Ga naar de inhoud

Het Vuile Werk

Doing
The Dirty Work
? is een oorspronkelijk in 2006 in het engels gepubliceerd en in
2006 in het duits vertaald boek, dat gaat over een thema dat zowel in de
literatuur als in de lopende discussies nog steeds onderbelicht is, de betaalde
huishoudelijke arbeid, op het knooppunt van de thema's migratie, arbeid en
reproductie. De schrijfster schreef voor de vertaling een update 2005.

6 min leestijd
Placeholder image

Overgenomen
van de website van Vluchtelingen Vrij uit Groningen.

De
uitgevers, Doris Schierbaum en Monika Becker, presenteren dit boek vanuit de
ervaring dat veel van hun vroegere feministiese medestrijdsters vandaag de dag
volkomen vanzelfsprekend de troep laten opruimen door betaalde huishoudsters,
zodat ze zichzelf kunnen wijden aan hun goedbetaalde banen, of om te genieten
van quality time in het leven, meer geluk per hartslag. En de mannen kopen zich
met geld vrij van de huishoudelijke verplichtingen, die ze toch al steeds met
tegenzin en noodgedwongen verricht hebben.

'Wij
zijn er tegen de strijd om de verdeling van de reproductiearbeid te beëindigen
en in de la te leggen door het aannemen van een huishoudster. We houden vast
aan een politiek concept, dat de heersende normen van de kapitalistische
arbeidswereld en de eraan onderworpen reproductie net zo ter discussie stelt
als de seksistische en racistische arbeidsdeling
', heet het in het voorwoord.

Anderson
schrijft niet vanuit een academische uitkijktoren, maar kiest partij, onder
andere als deelneemster aan de Campagne van de Kalayaan, een organisatie die in
de vroege jaren 90 het verblijfsrecht voor migrante huishoudsters in Britannië
deels kon afdwingen, en als onderzoekster. Ze werkt tegenwoordig bij de
universiteit van Oxford aan de thema's migratie en arbeidsmarkten
(website)

Ze
beschrijft hoe de Victoriaanse tweedeling van Madonna en Hoer in de
tegenwoordige tijd verlengd wordt in de racistische constructie van de
tweedeling tussen blanke werkgeefster en gekleurde huishoudster. Besproken
worden: de manieren van migratie, de bemiddelaars en agenturen – vooral echter
worden de twee assen aangegeven die de sociale positie van de betaalde
huishoudsters bepalen: hun verblijfsrechtelijke status, legaal of
geïllegaliseerd, en de plek waar ze wonen: Live-in of Live-out. In de loop van
het boek wordt aan de hand van talrijke voorbeelden uiteengezet dat de
Live-in-arbeid, dus wanneer de huishoudster op de plek van het werk woont,
eigenlijk op zich al leidt tot overuitbuiting en beschadiging van het eigen
zelf, anders dan wanneer de arbeidster zich na het werk kan terugtrekken in een
aparte woning.

Uit een
in 1995 en 1996 uitgevoerd veldonderzoek in verschillende steden in zuid-,
west- en centraal-Europa.blijkt dat Live-in-arbeidsverhoudingen overwegend
gevonden worden in Zuid-Europa,

De
schrijfster doet ook uitgebreid verslag van de verhoudingen in Britannië, en
het zwaartepunt van de weergave ligt hier op de Campagne van de organisatie
Kalayaan. In 1987 ontstond parallel aan Waling Waling, een steungroep van
Fillipijnse mensen voor Fillipijnse huishoudelijke werksters, een groep van
ondersteuners, Kalayaan, waarin Britse onderdanen het openbare werk naar buiten
toe overnamen. Kalayaan had als taak juridische en medische hulp te
organiseren, een campagne voor de legalisering van de betreffende migrantes te
voeren en tegelijkertijd in het algemeen op te komen voor de verandering van de
immigratievoorwaarden.

Het
hoofdstuk, 'De verkoop van het eigen zelf', staat centraal bij de theoretische
bepaling van het thema huishoudelijk werk. Het gaat daarbij niet om de
loonarbeid van vrije personen: de huishoudelijk werkster verkoopt zichzelf –
met 'huid en haar', zoals dat vroeger heette. Huishoudelijke arbeid wordt tot
de ware aard van deze vrouwen verklaard en de racismen en restrictieve
immigratiebepalingen zijn hiervoor de vooronderstelling. 'Vrouwen uit
geracificeerde groepen, die dichter bij de natuur staan, zijn 'vanuit hun
natuur' goed voor de huishoudelijke arbeid. De huishoudelijke arbeid in de VS,
Canada, Europa en het Midden-Oosten is in hoge mate geracificeerd.'

