Werk bij de drie grote autofabrieken in VS plat

(Foto UAW-voorzitter Shawn Fain roept via Facebook Live op tot staking)

De UAW noemt zijn strategie een ‘stand up’ staking. Dat is een knipoog naar de ‘sit-down’ staking in de stad Flint in 1936-1937, waaraan de bond mede zijn bestaan dankt. Het schot voor de boeg kwam twee uur eerder, via een korte Facebook Live video. Daar kondigde de UAW-voorzitter Shawn Fain de stakingsdoelen aan: het assemblagebedrijf van Stellantis in Toledo (Ohio), van General Motors in Wentzville (bij St. Louis, Missouri) en de afwerkings- en verfafdelingen van Ford bij Detroit (Michigan). Deze fabrieken maken uiterst winstgevende grote SUV’s en vrachtauto’s, waaronder de Jeep Wrangler, Chevy Colorado en Ford Bronco.
Fain legde afgelopen woensdag ook de vakbondsstrategie uit. Dat is een strategie van escalatie. De bond begint eerst bij een paar fabrieken om de grote drie duidelijk te maken dat het ernst is en klaar staat financiële pijn te veroorzaken. Als de ondernemers niet ingaan op de eisen van de bond zal meer pijn volgen. Het idee is om de bazen in onzekerheid te laten waar de bond zal toeslaan. Volgens Fain behoort een volledige staking nog steeds tot de mogelijkheden.

Hooggespannen verwachtingen

Sommige leden die meteen een volledige staking verwachtten, waren teleurgesteld. Donderdag droeg een aantal van hen in de fabriek in Toledo zwart, als teken van rouw. Maar toen de deadline dichterbij kwam en de regionale UAW-directeur Dave Green opdook in de stad, verbeterde het humeur snel. Het werd duidelijk dat hun fabriek één van de stakingsdoelen was.
Een paar uur voor de deadline beschreef Chris Falzone, die in de nachtploeg werkte, de situatie in de fabriek. De concernleiding wandelt samen met de eerste- en tweedelijns leidinggevenden over de werkvloer voor het geval een staking uitbreekt. Van de verfafdeling hoorde ik dat als voorbereiding de lijnen voor de Jeep Gladiator en Wrangler leeg worden gemaakt. Falzone zelf verspreidde pamfletten met informatie wat de arbeiders moeten doen en laten die niet door de UAW worden opgeroepen om te staken (en dus doorwerken).

Medewerkers in de dagploeg, zoals Auston Gore die twaalf jaar aan de assemblagelijn werkt en stakingsleider is, wachten thuis af. We zijn allemaal gespannen, zegt Auston, normaal zou ik nu naar bed gaan, maar vandaag blijf ik tot laat op. Arbeiders in Toledo hopen bij de stakers te zijn, want ze verwachten dat het management de achterblijvers zal terroriseren. Gore: Het bedrijf houdt de schijn op dat ze om de medewerkers geven en we allemaal één grote familie zijn. Maar ondertussen laten ze hun leidinggevenden rondneuzen om ons op de kleinste foutjes te betrappen tijdens de staking. We voelen ons als een onbeschermde prooi.

Arbeiders juichen als ze de fabriek van Stellantis in Ohio uitlopen. Ze zijn één van de drie fabrieken, die 14 september middernacht de staking begonnen. Foto: Luis Feliz Leon.

Iedereen let op

Iedereen van de Michigan vakbondsgroep luisterde volgens Brandon Szcesniak naar de Facebook Lifestream van Fain om 22.00 uur en juichte toen de naam van hun fabriek werd genoemd. Zijn ploeg was gepland tot half drie in de ochtend, maar het management stuurde iedereen om elf uur ’s avonds weg. Szcesniak is 21 en werkt in de fabriek sinds zijn middelbare school. Hij verdient 19,10 dollar per uur. Hij zou graag een familie stichten, maar voor hij voldoende inkomen bereikt, is hij al dertig. De staking is nodig. Mensen zijn kwaad. Het lijkt wel een draaideur, ze komen en gaan. Je hebt geen carrière, maar een baantje. Ze willen dat we Ford kopen, maar hoe kan dat met dit salaris?

