De waanzin van Ayn Rand

( Een bijdrage van Ian Reifowitz, die regelmatig publiceert op het Amerikaanse opinieweblog Daily Kos. (Via sargasso.nl waar onder het artikel gediscussieerd wordt)

Ik ken een paar mensen die Ayn Rand goed vinden. U wellicht ook. Haar hyperindividualistische sociale darwinisme dient als de ideologische fundering voor de Tea Party (hoewel hun hard-rechtse sociale conservatisme de atheist Rand zouden doen rillen). Ze kan met recht een extremiste genoemd worden. Haar overtuigingen hebben wel wat weg van die van Rand Paul (die zegt dat hij niet naar haar genoemd is – zijn volledige naam is Randal), maar dan op steroïden. Een hoop steroïden.

Nu is dat hele idee van Rand gebaseerd op haar complete ontkenning van de realiteit dat succesvolle individuen niet succesvol kunnen zijn zonder een sterke samenleving om hen heen.

Een grootse uitvinder, om maar wat te noemen, kan geen geld verdienen als er niet een bestaande, geschoolde poel is van arbeidskrachten die hij in dienst kan nemen (zowel op het productieniveau als dat van verkoop, ontwikkeling en management), naast een sterke overheid om zijn of haar patentrechten te beschermen en middels wetshandhaving de voorwaarden te creëren waarin markten kunnen opbloeien (om het maar niet te hebben over het afslaan van een vijandige invasie). Een overheid die beschermt tegen andere “ondernemers” die zijn handel zouden kunnen ondergraven middels oneerlijke tactieken, die voorziet in gezondheidszorg (wederom, door dokters op te leiden enzovoorts) om hem te verzorgen als hijzelf of zijn gezin ziek raakt, en ga zo maar door.

Zelfs haar fictieve held John Galt zou niet veel kunnen hebben bereikt zonder de mensen die hem onderwezen – en die ook weer werden geschoold door een samenleving – en zonder de wetenschappelijke ontwikkelingen die vóór hem kwamen en waarop hij voortbouwde. Ontwikkelingen die werden gecreëerd door individuen die eveneens grootste dingen bereikten met de hulp van een samenleving die hen had gekoesterd.

Rand is in wezen waan-zinnig. Of, zoals de meeste ideologen: zo verliefd op haar grote, centrale idee dat ze elke werkelijkheid negeert die daarmee in conflict is. Klinkt dat bekend?

Nu een kleine reality check. De zwakke overheid die zij verlangde bestond in Europa in feodale tijden. Er was destijds echter nauwelijks welvaart (om over veiligheid, vrijheid, of enige mate van fatsoenlijke levensstandaard nog maar niet te spreken) van enige vergelijkbare schaal zoals we die nu kennen. Niet alleen vergeleken met het Westen vandaag de dag, maar zelfs in vergelijking met het daaraan voorafgaande tijdperk van het Romeinse Rijk, dat wil zeggen: toen men tenminste een daadwerkelijk functionerende overheid had. De welvaart die wel bestond, was in handen van een paar enkelingen die deze slechts in handen konden houden door voldoende soldaten in dienst te nemen om degenen van het lijf te houden die deze welvaart met geweld wensten af te nemen. Welnu, wat het visioen van Ayn Rand (of dat van Rand Paul) ons zou opleveren, is precies dat feodale tijdperk.

Dus, de volgende keer dat iemand u probeert wijs te maken dat we onze maatschappij zouden moeten veranderen naar de idealen van Ayn Rand, of verwijst naar Rand of Galt, vraag ze eens hoe leuk ze het zouden vinden om een horige te zijn in het Frankrijk van de zevende eeuw. Want de kans dat iemand in Rands wereld precies in die positie zou verkeren, is ongeveer 99 op 100.

De progressieve visie daarentegen is gebaseerd in de werkelijkheid. Wij onderkennen dat individuen grote dingen tot stand brengen door hard werk, maar niet zonder te bouwen op het fundament van zaken die slechts bereikt kunnen worden door samenwerking van een gemeenschap; zoals publieke scholen (een instelling die zowel Ron Paul als Michelle Bachmann – die waarschijnlijk beiden in 2012 een gooi zullen doen om de Republikeinse presidentskandidaat te worden – eerder deze week fel bekritiseerd hebben).

Dit is het essentiële verschil tussen ons het de Ayn Rand-aanhangers onder hard-rechts. Zij kunnen niet verder kijken dan hun eigen ideologie. Of ze gedragen zich als zeurderige, zelfzuchtige vijfjarigen die niet willen delen en het niet kan schelen dat hun speelgoed niet zou kunnen bestaan zonder de inzet van anderen. We moeten leren om hen met hun waanzin te confronteren en hen te benoemen als precies dat wat ze zijn.

Addendum: Hier is een reactie van een reaguurder die het scherp verwoordt:

“Twee romans kunnen het leven van een veertienjarige boekenwurm veranderen: In de Ban van de Ring en Atlas Shrugged. Het ene boek is een kinderachtige fantasie die niet zelden een levenslange obsessie met zijn ongeloofwaardige helden verwekt, hetgeen leidt tot een emotioneel gefnuikte, sociaal kreupele volwassenheid, waarin men niet in staat is om te gaan met de echte wereld. Het andere boek heeft te maken met Orks.”

(Ian Reifowitz is universitair hoofddocent in de geschiedswetenschappen aan Empire State College, State University of New York)