‘Book of Dissent’ van Verso
Het boek van uitgeverij Verso wordt aangeprezen met de onliner “Revolutionaire woorden uit drie millennia van rebellie en verzet”. Laat het boek die pretentie nou volledig waarmaken.
(Geen gezeur, wordt donateur!)
Verso is de uitgeverij die in de jaren 1970 door het ondogmatisch Marxistische tijdschrift New Left Review werd opgericht. Ik had eerlijk gezegd voor ik aan het boek begon mijn twijfels over de keuze van de twee samenstellers, waarbij het uiterlijk (een knalrode baksteen) en de aankondiging van een voorwoord van de nogal Trotskistische Tariq Ali, niet bepaald hielp. Maar het boek valt alleszins mee. Eigenlijk is het geweldig en een ware schatkist aan citaten en flarden teksten die vooral aanzetten tot (elders) verder lezen.
Het boek is chronologisch opgezet en begint met een flard uit Egypte van ‘ongeveer 1800 VC’. Het is een stuk uit een pleidooi van een ‘welbespraakte boer’ wiens ezel per ongeluk graan van een lokale machthebber had opgegeten en daarom een pak slaag kreeg en zijn ezel afgevoerd zag worden. Maar die het er dus niet bij liet zitten en de farao dermate welbespraakt van repliek diende, dat hij niet alleen zijn ezel terugkreeg, maar ook een flinke schadevergoeding van de ‘edele’ die zijn graan had verloren. Het stukje is meteen een goede illustratie van waar het om gaat: de macht/kracht, of schoonheid van opstandige woorden. En daar gaat dit boek dan nog een kleine 400 pagina’s mee door. Je valt van de ene verbazing in de andere en bij elk citaat of flard tekst is een heldere korte beschrijving die de tekst en auteur(s) plaatst.
De laatste flard tekst is van een verklaring van Bree Newsom die een ‘confederate’ vlag (van de zuidelijke slavenhouders in de VS, die als racistische provocatie uitgestald wordt) weghaalde, uit 2013. Met een korte beschrijving van Black Lives Matter.
De meeste citaten zijn een paar alinea’s lang, soms een hele pagina, sommige beslaan maar een zin. Van Kurt Vonnegut bijvoorbeeld, een schrijver met een enorm oeuvre, wordt maar een zin opgenomen. Maar wel een hele goede uit zijn SF-roman Cat’s Cradle: “There is no reason goodness cannot triumph over evil, so long as the angels are as organized as the mafia.”
Interessant is de breedheid van het spectrum en ook geografisch ga je de hele wereld over. Misschien is dat laatste wel het meest verbluffende voor westerse lezers; je pikt veel op over opstandige teksten door de eeuwen heen in allerlei delen van de wereld. Ook thematisch gaat het ver; queer, vrouwen, antiracisme, anti-kolonialisme is goed vertegenwoordigd, evenals de – dat kan tegenwoordig bij marxistische uitgeverijen – anarchisten. En ook qua vorm: pamfletten, spandoeken, gedichten, liedjes of interviews, alles kan gebruikt worden voor een goed stuk tekst. Wie dus had verwacht dat de marxistische bril tot blikvernauwing zou leiden, wordt hier blij verrast.
De meeste mensen zullen zo’n boek vermoedelijk niet van begin tot einde uitlezen, maar af en toe opslaan om verrast te worden. Eigenlijk ideaal om op de wc te liggen. Of hebben jullie ook daar alleen nog maar oog voor je telefoon?
Ook alle klassieken (teksten en auteurs) komen aan bod. En het boek kan daardoor zelfs als een soort naslagwerk gebruikt worden, met een handige index, zowel alfabetisch als geografisch. Uw recensent vond bijvoorbeeld een citaat waar hij al lang naar op zoek was. Het moet wel toeval zijn dat de samenstellers precies die ene hilarische zin (over dat socialisme een aspirine zal zijn ter grootte van de zon) uit de enorme verzameling teksten van de Salvadoraanse dichter Roque Dalton besloten uit te kiezen. Maar doordat het daar in stond, met vermelding van het gedicht waar het uit komt, kon ik op internet het origineel vinden waar ik jaren naar gezocht heb.
Het boek vertelt ook chronologisch over strijd over de hele wereld die vaak vergeten is, of elders onbekend was. In die zin vestigt het daar een soort monumentjes voor in een museum in boekvorm. Je wordt er wijzer van en kunt je 400 pagina’s lang verbazen over de meest uiteenlopende bewegingen en conflicten waar je vaak nog nooit van gehoord had.
—————–
Book of Dissent, Revolutionary Words from Three Millennia of Rebellion and Resistance
Samengesteld door Andrew Hsiao en Audrea Lim, met voorwoord door Tariq Ali