Geschiedenis Van De Anarchie
De titel van een boek van Rudolf Rocker, van vijf jaar geleden, luidde ‘Het anarchistische geheugen’. Het ging over het werk van Max Nettlau (1865-1944), de Oostenrijkse taalwetenschapper en tegelijk libertair denker naast historicus van het ‘moderne’ anarchisme. Hij plaatste het anarchisme als deel van de arbeidersbeweging en volgde dat in allerlei sociale bewegingen die zich rond de anarchie ontwikkelden. Nettlau heeft bijna alle grote, bekende en minder bekende anarchisten die maar in zijn levensperiode te ontmoeten waren, gekend.
(Door Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen op zijn website Libertaire Orde)
Ik herinner hier aan omdat in Duitsland gewerkt wordt aan het op internet toegankelijk maken van de editie van Geschichte der Anarchie. Auteur daarvan? Max Nettlau! Zojuist is het tweede deel van de reeks verschenen. Het is de Duitse uitgever Libertad! die zich hiermee bezighoudt. [ThH]
Geschiedenis van de anarchie
De anarchistische beweging in ruime zin, dus als deel van de arbeidersbeweging en overige sociale bewegingen, heeft heel wat boeken, brochures, pamfletten, vlugschriften en affiches opgeleverd. Nettlau heeft het merendeel ervan verzameld. Hij heeft vele honderden brieven geschreven en ontvangen, vele congressen en vergaderingen bezocht (in vele landen; van dit alles maakte hij weer verslagen). ‘Rudolf Rocker organiseerde de beweging en Max Nettlau observeerde ze’, typeert Rudolf de Jong beiden in één zin.
Nettlau schreef de Geschiedenis van de anarchie, vier delen (uitgekomen met een extra deel als afsluiting, waarin: een necrologie over Max Nettlau van Arthur Lehning en het personen- en periodiekenregister). Het vierde deel is postuum uitgekomen op basis van materiaal dat de datum van 20 september 1931 droeg, getiteld ‘De eerste bloeitijd van de anarchie, 1886 – 1894’. Nettlau publiceerde ook biografieën (over de Italiaanse anarchist Errico Malatesta en de Franse anarchist Élisée Reclus). Tevens publiceerde hij over zijn eigen libertaire opvattingen en inzichten. Zijn anarchisme noemde hij ‘anarchisme zonder toevoeging’ (dus niet geflankeerd met zo iets als ‘sociaal’, ‘individueel’ of anderszins).
Op internet raadpleegbaar
Maar er gebeurt heden meer. Aan de site van Libertad ontleen (en vertaal) ik het volgende: ‘75 jaar na de dood van de auteur moet de Geschiedenis van de anarchie nog steeds worden beschouwd als het standaardwerk over dit onderwerp. Nettlau zelf vatte zijn werk eerder bescheiden op als een historiografische schil, waarvan hij hoopte dat die later zou kunnen worden aangevuld en verdiept door speciale studies, maar ook door aanvullende aantekeningen van zijn lezers.’
‘Deze hoop, die tijdens zijn leven onvervuld bleef, willen wij oppakken met ons project voor de nieuwe uitgave van de Geschiedenis van de Anarchie, om met behulp van moderne informatietechnologie een multimedia-uitgave van zijn werken te realiseren, die de actieve deelname van de lezers aan de verdere ontwikkeling van het door Nettlau gecreëerde werk mogelijk maakt’, aldus de projectleider Jochen Schmück. De online versie van de beide inmiddels in herdruk verschenen delen vindt u op de site van de uitgever, klik HIER. De toegang tot de online-versie is gratis. Maar het mogelijk maken van het doorzoeken van het hele ‘systeem’ brengt kosten met zich mee waarvoor de volgende financieringswijze is bedacht.
Een van de mogelijkheden om het project te ondersteunen is het aanschaffen van het gedrukte boek en/of het zich laten registreren als ‘gebruiker’. Voor de online editie van de Geschiedenis van het Anarchisme wordt dan ook het principe gehanteerd, dat vaak door de OpenSource beweging bij software ontwikkeling wordt gebruikt: Er is een gratis standaard versie met de kerninhoud en de belangrijkste kenmerken van de online editie, die voor iedere gebruiker vrij beschikbaar zijn. En er zijn uitgebreide inhouden en functies van de online editie die uitsluitend kunnen worden gebruikt door de kopers van het boek en de medewerkers van het editieproject.
Als geregistreerde gebruiker kunt u, naast de gratis kerninhoud van de online-editie en de kernfuncties van de daarvoor ingerichte website, gebruik maken van de uitgebreide inhoud en functies. Welke dat allemaal zijn, vindt u HIER op de site van de uitgever.
Thom Holterman
Geschichte der Anarchie van Max Nettlau – Werkuitgave –, uitgegeven door Libertad Verlag, Potsdam.