Lieve Chris: literatuur met kraakrellen

Meteen in het begin wordt de toon gezet doordat de hoofdpersoon, Sasha, besluit naar de Vondelstraat te gaan die elk moment ontruimd kan worden. Wat volgt is een enigszins karikaturale versie van de kraakbeweging van begin jaren ‘80: Sasha wordt via spelonken in de kelder het pand binnengelaten en stuit meteen op een bons in wie we Theo herkennen en die ze een trap in de balzak verkoopt omdat hij haar wil bepotelen. Verder is het pand gevuld met de bekende ingrediënten van een pas bezet pand-met-feest en als ze vraagt of ze mag blijven, moeten ze boven op zolder audiëntie vragen aan een groepje leiders dat daar kennelijk altijd zit te vergaderen. Ze krijgt een taak bij de buitenwacht en als ze op het dak van een bouwkeet gaat liggen zoenen met een hunk, rijden de tanks de barricades binnen en vlucht ze gewond een naburig pand binnen, waar een klasgenoot woont, Christina.

Sasha en Christina leren elkaar dan pas echt kennen, worden hartsvriendinnen en eigenlijk gaat het hele boek verder over hun relatie. En dat met de broer van Christina, David, die op de verdieping boven hen woont. Op de eerste twintig pagina’s na is er geen kraakrel te bekennen en als er uitgegaan wordt is dat voornamelijk in de studentendisco Dansen bij Jansen. Op het eind springen we af en toe naar dertig jaar later, als ze allemaal een heel ander leven leiden… Zijpaden in het boek gaan veelal over ingewikkelde ouders met oorlogstrauma’s of die altijd weg zijn om te werken.

Acties en rellen komen er dus verder nauwelijks in het boek voor. Ze zijn kennelijk niet echt geinteressseerd in de kraakbeweging, en ook niet in het lot van het pand in de Vondelstraat, dat zich tegenover het huis van Christina bevindt waar ze veelal verblijven. Af en toe is er een korte discussie over of anarchisme nu geweldloos is of niet, en wat feministische zaken. Vreemd genoeg is de enige literatuur die ter sprake komt de werken van Ayn Rand, alsof iemand dat mens in de jaren tachtig ook maar een blik waardig achtte. Maar het gaat verder vooral over de relationele perikelen van de twee dames, waarbij de dialogen vaak snedig zijn. Het decor is het Amsterdam van de jaren ‘80. Voor wie dat heeft meegemaakt zijn er veel zaken te herkennen. Maar eigenlijk had het specifieke armoedige activistische no future-optimisme (jawel) van die tijd veel meer plek kunnen krijgen. Het romantische verhaal dat zich nu voltrekt, is een beetje van alle tijden. Er wordt overal gerookt en veel gezoend, maar dat laatste zal toch niet specifiek voor de jaren ‘80 gelden?

In een interview op radio 4 vertellen de twee schrijfsters dat ze zelf de leeftijd van de hoofdpersonen hadden in die tijd, en dat een van hen ‘uit nieuwsgierigheid ging kijken’ bij de Vondelstraat. Ze waren eigenlijk zelf die twee vriendinnen en hebben daar een boek over geschreven. In het interview vertelden ze dat ze vooral de grote vrijheid van die tijd wilden laten zien. In het tijdperk net voor AIDS en klimaatverandering, zonder helikopterouders, en zonder kraakverbod.

Dat is nu inderdaad allemaal heel anders. De beroemde Vondelstraat bijvoorbeeld, is nu op funda te koop. Althans, de zolder van 34 vierkante meter, voor 400.000 euro (kosten koper).

Het pand waar de mensen van kraakbeweging toen met gevaar voor eigen leven voor hebben gevochten, blijkt in de neoliberale jaren door de woningbouwvereniging die het van de gemeente cadeau had gekregen te zijn verpatst (u weet wel: al die kraakpanden die de gemeente aankocht werden eigendom van het Gemeentelijk Woningbedrijf, dat ze bij de bruteringsoperatie doorschoof naar Ymere, die er vervolgens goed geld mee ging verdienen…)

https://uitgeverijpluim.nl/lieve-chris
Lieve Chris, ISBN 9789493304291, 320 p, 23,95