‘Holland’ van Rodaan Al Galidi

‘Holland’ is al een tijd uit en het is een tijdloze beschrijven van de Lage Landen door de ogen van een welwillende bezoeker die er eigenlijk niet wil zijn, of in ieder geval aanvankelijk niet lang wilde blijven.

Rodaan Al Galidi is de schrijver van ‘Hoe ik Talent Voor het Leven Kreeg’, een opzienbarend boek over zijn negen jaar in asielzoekerscentra. Holland begint waar ‘Talent’ eindigde en de hoofdpersoon is niet Rodaan maar de door hem bedachte Semmier Karim. Die heeft na meer dan negen jaar eindelijk zijn verblijfsvergunning. Rodaan Al Galidi heeft daar ook negen jaar over gedaan. Als migrant uit Irak werd hem in 1998 een verblijfsvergunning geweigerd en kwam hij in de categorie ‘uitgeprocedeerd’ terecht. Hij had zichzelf ondertussen Nederlands geleerd en was begonnen met het publiceren van verhalen en poëzie. Hij won, zoals hij zelf beschrijft, ‘de Literatuurprijs van de Europese Unie. Kort daarna zakte hij voor het inburgeringsexamen.’

Maar als hij (of de hoofdpersoon in het boek) dan eindelijk zijn papiertje met status heeft doet hij iets onverwachts. Hij slaat de deur van het AZC achter zich dicht. Hij gaat niet in op het bureaucratische aanbod van een uitkering en een woning, maar vertrekt gewoon. Eigenlijk wil hij zo snel mogelijk het land uit, naar Spanje waar hij altijd naar heeft verlangd. Maar daar komt het nooit van. Wat er wel komt is een soort roadmovie in Nederland. Semmier struikelt eigenlijk goedmoedig van de ene tijdelijke huisvesting (en relatie met medebewoners) in de andere. Hij neemt alles zoals het komt. Vaak betekent het een bezemkast in een studentenhuis, en gruwelijke baantjes als kippen vangen in de bio-industrie. Maar Semmier bekijkt het allemaal met verwondering en mededogen. Daardoor krijg je een beeld van het ‘echte Holland, van de mensen, niet van het systeem’. Zelfs de baas van de kippenboerderij is menselijk en geeft hen steeds een paar minuten vrij om buiten te kotsen…

Zonder dat hij er veel voor lijkt te hoeven doen, vindt Semmier steeds weer een plek om te wonen. En hij zoekt ook het contact met de bewoners die hij onderweg tegenkomt, en vraagt – rode draad in het boek – of hij in hun vergeelde fotoalbums mag kijken, waar niemand nog belangstelling voor lijkt te hebben. Onderdeel van Nederland, of Holland, zijn ook al die andere al dan niet legale migranten, waar Semmier ook mee te maken krijgt als hij in een soort sloopflat onderdak vindt waar iedereen leeft van de uitkering van inmiddels overleden of verhuisde mensen. En ook dat wordt met interesse en een glimlach beschreven.

Als duidelijk wordt dat je alleen onderdeel van de samenleving in het park kunt worden als je ook een hond hebt, neemt Semmier een hondenriem mee en roept naar een fictieve viervoeter. Het werkt.

Holland is een meesterlijk boek, een spiegel van de uithoeken van de staat van een land waar geen enkele ‘autochtoon’ oog voor heeft. Ooit schreef de Portugese vluchteling – toen was Portugal nog een dictatuur – Rentes de Carvalho het boek over Nederland ‘Waar die Andere God Woont’. Dat waren essays, maar ook literair beschreven. ‘Holland’ maakt de stand tientallen jaren later op en de stand valt zowel mee als tegen. Overal zijn mensen die elkaar helpen. Maar het systeem is meedogenloos. Daar tussenin zit het Nederland van de ongeschreven regels die Rodaan Al Galidi fileert.

(Zie ook deze recensie op Tzum)

Boek bestellen bij de schrijver: https://www.rodaanalgalidi.com/