De revolutie van Castells is geen revolutie

(Bron: solidariteit.nl)

De hoogleraar Sociale Media van de Universiteit van Westminster, Christian Fuchs, heeft de opvattingen van Castells vrij scherp bekritiseerd. Volgens hem laat Castells menige steek vallen en komt er daarom van zijn revolutie niet veel terecht. Helaas komt Fuchs zelf als het gaat om het organisatievraagstuk niet met concrete alternatieven. Om toch een indruk te geven van de onderwerpen die hij aansnijdt in zijn kritiek, geef ik hieronder de titels van de hoofdstukken van zijn vertoog, alsmede een integrale vertaling van zijn Conclusies. Fuchs’ vertoog beslaat 23 pagina’s en heeft als titel “Some Reflections on Manuel Castells’ Book Networks of Outrage and Hope“. 1

Hoofdstuktitels Fuchs

Introductie.
Sociale Media en Politiek: een controverse tussen Clay Shirky, Malcolm Gladwell en Evgeny Morozov.
Castells over Sociale Media in de context van protesten en revoluties: de dimensie van de sociale theorie.
Nogmaals de Sociale Theorie: een model voor de verhouding tussen sociale bewegingen en de media.
Castells over de Sociale Media in de context van protesten en revoluties: de dimensie van empirisch onderzoek.
Manuel Castells en David Harvey: de kwestie van politieke strijd – Voor of tegen kapitalisme?
Conclusies.

Conclusies Fuchs

“Manuel Castells’ boek Network of Outrage and Hope. Social Movements in the Internet Age is één van de eerste die de rol van het internet analyseert bij bijvoorbeeld de Arabische Lente en Occupy Wall Street. Castells heeft zijn boek met een indrukwekkende snelheid geschreven en gepubliceerd en dat maakt het zeer tijdgebonden met ernstige beperkingen en problemen:

Hij overschat de rol van het internet in de maatschappij en verwaarloost andere maatschappelijke terreinen.
In laatste instantie deelt hij de techno-euforie en het techno-determinisme van denkers als Clay Shirky en Andrew Sullivan door te veronderstellen dat de hedendaagse sociale bewegingen grotendeels zijn ontstaan dankzij het internet en leven en handelen door middel van digitale media. Hij heeft onvoldoende binding met de sociale theorie en filosofie en te weinig aandacht voor theoretische concepten.
Hij ontbeert een systematische theorie en modellen van de maatschappij die haar structuur en dynamiek kunnen verklaren.
Casteels schiet tekort wat betreft het doel dat hij zich stelde in 2008 – het ‘harder’ maken van de sociale wetenschap. Zijn hypothesen zijn zeer speculatief en niet onderbouwd met voldoende empirische gegevens. Zijn boek is eigenlijk een kritiek op zijn vroegere positivistische doelstellingen en die doelen zijn op hun beurt een kritiek op zijn Networks of Outrage and Hope.
Op normatief vlak en op politiek gebied die over wenselijke alternatieven gaan, is het denken van Castells beperkt tot het universum van het kapitalisme. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de ideeën van David Harvey. Castells bepleit een nieuwe economische cultuur die het globale kapitalisme moet vernieuwen. Hij beschouwt het denken voorbij het kapitalisme niet als een optie, omdat hij, zonder bewijsvoering, de Occupy-beweging niet als anti-kapitalistisch herkent.

Ik ben er zeker van dat Castells’ boek, gezien zijn gevestigde reputatie, goed zal verkopen. Maar het is desalniettemin in laatste instantie een boek dat alleen maar bijdraagt aan de verdere ontbossing van onze planeet. Filosofen hebben op verschillende manieren de wereld geïnterpreteerd, terwijl het erop aankomt haar te veranderen. En het veranderen van de wereld vereist, onder andere, het begrijpen van de maatschappij.
De sociale wetenschap tracht inzicht(en) in de maatschappij te bevorderen. Kritische sociale wetenschap probeert bovendien zo veel begrip te bieden dat het burgers kan helpen de tijd waarin ze leven te begrijpen en hen inspireert in hun strijd. Sommige boeken uit de hoek van de sociale wetenschap kosten meer dan ze opleveren als het gaat om een kritisch begrip van hoe de wereld verandert. Networks of Outrage and Hope. Social Movements in the Internet Age is zo’n boek.”