Verslag vluchtelingenconferentie Moving Beyond Welcoming

(Door Stefanie Kron, Massimo Perinelli Rosa Luxemburg Stichting (vertaling globalinfo.nl))

Uit de meest uiteenlopende verblijfplaatsen, camps en opvangplekken in Duitsland en uit andere landen in Europa, waaronder Londen, Calais, Lampedusa, Parijs, Lesbos en Thessaloniki kwamen in het laatste weekend van februari (26-28.02) meer dan 1500 mensen bijeen in het Hamburgse Theater Kampnagel voor een driedaagse “International Conference of Refugees and Migrants”. Het bijna perfect georganiseerde evenement was een van de grootste conferenties van Europese bewegingen van vluchtelingen die tot op heden werden gehouden.

Met de hulp van individuele personen, collectieve ondersteunersstructuren, donaties van meerdere stichtingen (waaronder de Rosa Luxemburg Stiftung) en een voorafgaande succesvolle Crowd-Funding-campagne, konden de talrijke organisatoren alle deelnemers hun transportkosten vergoeden en van gratis slaapplekken en andere zaken voorzien. Daarnaast was er een Shuttle-Service van het Centraal Station naar Kampnagel, een professionele kinderopvang en maakte het Bla-Kollektiv mogelijk dat alle bijeenkomsten in zeven talen vertaald werden, naast een internationale gebarentolk. En last not least stond er ook juridische ondersteuning klaar, voor het geval er problemen waren voor de refugee-activisten op weg naar Hamburg, zoals problemen rond de Residenzpflicht (in Duitsland moeten vluchtelingen in afwachting van hun asielaanvraag in een beperkt gebied blijven, vert.) of politie-acties met racial profiling. Daarnaast bood het Refugee Law Clinic (voortgekomen uit studentenkringen) een omvangrijke dienst aan voor juridische raad aan vluchtelingen.

Het volle programma van drie dagen werd grotendeels georganiseerd en uitgevoerd door de deelnemende groepen, organisaties en activisten van vluchtelingen zelf, waaronder paneldiscussies, workshops, concerten en filmvertoningen. Alleen een paar antiracistische activisten uit Duitsland, waaronder juristen die in asielzaken gespecialiseerd zijn, evenals vertegenwoordigers van Watch-the-Med, een transnationaal netwerk van migranten-groepen en -personen die een alarmtelefoon voor vluchtelingen die op zee in nood komen organiseren, waren als moderator of sprekers betrokken.

Bij elkaar vijf grote podiumdebatten, die elk door zo’n 500 mensen werden bijgewoond, behandelden de actuele urgente thema’s zoals het beleid om vluchtelingen tegen te houden aan de grenzen, maar ook de strijden van migranten aan de Europese buitengrenzen; de aanscherping van de Duitse asielwetgeving en debatten over zelforganisatie en solidariteit.

Belangrijk was voor een groot deel van de aanwezigen ongetwijfeld ook de circa 30 kleinere workshops over bijvoorbeeld de geschiedenis van de refugee-bewegingen, geweld en seksisme tegen gevluchte vrouwen, stedelijke strijd van ongedocumenteerde mensen, de verhouding tot structuren van steungroepen, alternatieve media, etc. Hier konden de aanwezigen directer met elkaar ervaringen uitwisselen en strategieën ontwikkelen voor politiek handelen. In veel workshops stond de vraag centraal hoe een leven georganiseerd zou kunnen worden tegen de huidige racistische uitsluitingsmechanismen en hoe voor degenen die in de toekomst zullen willen komen de migratieroutes opengehouden kunnen worden. In de workshops werd ook geprobeerd bredere verbanden te smeden, bijvoorbeeld tussen de vaak nog zeer sterk los van elkaar agerende gevestigde migrantengemeenschappen en de vluchtelingen die nog maar net zijn aangekomen.

Het startschot werd op vrijdagavond gegeven door een forumdebat over de strijden en netwerken van de groep Lampedusa in Hamurg, een initiatief van vluchtelingen die in meerderheid afkomstig zijn uit Subsaharaans Afrika en via Libië en Lampedusa in Duitsland zijn gekomen en al actief en zichtbaar zijn geworden met de protesten van vluchtelingen in 2012. Ook in het algemeen vormden mensen uit Subsaharaans Afrika de meerderheid van de deelnemers aan de conferentie. Zo viel de sterke presentie op, naast “Lampedusa in Hamburg”, van activisten/s van de “Coalitión International des Sans Papiers et des Migrants” (CISPM). De CISPM organiseert en verbindt in Italië, Frankrijk en Duitsland vooral migrantengroepen uit Subsaharaans Afrika, zoals ook het initiatief “Voix des migrants” in Berlijn.

