Recensie Als de Dollar Valt

Dit
stuk verscheen oorspronkelijk op de website van Boekhandel Rosa in Groningen

'Ik
denk dat bankinstellingen gevaarlijker zijn dan beroepslegers en dat het
principe van geld uitgeven dat nog door het nageslacht moet worden gespaard,
het zogenaamde financieren, niets anders is dan grootschalige oplichting van
toekomstige generaties'. Thomas
Jefferson, voormalig president van de Verenigde Staten.

'Het
komt erop neer dat werkelijk vermogen geproduceerd moet worden; het kan niet
worden gedrukt'. Robert
McTeer, voormalig president van Federal Reserve Bank Dallas.

'…..de
Amerikaanse overheid is inderdaad failliet'. Prof.
L. Kotlikoff, oud-adviseur van president Reagan.

Er
wordt in de VS veel meer uitgegeven dan verdiend, veel meer geïmporteerd dan
geëxporteerd en de schuld van huishoudens, bedrijven en overheden gezamenlijk
groeit met drie miljard dollar per dag. De staatsschuld bedraagt nu al meer dan
$ 8.000.000.000.000. Niemand verwacht dat de VS dit ooit nog gaat terugbetalen.

In 'Als
de dollar valt' legt journalist en RTL Z-medewerker Willem Middelkoop in 100
vragen en antwoorden uit hoe dat zo gekomen is en hoe het in elkaar zit. Het
boek van nog geen 200 pagina's leest als een trein en zit vol met saillante en
soms zelfs schokkende feiten. Middelkoop zou het boek mijns inziens nog beter gemaakt
hebben wanneer hij in pakweg anderhalve pagina eerst de rode draad van het
verhaal uiteengezet zou hebben en zou hebben aangegeven waarom hij de 100
vragen en antwoorden in precies de gekozen 11 blokken heeft ingedeeld. Maar dat
neemt niet weg dat we met een belangwekkend boek te maken hebben.

Hoe is
het zo gekomen?

In 1944
was duidelijk dat de VS als grote overwinnaars uit de Tweede Wereldoorlog
zouden komen. Op de conferentie van Bretton Woods hebben ze deze zekerheid
meteen verzilverd: afgesproken is toen dat alle nationale valuta's voortaan
gedekt zouden worden door de US-$ en niet meer door goud. Wel werd nog beloofd
dat de valuta altijd omgeruild zouden kunnen worden tegen goud. Toen de VS eind
jaren 60/begin jaren 70 veel geld nodig hadden om de oorlog in Vietnam te
financieren heeft Nixon deze belofte ingetrokken. Gevolg: de VS konden zoveel
dollars drukken als ze wilden. Er kwam bij dat er een koppeling tot stand is
gekomen tussen de $ en de olie: olietransacties moesten, ook als de VS er niet
bij betrokken waren, betaald worden in VS-dollars. Ofwel: de oliekopende landen
hadden dollars nodig. Die kregen ze door goederen te verkopen aan de VS die er
alleen de geldpers maar voor hoefden te laten draaien. Geld zat dus. En gaande
de rit kwam er veel meer geld in omloop dan de waarde van de geproduceerde
goederen + de inflatie. De dollar zat immers niet meer vast aan het goud. De
overkill aan dollars werd gebruikt om geld uit te lenen: de VS leven gewoon op
de pof. Om een voorbeeld te geven: huizenbezitters werden zeer aangemoedigd om
extra hypotheken tegen lage rentes op te nemen. Dat gaf een grote impuls aan de
consumptieve bestedingen.

