Het feminisme is weer eens helemaal kapot
De klaagzangen van de horeca aan de kust. Monsterfiles tijdens regenweer. Luxeverzuim net voor de vakantie. Er zijn van die thema’s die terugkeren met een regelmaat waar Kant jaloers op zou zijn. Het dood of overbodig verklaren van ‘het feminisme’ hoort ook in dat rijtje.
(Bron en foto: Dewereldmorgen)
Het was weer zo ver. De beurt was aan Sophie Merle, onder de titel ‘Het feminisme van de 21ste eeuw is opportunistisch’. In een column in de Volkskrant, later overgenomen door De Morgen, gebruikt ze woorden als ‘opportunistisch’ en ‘potsierlijk’ om alles wat feministisch is een veeg uit de pan te geven. Want ‘het’ hedendaagse feminisme wil wel iets zeggen over roze speelgoedterreur, maar weigert zich uit te spreken over het fanatieke kantje van een welbepaalde godsdienst. Voor de slechte verstaander: met die ‘welbepaalde’ godsdienst wordt altijd de Islam bedoeld. Soit, het aloude adagium dus. Wie zijn of haar feministendiploma wil uitgereikt krijgen, dient zich altijd te distantiëren van de kwalijke praktijken van die welbepaalde godsdienst.
Hét feminisme bestaat niet
Om te beginnen: ‘het feminisme’ omvat een zeer brede waaier aan meningen en stromingen met als basisbeginsel ‘gelijkheid van rechten voor mannen en vrouwen’. Er zijn anarcho-feministen, marxistische feministen en vegan-feministen. Er zijn gelijkheidsfeministen en verschilfeministen. Er zijn powerfeministen en liberale feministen, moslimfeministen en er zijn zelfs Mormoonse christelijke vrouwen die zichzelf feminist noemen en in hun gemeenschap proberen om een betere positie voor vrouwen af te dwingen.
Al deze stromingen ijveren voornamelijk voor het recht van vrouwen om hun leven in te vullen zoals zij dat zelf willen. Er is niets inherent tegenstrijdig aan vechten voor het recht om te werken en carrière te maken (en daarin dezelfde kansen af te dwingen als mannen) en tegelijkertijd erkennen dat er ook vrouwen zijn die permanent of tijdelijk thuis voor de kinderen willen zorgen. Het gaat hier namelijk over de vrijheid om op individueel niveau de keuze te kunnen maken over hoe je je leven wil inrichten. Maar dat is blijkbaar een concept dat moeilijk te bevatten is voor mensen die alles graag afgelijnd zien in zwart-wit tegenstellingen.
Meer feminisme, niet minder
Sophie Merle heeft gelijk als ze zegt dat het dragen van een hoofddoek in Europa kan staan voor vrijheid, voor onderdrukking of voor compromis. En dat het onmogelijk is om als buitenstaander te beoordelen wat de werkelijke beweegredenen zijn en dat er in een aantal gevallen ook druk en zelfs dwang aan te pas komt. Het antwoord daarop is echter niet minder, maar juist meer feminisme.
Meer diversiteit in allerlei media. Meer kleur, meer verscheidenheid, meer positieve rolmodellen – al dan niet gehoofddoekt. Meer empowerment, zoals dat dan heet, en één van de middelen daartoe is populaire cultuur. Dat sterren zoals Beyoncé en Lorde zichzelf outen als feminist is voor nogal wat jonge meisjes een signaal dat feminisme weinig te maken heeft met het aloude beeld van mannenhaatsters en overvloedig okselhaar. Voor generatie Y is Queen Bey bekender en relevanter als feministe dan iemand als Germaine Greer.
Doen alsof de uitspraken van Greer over female genital mutilation binnen het feminisme breed gedragen worden, is hetzelfde als zeggen dat hooligans representatief zijn voor voetbalsupporters. Feministen vragen al jaren meer middelen om op te treden als meisjes gevaar lopen besneden te worden. Ze pleiten voor meer geld om de gevolgen van deze praktijken via constructieve chirurgie helemaal of gedeeltelijk te herstellen. Ze weten dat er nood is aan (veel) meer opleiding voor psychologen en gynaecologen die met deze problematiek te maken krijgen.
Maar dat werk blijft inderdaad onder de radar van schreeuwlelijkerds die beweren dat ‘het’ feminisme een monolitisch blok is dat lijdt aan ontoelaatbaar cultuurrelativisme.
Roze speelgoed
Wie stelt dat het hedendaags feminisme zich beperkt tot ‘zeuren over roze speelgoed’, is ofwel blind ofwel intellectueel oneerlijk. Sinds jaar en dag zet de vrouwenbeweging zich in om thema’s als armoede onder alleenstaande moeders onder de aandacht te brengen. Er wordt aan de alarmbel getrokken over de cijfers rond partnergeweld en verkrachting.
Dat er vandaag vluchthuizen bestaan, is één van de vele concrete verwezenlijkingen van het feminisme van de tweede golf. Vandaag zijn er bewegingen zoals iHollaback en Everyday Sexism die het probleem van straatintimidatie en andere vormen van alledaags seksisme aanklagen.
Wie verder wil kijken dan haar neus lang is, kan niet anders dan besluiten dat het feminisme springlevend aanwezig is. Vol inhoud en relevantie. De enige inhoudsloze modekreet is het zoveelste ongefundeerde stukje dat probeert het feminisme ten grave te dragen.