Na Rakka, Uitbreiding Van Democratisch Confederalisme En Libertair Municipalisme?
In het Franse dagblad Le Monde verschijnt meer dan eens berichtgeving over wat er in Syrië gaande is. Dat is dan afkomstig van correspondenten die voor het dagblad werken en van auteurs die hun mening op de ‘debat-pagina’ geven over wat zich daar afspeelt. Pierre Bance, een oudgediende in Franse libertaire kringen, jurist, auteur (die ook over recht en anarchie schrijft), ergert zich over de teneur van de meeste stukken die over Noord-Syrië gaan.
(Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen op Libertaire Orde)
Daarom heeft hij een stuk geschreven, dat de andere kant toont van wat tot nu toe in Le Monde daarover verscheen. Na enige correspondentie tussen hem en het dagblad en maanden voor niets wachten, is hij het zat. Op de site Autre Futur legt hij uit waarom naar zijn mening het stuk is geweigerd. Daarbij verschaft hij ook het betreffende stuk. Ik heb het vertaald en hieronder opgenomen. Het vertolkt enerzijds uitgangspunten die anarchisten zullen herkennen en anderzijds laat het zien dat er nog heel wat vragen te stellen zijn.
Pierre Bance heeft zich moeite getroost zich in de democratische ambitie van de Federatie van Noord-Syrië te verdiepen. Dat spreekt uit zijn 400 pagina’s tellende boek Un autre futur pour le Kurdistan? Municipalisme libertaire et confédéralisme démocratique. Dit boek is besproken door de libertaire jurist Jean-Jacques Gandini in Le Monde diplomatique van juni 2017. [ThH]
Pierre Bance: Door binnen te dringen in Rakka bevrijden de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), een bondgenootschap van Koerdische en Arabische milities, niet alleen de bevolking van dictatuur en obscurantisme, maar biedt ze ook lidmaatschap aan in een progressieve, op federalisme gebaseerde samenleving. Hun democratische ambitie is vastgelegd in twee grondwettelijke teksten: het Handvest van Rojava van 29 januari 2014, dat werd toegepast in Koerdische kantons van Syrië en het sociaal contract van de Democratische Federatie van Noord-Syrië, aangenomen door een multi-etnische vergadering op 29 december 2016. Net als voor de soldaten van het jaar II verklaren emancipatorische ideeën de moed van de milities beter dan de dorst naar militaire prestaties of territoriale verovering.
Laten we ons het volgende herinneren. In het begin van de jaren 2000 stelden Abdullah Öcalan en de Koerdistanse Arbeiderspartij (PKK) een dubbele impasse vast: Marxisme-Leninisme is geen ideologie die een antwoord kan geven op de kapitalistische moderniteit; de oorlog van nationale bevrijding om een Koerdische natiestaat op te richten is hopeloos. Geïnspireerd door het werk van een Amerikaanse filosoof, Murray Bookchin, oprichter van de sociale ecologie en theoreticus van het libertaire municipalisme, stellen ze zich een democratisch confederalisme voor. Na de Syrische revolutie in 2011 hebben de Koerdistanse revolutionairen van Syrië deze theorie naar voren gebracht en nieuwe civiele en politieke instellingen opgericht. Elke etnische, culturele, economische, professionele, politieke, enz. gemeenschap heeft de mogelijkheid om zich te organiseren in autonome raden die zich verenigen binnen de gemeente, een dorp of buurt.
De gemeenten hebben op de verschillende niveaus die nuttig zijn voor het beheer van collectieve aangelegenheden, een strikte pariteit tussen vrouwen en mannen in acht genomen en de vertegenwoordiging van minderheden gewaarborgd. Er wordt geen nieuwe staat gecreëerd, het idee van de staat wordt zelfs geminimaliseerd door de autonomie uit te breiden, door bij haar taken van openbare dienst onder te brengen (gezondheidszorg, onderwijs, infrastructuur, vervoer, energie, enz.) en worden zoveel mogelijk ‘eigenlijke’ staatszaken gereduceerd. Zo wordt bijvoorbeeld de handhaving van de openbare orde en de rechtspraak door de burgers zelf uitgevoerd. Nu de staat door de gemeente geleidelijk aan wordt ondermijnd, zal het kapitalisme worden ondermijnd door een sociale, ecologische en zelfsturende economie, geïnitieerd door producenten- en consumentencoöperaties. Utopie komt tot leven in Rojava (West-Koerdistan). Het verspreidt zich nu over heel Noord-Syrië en is een oplossing voor de vrede in het Midden-Oosten.
Je kan bedenken dat de uitvoering van deze ‘verdoemde’ ideeën, rechtstreeks afkomstig van de Commune van Parijs (1871), geen gemakkelijke taak is met een Bachar al-Assad in hinderlaag, met een intense strijd tegen de islamitische staat, tegen de nationalistische of jihadistische milities van de Syrische oppositie en de steeds terugkerende dreiging van invasie door de Turkse regering. Het geeft te raden hoe een dergelijke oorlogscontext de tegenstrijdigheden kan verergeren. Het Handvest van Rojava en het Sociaal Contract van Noord-Syrrië, hebben de instellingen van een westerse democratie in stand gehouden met de scheiding van wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Duidelijk is dat daarmee het streefmodel van directe democratie waarop zij zich beroepen nog niet verankerd is, ook al wordt de regering bescheiden ‘democratisch zelfbestuur’ genoemd. Hieruit spreekt dat zij van mening is dat haar enige taak erin bestaat de richtlijnen uit te voeren die van onderaf, vanuit de gemeenten komen.
De organisatie van lokale verkiezingen in september en november, gevolgd door regionale en nationale verkiezingen in januari 2018, op representatieve basis, is evenmin een bewijs van directe democratie. Er zal opnieuw bezwaar worden gemaakt tegen het feit (a) dat de Democratische Partij van de Unie (PYD) alomtegenwoordig is in de politieke instellingen, zowel civiel als militair, (b) dat kleinburgers graag aan de macht zouden komen, (c) dat de People’s Protection Units (YPG, YPJ) en de FDS dichter bij een klassiek leger met zijn militaristische decorum staan dan anarchistische milities van de Spaanse oorlog, (d) dat particulier eigendom van de productiemiddelen en het ruilverkeer niet wordt vervangen door algemeen doorgevoerd zelfbestuur, enzovoort.
Toch is het een bron van hoop en verdient het aandacht, dat de Beweging voor een Democratische Samenleving (TEV-DEM), een federatie van verschillende gemeenten en gemeenschappen, het functioneren van het maatschappelijk middenveld waarborgt en de economie reguleert. Dat de meeste dragers van delegaties, mandaten, missies of geboden, Koerden, Arabieren, Assyriërs of Turkmenen, de wil tonen om in vrede samen te leven en wel in de richting van ‘de vreemde eenheid die naar men zegt meervoudig is’, die Gilles Deleuze en Felix Guattari in Mille plateaux niet hadden gedacht te zullen zien floreren in het hart van dit Midden-Oosten, dat zo weinig libertair is.
Pierre Bance (de oorspronkelijke Franse tekst is te vinden op de site Autre Futur; vertaling Thom Holterman)
[Pierre Bance is Doctor in de rechten, voormalig directeur van de uitgeverij Droit et Société; auteur van Un autre futur pour le Kurdistan? Municipalisme libertaire et confédéralisme démocratique, Les Éditions Noir & Rouge, februari 2017, 400 blz. Zie ook het vraaggesprek met Pierre Bance over de Federatie Noord-Syrië op de Franse site Le Comptoir.]