Maar
inmiddels is het einde in zicht. Zo'n proces kan alleen doorgaan wanneer het
vertrouwen van consument, banken en andere naties in de dollar blijft bestaan.
En dat is inmiddels niet meer zo. De huizenmarkt in de VS is zwaar ingezakt,
per maand worden 224.000 gezinnen uit hun huis gezet (NRC 8 januari 2008).
Steeds meer olieproducerende landen accepteren geen dollars meer, zoals Iran en
Rusland. Saddam Hoessein had al bepaald dat de Irakese olie alleen nog maar in
euro's betaald kon worden. Het is niet vergezocht ervan uit te gaan dat Irak om
die reden in 2003 is binnengevallen. Dat de olie niet meer in dollars betaald
wordt heeft als gevolg dat de VS zelf andere valuta moeten kopen. En dat met
een dollar die steeds minder waard wordt. Voor het grootste olieslurpende land
uit de geschiedenis bijna een horrorscenario. Zeker in combinatie met het feit
dat er over niet al te lange tijd sprake zal zijn van het wereldwijde
peak-oil-punt: het punt van de maximale productie van olie. Niet omdat er te
weinig olie is, maar omdat de productiecapaciteit onvoldoende uitgebreid en
vernieuwd is. Middelkoop: 'Een op schulden gebaseerd systeem vereist van nature
permanente groei. Deze groei wordt al snel onmogelijk als de olieproductie haar
top bereikt'.

De
dollar is bezig aan een ongekende neergang en de echte val zal zeker komen. De
vraag is alleen wanneer. Het is geen prettig perspectief: 'Omdat bijna 70% van
de vermogens van de centrale banken in de wereld uit US-dollars bestaat dreigt
in feite een complete implosie van dit systeem'.

De
ondertitel van het boek luidt: 'wat politici en bankiers u niet vertellen over
geld en de kredietcrisis'. Middelkoop geeft wat dat betreft veel feiten,
bijvoorbeeld over het ontstaan van de Federal Reserve Bank (dat die géén
overheidsinstelling is maar een conglomeraat van commerciële banken, en over de
geheimzinnigheid waarmee die in het leven geroepen is), over het manipuleren
naar beneden van het inflatiecijfer (hoe hoger de inflatie, hoe minder men
vertrouwen zal hebben in de dollar), het ingrijpen van overheid en Fed in de
economie om de koersen op peil te houden (hoezo vrijemarkteconomie?). En mijn
laatste voorbeeld: het feit dat de VS in 2006 gestopt zijn met het publiceren
van cijfers over de totale geldgroei ('de publicaties zouden geen relevante
economische gegevens bevatten', hoe verzinnen ze het?)

Juist
door dit soort informatie leest het boek als een trein.

Wat nu?

Allereerst
beveelt Middelkoop aan te beleggen in goud of zilver. Per slot van rekening is
het een handige jongen die zelf belegt en adviezen geeft. Voor de wat langere
termijn geeft hij aan dat we ons toch zullen moeten instellen op een meer
'back-to-basics-leefniveau'. Dat zit er wel in, of we dat nu willen of niet.

Op
geopolitiek niveau ziet hij de opkomst van India en vooral China: 'De
economische ontwikkeling en expansie van China en India zal een grote impact
hebben. Het zal niet lang meer duren voor deze landen in de wereldeconomie de
toon aangeven'. Hetgeen niet meteen zal betekenen dat de Chinese yuan de rol
van de dollar zal overnemen. De dollarreserve van China bedroeg in 2007 al 1200
miljard dollar, in de vorm van staatsobligaties. Als de dollar valt verliezen
de Chinezen een groot kapitaal.

In
januari 2005 verscheen een door W. Boonstra geschreven en door Middelkoop
aangehaald Themabericht van de Rabobank 'Leven na de dollarstandaard'. Deze
ziet een overgangsperiode waarbij de euro de ankervaluta van Europa en
omstreken zal worden terwijl in principe de yuan dezelfde rol kan gaan spelen
in Azië. De yuan moet dan nog wel losgemaakt worden van de US-$.

Op de
langere termijn zal niet de euro de internationale rol van de dollar overnemen,
vanwege de economische en politieke zwakte van Europa, maar de Chinese yuan,
vanwege het economische en politiek gewicht van China.

Rest
mij nog op te merken dat het opvallend is dat dit soort belangrijke zaken
worden aangekaart en besproken door wat we toch kunnen noemen 'rechtse mensen'.
Hier ligt nog een schone taak voor echt links.

——————

Willem
Middelkoop Als de
dollar valt; wat bankiers en politici u niet vertellen over geld en de
kredietcrisis Uitgeverij
Nieuw Amsterdam 2007