Daarnaast hadden ook activisten uit onder andere Noord Afrika, Afghanistan, Syrië, evenals talloze Roma de oproep voor de conferentie gehoor gegeven en hadden gereageerd op de uitnodiging om bijdragen te geven aan debatten en workshops of hadden zelf een evenement georganiseerd. Last not least waren er ook vertegenwoordigers van de vluchtelingenmobilisaties van de jaren 2000, zoals “The Voice” en de “Karavaan”, en zelfs veel migranten naar Hamburg gekomen die al in de tweede of derde generatie in Duitsland leefden. Ze vertelden over hun geschiedenis van strijd tegen racisme en deelden hun jarenlange ervaringen.

Zo leek het concept geslaagd van het opzetten van een open ruimte voor debat, uitwisseling en netwerken tussen vluchtelingen en migranten met uiteenlopende geschiedenis, politieke achtergrond en juridische of sociale situatie. Woedende vastbeslotenheid maar ook uitgelaten optimisme bepaalden de stemming in het weekend, en de noodzaak tot samenwerking en solidariteit was sterker voelbaar dan de behoefte om de verschillen op te voeren en zich van elkaar te onderscheiden.

Dit werd misschien het meest duidelijk op zaterdagmiddag. Nadat de grote podiumdebatten vooral gedomineerd waren door mannelijke vertegenwoordigers van de grotere refugee-netwerken zoals Lampedusa in Hamburg en CISPM, namen zo’n 150 vrouwen en transpersonen, onder andere van Women in Exile, Gismi Milki en CISPM het hoofdpodium over en onderbraken het toen gaande en zeer goed bezochte debat over zelforganisatie en solidariteit. Zij eisten een gelijkwaardige vertegenwoordiging binnen de refugee-beweging, evenals een grotere zichtbaarheid binnen de gemeenschappelijke strijdperken van hun specifieke situatie zoals ervaringen met seksueel geweld. De vrouwen en transpersonen namen het podium over en begonnen met elkaar en met de aanwezige mannen een gesprek over gelijkwaardige deelname van vrouwen, mannen en transpersonen in de strijden en bewegingen van vluchtelingen – een heel indrukwekkend moment van sociale beweging en politiek debat, dat niets te maken had met schandalisering, eisen tot uitsluiting of verstoring.

Desondanks waren er ook conflicten die niet snel op te lossen waren: Daartoe hoorde de notoire uitzichtloos lijkende rechteloosheid van de Lampedusa-vluchtelingen, en ook in het algemeen de immense structurele ongelijkheid tussen de Sans papiers – vaak uit Subsaharaans Afrika – en de vluchtelingen uit Syrië en Irak met relatief goede uitzichten op asiel. Een ander conflict is die omtrent de hiërarchieën en ongelijke mogelijkheden van politiek werk. Hier werd bijzonder de rol bekritiseerd van de (niet alleen) Duitse of blanke ‘organizers’, die weliswaar behalve dienstverlenend op de conferentie zelf weinig op de voorgrond traden, maar die in de aanloop door hun mogelijkheden en ook jarenlange ervaring veel voor de refugee bewegingen hadden mogelijk gemaakt. Het mocht dan bij deze debatten om benoemen en problematiseringen gaan, maar tegelijkertijd zonder splitsingen te eisen of afscheidingen te veroorzaken. Zo was de conferentie enerzijds uitdrukking van de omstandigheden van maatschappelijke ongelijkheden, maar tegelijkertijd een geslaagde interventie om deze ongelijkheden ter discussie te stellen, nieuwe bondgenootschappen aan te gaan en zich als goed georganiseerde vluchtelingen in de strijd om waardigheid en rechtvaardigheid zichtbaar te maken.

De meest indrukwekkende van alle deelnemende groepen, waren de over het hele land georganiseerde Deaf Refugees, de doven. Hen is het gelukt om breed te mobiliseren, in grote aantallen bijeen te komen en hun agenda op de conferentie zichtbaar te maken, en de conferentie zelf sterk te beïnvloeden en daarbij de klassieke scheidslijnen van race, class en gender te overwinnen. Ze gaven een beeld van waar een solidaire en vastbesloten antiracistische migrantische zelforganisatie toe in staat is: een beeld van de toekomst.

Website conferentie http://refugeeconference.blogsport.eu/