New World of Indigenous Resistance
Sinds de laatste decennia wordt de wereld steeds meer een eenheidsworst. Sowieso in ieder continent, maar ook in bijna elk land kom je vestigingen van bedrijven als McDonald’s en Starbucks tegen. Traditionele talen en gewoonten zijn uit de mode geraakt. Jongeren over de hele wereld doen hun best om de basis van de Engelse taal onder de knie te krijgen. En over wat voor cultuur beschikt Nederland vandaag de dag nog? Steeds meer bevolkingsgroepen komen er echter achter dat de eenheidsworst bestaat uit een smaakloos geheel, met een uiterst gore nasmaak. Slechts enkele toegevoegde stoffen spiegelen een kapitalistische en uiterst verslavende droom voor die enkel schreeuwt naar meer en meer. Zodra je hier doorheen prikt, realiseer je je dat solidariteit, met een scheutje wederkerigheid, je een stuk gelukkiger kan maken en al helemaal veel meer voldoening geeft. New World of Indigenous Resistance biedt een kijk waar de inheemse bevolkingsgroepen in Argentinië, Bolivia, Ecuador, Guatemala, Mexico, Panama, Peru en Uruguay, tegenop moeten boksen mochten ze niet bezwijken voor de verleidingen van de eenheidsworst.
Het boek is bedoeld voor de niet-armen. 21 activisten uit vooral Latijns-Amerika komen aan het woord en Noam Chomsky speelt de hoofdrol en wil met ons, de niet-armen, in discussie gaan hoe we vandaag de dag solidariteit kunnen tonen met inheemse culturen die met uitsterven bedreigd worden. Lois Meyer dirigeert het geheel en opent met twee interviews met Chomsky (afgenomen in 2004 en 2007), waar de Latijns-Amerikaanse activisten op reageren om vervolgens Chomsky hier weer op te laten reflecteren. Op zich een leuk bedachte constructie, maar ik als lezer stoor me wel een beetje aan het ophemelen van de grote intellectueel Chomsky. Ik had graag gezien dat de activisten, die hun roots vinden in inheemse culturen, een groter podium toebedeeld hadden gekregen. Nu is het vooral een lange intellectuele discussie en eindigt het met een open einde van drie Amerikaanse intellectuelen die tot de conclusie komen dat het niet meevalt om solidariteit te tonen met inheemse culturen. Want dat betekent dat onze eigen Westerse cultuur afgebroken zal moeten worden dan wel grondig aangepast. En de boodschap aan de lezer is dan ook om in actie te komen tegen de repressieve structuren van onze samenleving en om in samenspraak met andere culturen voor een respectvolle, tolerante en ook kleurrijke wereld te vechten. Wat dat aangaat zouden we er in Nederland ook nog wat van kunnen leren. Allereerst heel actueel hoe minachtend we migranten aan de grens een halt toeroepen om ze vervolgens als leugenaars en onze minderen te behandelen. Een ander voorbeeld. Wie gunt de Friezen hun eigen taal en hun eigen cultuur? Nu we steeds meer opgeslokt worden door de EU is de kans klein dat over 100 jaar de Friese kinderen hun eigen taal op school onderwezen krijgen. En steun hoeven de Friezen van hun landgenoten niet te verwachten. De eerdergenoemde eenheidsworst is zo goed als nationaal gemeengoed.
Als Europeanen komen we er niet echt goed af in dit boek. Allereerst omdat Chomsky in zijn eerste interviews duidelijk aangeeft dat wij de grote schuldigen zijn van kolonisatie en uitbuiting. En sowieso dat de ‘vrije markt’, zoals onze politici dat zo mooi proberen te verkopen, een hedendaagse vorm van kolonisatie is. De ‘ontwikkelingslanden’ worden totaal ontwricht en gedwongen aan het spel mee te doen. Voor hun gelden niet de subsidies die de Verenigde Staten en de Europese Unie in hun eigen markt pompen. Het is zelfs een veel ongelijker verhaal. Willen de ontwikkelingslanden gaan exporteren dan botsen ze tegen torenhoge importtarieven op. Daarnaast wordt de Westerse levenswijze er bij kinderen over de hele wereld al met de paplepel ingegoten. Felipe Quispe Huanca, een Aymara historicus uit Bolivia bijt wat dat aangaat het felst van zich af. Als de Boliviaanse Malcom X geeft hij aan dat zij de inheemse anders zijn dan wij de blanken. En eigenlijk wil hij met rust gelaten worden, want vertrouwen heeft hij in bijna niemand. Niet geheel onterecht als je je een beetje verdiept in hun ronduit treurige geschiedenis.
Het boek maakt duidelijk dat het voor inheemse culturen niet makkelijk is om hun jongeren binnen boord te houden. Ze worden grootgebracht met de taal van hun onderdrukkers en maar al te vaak gebeurt het dat ze na een universitaire studie minachting voor hun eigen afkomst ontwikkelen. Wil een cultuur overleven, dan heeft het zijn jeugd hard nodig. Onderwijs, zou dan ook volgens de meeste auteurs in dit boek, tweetalig moeten zijn en met respect voor de geschiedenis en hedendaagse tradities van inheemse culturen.
Zelf woon ik in Oaxaca. Een Mexicaanse deelstaat met de meeste (verschillende groepen) indigena’s en de meeste autonome dorpsgemeenschappen (Chiapas komt op nummer twee). Tot tweehonderd jaar geleden was Mexico een kolonie van Spanje. Sinds de onafhankelijkheid is er voor de indigena’s weinig positief veranderd. De Mexicanen zelf zijn kampioen als het om discrimineren gaat. Indigena’s worden als oud vuil behandeld en het wordt ze onmogelijk gemaakt om deel van de maatschappij uit te maken. Het klinkt misschien wrang, maar aan het leven van een koe of een ezel wordt meer waarde gehecht dan aan dat van een indigena. Wat dat aangaat moet er helaas nog ontiegelijk veel werk verzet worden. Ik ben bang dat de meeste inheemse culturen in de tussentijd afhankelijk blijven van landen als de Verenigde Staten om daar een paar jaar als ‘illegal alien’ geld bij elkaar te werken om simpelweg hun gezin, laat staan hun cultuur, in leven te houden.
New World of Indigenous Resistance maakt duidelijk dat we min of meer verplicht zijn om een bijdrage te leveren aan de strijd voor solidariteit, gemeenschappelijkheid en de eigen controle over de economie, cultuur en politiek, ofwel het in het boek veel geprezen comunalidad. En de achterflap vermeldt ‘arm yourself with information’. En dat kan ik alleen maar beamen.
—————-
New World of Indigenous Resistance
Noam Chomsky and Voicen from North, South, and Central America
Edited by Lois Meyer, Benjamín Maldonado Alvarado
City Lights Books / ISBN: 978-0-87286-533-4
2010 / 416 pagina’s.
Christiaan Verwey z’n website