De economische wetenschap en de schuldencrisis
Eergisteren werd ik geattendeerd op deze Zweedse documentaire (met Engelse ondertiteling) over de economische wetenschap en de schuldencrisis. De documentaire was 19 november op de Zweedse televisie te zien, is meteen ondertiteld en op internet gedeeld. Goede actie, want deze analyse met een aantal van mijn favoriete hedendaagse economen zoals Dirk Bezemer, Steve Keen en Michael Kumhof – over wie ik eerder schreef – had ik niet willen missen. Centraal staat de vraag waarom nagenoeg geen enkele econoom van de officiële instituten – het IMF, de WB, de ECB, etc. – de schuldencrisis zag aankomen. Steve Keen stelt terecht dat dit komt omdat de meeste economen banken, geld en schuld niet meenemen in hun macro economische analyse. Zij negeren een belangrijk gedeelte van de economische praktijk.
(Afkomstig van het weblog van Martijn jeroen van der Linden)
{youtube}JtVtHjZcN7s{/youtube}
(Engelse ondertitels kun je aanzetten door op het eerste icoontje in het rijtje onderaan rechts op het videoframe te klikken)
Het is mij de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden dat de economische wetenschap zeer filosofisch en zelfs zeer ideologisch is, en dat de filosofie die de afgelopen decennia heeft geheerst de Chicago school, ofwel de neoklassieke, school wankelt. En dit is niet zo gek, want veel van de neoklassieke aannames zijn zeer onrealistisch; marktspelers zijn bijvoorbeeld lang niet altijd rationeel en volledige informatie is helemaal nooit aanwezig. Daarnaast wordt de kern van het probleem, ongelimiteerde geldcreatie, door neoklassieke economen buiten beschouwing gelaten. Geld = schuld is mogelijkerwijs de blinde vlek van de economische wetenschap. Geld is niet neutraal, maar gaat gepaard met schuld. Geld is een gekwantificeerde verplichting.
Weinig mensen beseffen dat indien banken nieuwe leningen verstrekken, er nieuwe geld in omloop komt. Banken zijn dus geen intermediairs, maar opzichzelfstaande dienstverleners die geld willen verdienen met geldcreatie. Zij wachten niet op spaarders, maar creëren zelf geld. IMF’er Kumhof stelt in deze documentaire:
“Banks create money out of thin air.”
Het lastige is nu dat vele economen inclusief gelauwerde Nobelprijswinnaars 20 tot 40 jaar lang gewerkt hebben met dezelfde ideologische theorieën en aannames. Nu is gebleken dat deze niet werken, is het moeilijk voor hen zich aan te passen. Het is mensen vragen hun eigen levenswerk onderuit te halen. In de documentaire blijkt in ieder geval dat Nobelprijswinnaar Robert Lucas aan zijn ideologie vasthoudt en hij is zeker niet alleen.
Er zal mijn inziens echt een andere koers moeten worden gekozen om de crisis op te lossen. Dit lukt voorlopig niet, omdat vele economen en politici nog steeds geloven in incomplete modellen en onrealistische aannames en bovendien op hun bestuursposten blijven zitten. Pas indien mensen die werken met een completer beeld van de economie en realistischere aannames het roer overnemen en radicale maatregelen nemen is de crisis op te lossen. De financiële sector inkrimpen, schulden afschrijven en geldcreatie onder democratisch bestuur plaatsen zijn voor de hand liggende hervormingen. De economische wetenschap dient zichzelf feitelijk te resetten om de schuldencrisis op te lossen. Maar wie durft er zijn eigen ideologie te heroverwegen?