubbel op crashen, of is het nog lang niet zover? ‘America’s idea of winning is to create a God. That God will live in San Francisco. And the God works for America,’ vertelt de Chinese econoom Andy Xie in Tegenlicht-aflevering Wanneer barst de AI-bubbel? Vanuit Shanghai analyseert en becommentarieert Xie de relatie tussen de Amerikaanse en Chinese financiële markten voor onder andere Bloomberg en de South China Morning Post. Analyses die als contrair en provocatief gezien worden. Xie begon zijn carrière bij het IMF, werkte voor de Amerikaanse zakenbank Morgan Stanley en heeft inmiddels al vele bubbels en crashes op de financiële markten voorspeld: de Azië-crisis eind jaren negentig, de internetzeepbel rond de eeuwwisseling, de kredietcrisis in 2008 en de bubbel op de Chinese huizenmarkt. Volgens Xie heeft hij nog nooit iets een bubbel genoemd dat uiteindelijk geen bubbel bleek te zijn… En nu staat volgens de econoom de ‘AI-fantasy bubble’ op barsten. Wie denkt te weten wanneer de bubbel precies barst, kan veel, heel veel geld verdienen. |
| Het is niet de eerste keer dat we Xie spreken. Hij is al jarenlang een graag geziene gast bij Tegenlicht. Zijn debuut maakte hij in de legendarische aflevering De dag dat de dollar valt… (2005) waarin een fictief scenario geschetst wordt wat er in de 24 uur kan gebeuren wanneer de dollar niet meer de wereldreserve munt zal zijn. Gevolgd door De Chinese bubbel (2007) waarin het vertrouwen in de eigen economie geschetst wordt en de eerste contouren van de bubbel op de Chinese huizenmarkt. Xie omschrijft hierin het leven van de Chinese burger als leven in een vogelkooi. Een vogelkooi waarvan de grote bepaald wordt door de restricties van de Chinese overheid. Soms is die vogelkooi iets groter en dan weer kleiner. Maar het blijft een vogelkooi. Recenter sprak NRC-journalist Maarten Schinkel met hem over de groeiende kracht van de Chinese renminbi ten opzichte van de Amerikaanse dollar in De Chinese dollar (2019). En in De wereldkaart volgens China (2022) vertelt Xie over het zoeken naar een nieuw machtsevenwicht tussen China en de VS. Aan de vooravond van Covid-19 had ik het voorrecht om Andy Xie in Shanghai te ontmoeten voor de serie Planet Finance. Samen met collega-regisseur Floris Jan van Luyn dineerden we in een prachtig volgepakt restaurant met uitzicht op het verlichte financiële district aan de overkant van de Bund. Achteraf gezien was het een avond uit een voorbij tijdperk: Hongkong dacht nog enige vrije ruimte te hebben ten aanzien van Beijing; Beijing had nog niet van de een op de andere dag Alibaba’s dochteronderneming Ant Group daags voor de beursgang een halt toegeroepen (waardoor China’s zakelijke golden boy Jack Ma plots van de aardbodem leek te zijn verdwenen) én de jaren van een door covidmaatregelen gesloten China lagen nog voor ons. Nu spreken we Xie over de almaar groter wordende AI-bubbel op de Amerikaanse financiële markten. Een bubbel die aangevoerd wordt door de nieuwe beurslieveling NVIDIA, een chipfabrikant die sinds kort als eerste bedrijf ter wereld een beurswaarde heeft van meer dan 4000 miljard dollar. Een duizelingwekkend bedrag dat in die bubbel zit. Een bubbel waarvan Xie de eerste barsten al opmerkte toen de Chinese chatbot DeepSeek begin 2025 plots ten tonele kwam. De chatbot kwam als een verrassing voor de Verenigde Staten, maar ook voor China. DeepSeek rekent sneller, gebruikt minder energie en is vele malen goedkoper dan bijvoorbeeld OpenAI’s ChatGPT. En DeepSeek is populair: het heeft zich binnen een half jaar genesteld als tweede meest gebruikte AI-platform ter wereld. Vóór Perplexity, Claude en Grok. Tot heel recent was een belangrijk verschil tussen AI-bedrijven in China en die in de Verenigde Staten de toegang tot chips en daarmee de toegang tot rekenkracht. Maar ten minste zo belangrijk is de toegang tot kapitaal. Geld is er op de Amerikaanse financiële markten eigenlijk te veel. Er is zoveel kapitaal voorhanden dat het voor veel van de eigenaren van dat kapitaal al enige tijd moeilijk is om er überhaupt een (goed) renderende bestemming voor te vinden. Xie kan het eigenlijk bijna niet geloven dat investeerders (of die nu uit de VS komen, Nederlandse pensioenfondsen zijn of goklustige Chinese particuliere beleggers) massaal met oogkleppen naar het glinsterendste licht vliegen. Hij houdt zijn hart vast voor de mogelijke gevolgen wanneer de bubbel barst. Spoiler alert: mocht die barsten dan kan het zijn dat huizen (eindelijk) goedkoper worden. – Marije Meerman, regisseur |