De Beste Boeken over Economie en Crisis

De middag werd begonnen met een korte introductie door Willem Hoogendijk, ooit initiatiefnemer van de Kargadoor, Actie Strohalm en de eerste milieudemonstraties- en acties. Willem heeft altijd veel aandacht geschonken aan de relatie tussen economie en ecologie. Hij heeft talloze goed leesbare boeken geschreven, die voor een deel teruggrijpen op marxistische begrippen en theorieën.

De meest recente is Om Het Naakte Bestaan waarin geschetst wordt hoe destructief de productiekrachten kunnen worden en waarom de enige oplossing zou zijn om deze met z’n allen over te nemen en aan te wenden voor een zinnig gebruik waarbij mens en natuur er baat bij heeft, in plaats van er door te worden geschaad. Volgens Willem kan dat nog en is de tijd er langzaam rijp voor en moeten we daarvoor allereerst inzien dat ‘onbeperkte groei’ een illusie is waar we vanaf moeten.

Daarna begon de serie van drie economen die hun favoriete boeken belichtten. Jasper Blom (website) politiek econoom die tot vorig jaar bij de ECB in Frankfurt werkte en nu directeur van De Helling is (het wetenschappelijk bureau van GroenLink,) koos voor een klassieker en een recent werk. De klassieker is Het Rijk der Schaarste van de filosoof Hans Achterhuis, omdat dat op de universiteit tijdens zijn studie de ogen opende over andere aspecten die van belang zijn bij het begrijpen van de economie en menselijk gedrag, zoals het door Achterhuis gepresenteerde fenomeen van de ‘mimetische begeerte’ waardoor er nooit een einde komt aan de materiële wensen van bepaalde mensen. Een actueel boek dat Jasper toelichtte, was Austerity, the history of a dangerous idea van Mark Blyth.

In dat boek zet de Schotse auteur uiteen waarom het door de Westerse landen uitgevoerde bezuinigingsbeleid kwalijk en schadelijk is. De waarde van het boek, volgens Blom, is onder meer dat hij zijn stellingen illustreert met veel voorbeelden uit het – en zijn eigen – dagelijkse leven.

Angela Wigger is politiek econome aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en spil in een aantal internationale netwerken van kritische economen. Ze werd recentelijk door de Volkskrant nog geportretteerd als een van de drie ‘Ketterse Economen’ in Nederland. Angela toverde een hele stapel ‘waardevolle boeken’ uit haar rugzak, waarvan maar een deel aan bod kon komen. Ze richtte zich echter vooral op het werk van de Britse geograaf en marxist David Harvey. Zijn meest recente boek is 17 Contradictions and the End of Capitalism maar dat boek is zo recent dat het nog niet gelezen was. Harvey heeft echter een groot aantal boeken uitgegeven, voor een deel zeer populair en voor een deel flink theoretisch, die allen gemeenschappelijk hebben dat ze een actuele uitleg en interpretatie zijn van de Marxistische theorieën en daarmee nuttig en behulpzaam kunnen zijn voor eenieder die probeert te begrijpen wat er economische en politiek momenteel gaande is. (Zie hier lezing op video)

Daarnaast wees Angela op het werk van de Griekse econoom Costas Lapavitsas  en met name zijn samen met anderen geschreven Crisis in the Eurozone.

Dat is een doorwrocht boek dat goed uitlegt waar de huidige crisis door is ontstaan en dat het bewust beleid is geweest dat ervoor gezorgd heeft. Ook over de crisis in Spanje, en de protesten daartegen, is volgens Angela een nuttig boek verschenen, (The Limits to Capital in Spain, Crisis and Revolt in the European South van Ramon Ribera Fumaz ea.)

Als laatste kwam Arnold Heertje aan het woord, de éminence grise der Nederlandse economen. Van hem komt een week na deze presentatie het boek Economie uit (bij uitgeverij Prometheus) maar hij schrijft natuurlijk al tientallen jaren boeken over dit thema en is ook een populaire columnist op TV (bij RTL Z). Heertje koos het boek van Piketty dat de laatste tijd de hemel in geprezen is (Capital in the Twenty-First Century, of zoals de oorspronkelijke titel luidde toen het boek nauwelijks opgemerkt werd ‘Le Capital au XXIe siècle’). De Engelstalige versie is nauwelijks leverbaar en voortdurend uitverkocht (de vier exemplaren die de Rooie rat op zaterdag binnen had gekregen waren al geserveerd voor klanten) en Heertje citeerde dan ook uit het Franse origineel. De grote waarde van het dikke en theoretische werk van Piketty is volgens Heertje dat het een gedegen studie heeft gedaan naar de ontwikkeling van vermogen in deze eeuw, maar vooral dat het de aandacht vestigt op de steeds schevere verdeling van dat vermogen onder de bevolking. Een andere man die daar zijn levenswerk van heeft gemaakt, volgens Heertje, is Joseph Stieglitz, zoals blijkt uit dienst jongste boek The Price of Inequality: How Today’s Divided Society Endangers Our Future. Heertje licht beide boeken toe en doorspekt zijn bespreking met de van hem bekende kwinkslagen en zijwegen naar persoonlijke ervaringen, of die van de PVDA in Amsterdam, waar Heertje lid van is maar die volgens hem een terechte afstraffing heeft gekregen omdat de partij niets doet aan de toenemende ongelijkheid.

In het tweede deel werd vanuit het publiek vragen aan de deskundigen gesteld en levendig gediscussieerd. Dat handelde echter vooral over vragen over de aard van de huidige economische crisis en economische vraagstukken en niet of nauwelijks meer over de literatuur daarover. of en waarom er bijvoorbeeld echt nauwelijks waardevolle Nederlandse boeken over deze onderwerpen verschijnen, hopen we een volgende keer ter discussie te kunnen stellen.

Al de besproken boeken (en nog veel meer) zijn natuurlijk in de Rooie Rat te koop.

Verder:

Is de uitverkoop gestart. En zoekt de Rooie Rat altijd nieuwe vrijwilligers om het collectief te komen versterken en de boekhandel open en actief te houden.

www.rooierat.nl, Oude Gracht 65 in Utrecht

Wil je meer kritische economen aan het woord horen, kom dan 16 mei naar de Plantage Doklaan in Amsterdam, waar een spetterende conferentie gehouden wordt over de kwalijke kanten van het Europese bezuinigingsregime (en de alternatieven daarvoor).