‘Libre’: documentaire over strijd van Franse olijfboer om vluchtelingen te mogen helpen
De documentaire ‘Libre’ is deze week in het Franse Cannes in première gegaan. Deze vertelt het uitzonderlijke verhaal van Cédric Herrou, een Franse olijfboer die zich het lot aantrekt van vluchtelingen in zijn thuisregio Breil-sur-Roya, aan de Frans-Italiaanse grens. Herrou helpt hen, samen met een lokaal burgercollectief, door hen van Italië naar Frankrijk te brengen en door zijn boerderij open te stellen als een soort van kortverblijf waar ze op krachten kunnen komen om zich voor te bereiden op hun asielaanvraag.
(Door Thomas Den Hert, oorspronkelijk verschenen bij DeWereldMorgen)
Zijn verhaal is opmerkelijk omdat hij zich niet zozeer opwerpt als een militant, maar enkel als iemand die reageert op de schrijnende toestand van de vluchtelingen in zijn regio. Het gerechtsapparaat weet zich ook niet altijd raad met deze vorm van activisme. In augustus vorig jaar werd hij nog aangehouden door de politie voor het transporteren van migranten naar Frankrijk, maar de onderzoeksrechter weigerde hem te vervolgen omdat zijn intenties louter ‘humanitair’ waren.
Zijn humanitaire visie kwam duidelijk naar voren in een interview met 20 minutes wanneer een reporter hem vroeg of hij ooit zal stoppen met het verlenen van hulp (op dat moment hing hem een gevangenisstraf van 5 jaar en een boete van 30.000 euro boven het hoofd). “Ik weet niet hoe we onszelf de vraag kunnen stellen om te stoppen met iets waar we zelf geen verantwoordelijkheid over hebben. Ik ben het niet die ze haalt uit Eritrea of Soedan. Het zijn de oorlogen die ze verplichten om tot hier te komen, het is een dictator in Eritrea die ze verplicht de wapens op te nemen.”
De man werd door zijn acties een symbool van verdeeldheid binnen de Franse samenleving. Voor degenen die vinden dat we de grenzen strenger moeten bewaken is hij een provocateur, een typisch voorbeeld van een gutmensch, maar voor degenen die vinden dat we juist meer moeten doen voor de opvang van vluchtelingen is hij een held, iemand die bereid is zijn eigen vrijheid op te offeren voor die van anderen.
Herrou komt ook zeer goed over in beeld door zijn enorme vastberadenheid. Constant zie je hem telefoneren, mensen helpen een berg te beklimmen, een baby vasthouden, enzoverder. Op een bepaald moment zie je ook hoe de politie tijdens een controleactie op de trein de vluchtelingen vraagt om mee te komen. Herrou, ondertussen gewend aan de verschillende arrestaties, blijft stoïcijns kalm en zegt tegen de politie dat ze dat niet hoeven te doen.
Dat Herrou zo centraal staat in de documentaire, was volgens regisseur Michel Toesca, die zelf reeds 10 jaar in de Roya-vallei woont, niet de bedoeling. “Het doel was om de ontmoeting tussen de bewoners en de vluchtelingen in de vallei te filmen. Om de realiteit op het terrein te tonen. We zagen veel gewone mensen die zeer uitzonderlijke dingen gedaan hebben, maar Cédric Herrou was iemand die in deze 3 jaar dat ik de documentaire draaide, bleef doorgaan. Tot aan de trappen van de rechtbank.”
Of de film veel zal veranderen weet Toesca niet. ‘We zouden alleszins moeten strijden tegen de Dublin-akkoorden (akkoorden tussen EU- landen die het land dat een vluchteling als eerste ontvangt verplichten om in te staan voor de opvang en asielaanvraag van de persoon). En ik wil niet arrogant klinken, maar ik hoop dat hij toch de ogen en de geest van sommigen opent.”
Na de première in Cannes klonk er alvast luid applaus onder de aanwezigen. In zijn bedankingsspeech riep Herrou op om de waarden van het Franse devies (vrijheid, broederschap en gelijkheid) te blijven beschermen. De voorstelling werd symbolisch bijgewoond door twee (erkende) vluchtelingen uit Soedan en Eritrea. Het initiële plan om met 2 asielzoekers te komen, leek te riskant door het gevaar op arrestaties.
Libre komt uit in de Franse zalen op 26 september 2018.
Trailer: {youtube}rpPRTLMPlhg{/youtube}