Voor degenen die moeten doorwerken tijdens staking, was de bond er snel bij om de leden te informeren over hun rechten. In bijna alle omstandigheden is de werkgever verplicht de normale regels te volgen (‘status quo’) en blijft de rechtsbescherming van de medewerkers geldig. Een uitzondering: Tijdens een afgekondigde staking kunnen werknemers op ieder moment staken en de werkgevers mogen hen ook wegsturen. Veel leden stelden vragen hoever ze hun rechten kunnen gebruiken. Gisteren stonden ze met vragen in de rij voor de vakbondsbestuurders in de ruimte van de vakbondsafdeling Local 2250, vlak bij GM Wentzville. De pers werd daar buitengehouden. We zijn allemaal van plan te gaan werken vanavond, zei Lincoln Fegley, piketleider in de nachtploeg in Wentzville, maar we zijn fysiek en geestelijk voorbereid om te vertrekken als de bond ons daarvoor oproept.
Of ze nu wel staken of niet, locale afdelingen in de belangrijkste fabrieken maakten duidelijk dat ze het management onder druk willen zetten. Kenneth Larew werkt al lang op de GM-fabriek in Spring Hill (Tennessee). De voorzitter van onze vakbondsgroep zei dat niemand overwerk moet accepteren na de deadline. Het is minstens vijftien jaar geleden dat de locale leiders opriepen om geen overwerk te doen. Dit soort acties kunnen rake klappen zijn voor veel fabrieken van de grote drie die steeds afhankelijker zijn van overwerk door het grote verloop vanwege de lage beloning.

Ferme eisen

De UAW was decennia een meedenkende vakbond. Als gevolg daarvan zijn de lonen en werkomstandigheden afgekalfd. Het nieuw gekozen en strijdbaar bestuur heeft daarom besloten tot ferme eisen. Daaronder 40 procent loonsverhoging en opheffing van de lagere loonschalen voor recente contracten. Productiemedewerkers die na 2007 zijn aangenomen, krijgen minder salarisverhoging tijdens hun loopbaan en kunnen geen aanspraak maken op werkgeversbijdragen voor pensioen en ziekenkostenverzekering na pensionering. Er zijn ook verschillende lage loonschalen, bijvoorbeeld voor medewerkers in de onderdelendistributie en voor veel van hen in de onderdelenproductie voor elektrische auto’s.
Arbeiders eisen ook een kortere werkweek, indexering van het loon aan de stijgende kosten voor levensonderhoud en vaste aanstellingen voor zogenaamde ’tijdelijke’ arbeidskrachten in lage loonschalen – die daarin jaren kunnen zitten – na negentig dagen.

In de auto-industrie is een grote omwenteling gaande van benzine (en diesel) motoren naar elektrische aandrijving. Daarom eisen de arbeiders werkzekerheid: het recht om de staken als fabrieken worden gesloten en een Working Family Protection Program waarmee ontslagen medewerkers worden betaald om vrijwilligerswerk te doen.

Reactie grote drie

De drie bedrijven hebben aangeboden het maximum salaris voor fulltime medewerkers al na vier jaar te betalen in plaats van acht jaar. Dat is nog steeds veel langer dan de eis van de vakbond, namelijk negentig dagen.
Ford heeft aangeboden de huidige tijdelijke contracten na negentig dagen om te zetten in vaste aanstellingen. Maar dat geldt niet voor nieuwe tijdelijke contracten. GM en Stellantis hebben aangeboden het minimum salaris te verhogen tot 20 dollar per uur. Dat is nu 16,67, respectievelijk 15,68 dollar. Stellantis deed geen voorstel om tijdelijke contracten om te zetten naar ‘vast’, bij GM is dat op papier na twee jaar, maar niet vaak de praktijk.
De bedrijven hebben ook een loonsverhoging aangeboden van 17,5 tot 20 procent over een periode van vier jaar. Maar over werkzekerheid werd niets aangekondigd.

Alles bij elkaar genomen, zien we wat beweging bij de bedrijven, zei Fain, maar ze willen nog steeds niet de jaren koopkrachtverlies compenseren. En hun voorstellen staan in geen verhouding tot de gigantische winsten die ze maken.