De
update 2005 gaat onder andere in op de toename en de nieuwe vorm van zorgarbeid
die op grond van de demografische ontwikkelingen in Europa ook verder nog te
verwachten is.

Onafhankelijk
van de vraag of vrouwenloonarbeid verder groeit of niet: de ouden van dagen
hebben geld en zullen zorg en liefde kopen.

Liefdeswerk,
zorgarbeid, huishoudelijke arbeid zijn essentieel voor de reproductie van het
globale kapitalisme. Deze arbeid is niet uit te besteden, ze moet
noodzakelijkerwijs verricht worden op de plek zelf. In de Filippijnen, als
klassiek emigratieland, is inmiddels 70% van de vertrekkende personen vrouw.
Alleen al de Filippijnse vrouwen sturen volgens een schatting van de VN
jaarlijks meer als $ 6 Mrd. terug naar hun land van herkomst, en ze betalen
daarmee ook de opvoeding van hun eigen kinderen, waarmee ze vaak jarenlang
slechts telefonisch contact hebben. Eén op de drie kinderen in de Filippijnen
heeft één of beide ouders door emigratie verloren. Naast de brain-drain is er een
care-drain ontstaan, het tot economische waar maken van liefde en verpleging.

De
beslissende bescherming tegen overuitbuiting en afhankelijkheid zal niet
geboden worden door wetten en contracten, maar zal afhangen van de graad van
zelforganisatie van de migrantes, van hun mobiliteit en toevluchtsmogelijkheden
buiten de arbeidsplaatsen afhangen. Hier is het lonend, heel precies te lezen
wat Bridget Anderson over deze onderwerpen te zeggen heeft.

(NB:
Voor deze recensie is dankbaar gebruik gemaakt van de Duitstalige recensie door
W. Bergman)

Bridget
Anderson: 'doin' the dirty work?'; Migrantinnen in der bezahlten Hausarbeit in
Europa

Uitg:
Assoziation A, Berlijn en Hamburg, 2006. 272 dicht bedrukte pagina's.

—————————-

In haar
boek komt Bridget Anderson heel even te spreken over de situatie in Marokko.

In
Marokko zelf wordt de huishoudelijke arbeid in de rijkere privé-huishoudens
overwegend verricht door kinderen, onder verhoudingen die werkelijk lijken op
slavernij. En die dat wat ze in Athene en elders in Europa aangetroffen heeft,
ver overtreffen qua slechtheid. Dat de grenzen gesloten zijn draagt aanzienlijk
bij aan de toenemende verslechtering van de sociaal-economische verhoudingen
voor de poorten van de vesting Europa.

Ondanks
het belang van de aandacht voor huishoudmigrantes in het rijke westen, moeten
we onze ogen niet sluiten voor het feit dat een groot deel van de wereldwijde
migratie plaats heeft in de Drie Kontinenten.Image

Om daar
inzicht in te krijgen is het aan te raden het boek 'Not for sale: The return of
the global slave trade – and how we can fight it'
van David Batstone te lezen.

Hij
publiceerde een uittreksel van het boek in het blad 'Sojourners' van 15 maart
van dit jaar, onder de titel 'From sex workers to restaurant workers, the
global slave trade is growing
.'

Een
citaat:

'De
handel in mensen komt tegenwoordig in de buurt van drugssmokkel en de illegale
wapenhandel als de belangrijkste criminele aktiviteit op de planeet. De
slavenhandel staat op nummer drie van de lijst maar het gat wordt gedicht'.

En
misschien wel het belangrijkste:

'in
mijn reis om de opkomst van de moderne globale slavernij in ogenschouw te
nemen, had ik mezelf erop voorbereid terecht te komen in de diepste putten van depressie.
Om eerlijk te zijn, ik maakte er een paar ongemakkelijke stops. Maar mijn reis
eindigde niet in wanhoop. De belangrijkste reden: ik ontmoette een heldhaftig
gezelschap van abolitionisten die simpelweg weigerden om achterover te leunen.'