Nieuwe aanpak

De escalerende strategie van de vakbond in deze onderhandelingsronde wijkt af van die in 2019. Toen staakten 46.000 arbeiders bij GM veertig dagen lang. Het kostte het bedrijf 3,6 miljard dollar, maar de arbeiders hadden het gevoel weinig met het resultaat op te schieten. De leiders van de bond waren destijds bereid genoegen te nemen met een kleine verbetering. Nu ziet de vakbondsleiding er heel anders uit en heeft de lat veel hoger gelegd. Fain en andere hervormers zijn in de eerste directe verkiezingen voor het bestuur gekozen vanwege beloofde transparantie en strijdbaarheid. Fain deed mee met de kieslijst Members United die werd gesteund door de hervormingsbeweging Unite All Workers for Democracy (Verenig alle arbeiders voor democratie). In maart 2023 nam hij het voorzitterschap over.

Vanaf het begin van de onderhandelingen in juli heeft het nieuwe bestuur van de UAW de autofabrikanten op het verkeerde been gezet door een agressieve en heel openbare aanpak. De traditionele ‘handschudceremonie’ tussen vakbondsbestuurders en bedrijfsleiders aan het begin van de onderhandelingen is daar een voorbeeld van. Fain weigerde daaraan mee te doen en ging naar de poort van de fabriek om zijn leden te groeten. Ik zeg jullie, ik heb er vrede mee om te staken als dat nodig is, want ik weet dat we het recht aan onze kant hebben in deze strijd, zei hij tegen meer dan 30.000 kijkers op Facebook Life. Het is een strijd van de arbeidersklasse tegen de rijken, van de mensen die alles hebben tegen de mensen die niets hebben, de klasse van miljardairs tegen de rest. Zijn speech verbond analogieën uit de sport, verzen uit de bijbel en uitgangspunten van klassieke klassenstrijd door vakbonden. De afgelopen veertig jaar hebben de miljardairs alles ingepikt en verder iedereen laten vechten over de overgebleven kruimels. Wij zijn het probleem niet, het probleem is de hebzucht van bedrijven.

Voor onze gemeenschappen! Demonstratie Detroit 15 september. Foto UAW/Facebook.

Ondersteuning

De bond organiseert vrijdagmiddag [15 september] een solidariteitsdemonstratie in Detroit met senator Bernie Sanders. De UAW leden vechten niet alleen voor zichzelf, maar tegen de bedrijfsmatige cultuur van arrogantie, wreedheid en egoïsme die intensief en onnodig lijden veroorzaakt bij de meerderheid van de werkende families in dit land, schreef Sanders in een opiniestuk in The Guardian van 12 september.
De stakers krijgen 500 dollar per week betaald – vorig jaar was dat nog 275 dollar. De stakingskas telt 825 miljoen dollar. De bond heeft ook beloofd de ziekenkostenpremie voor de stakers te betalen.

Arbeiders bij de distributiebedrijven voor nieuwe auto’s hebben aangekondigd tijdens de staking geen auto’s bij de dealers van de grote drie af te leveren. We ondersteunen de UAW-arbeiders volledig en staan achter de standpunten van Shawn Fain, vertelde de voorzitter van de vervoersbond afdeling Local 299 in Detroit tegen de Detroit Free Press. Onze chauffeurs zullen de staking respecteren.

(1) Luis Feliz Leon is redacteur en organizer bij Labor Notes, Jane Slaughter is voormalig eindredactrice van Labor Notes. Oorspronkelijk op 15 september 2023 verschenen bij Labor Notes onder de titel Auto Workers Strike Plants at All Three of the Big 3. Vertaling Jan Taat. Een groot aantal links is weggelaten, zie hiervoor het artikel in Labor Notes. Het verloop van de staking wordt daar ook uitgebreid gedocumenteerd.
(2) De grote drie: General Motors (GM), Ford en Stellantis. Chrysler en Jeep zijn onderdeel van Stellantis, evenals een aantal Europese merken zoals Citroën, Fiat, Opel en Peugeot.