Tunesië op gevaarlijke glijbaan
“Tunesië valt ten prooi aan horden clandestiene migranten die oorzaak zijn van geweld en misdaden; dat dreigt de demografische samenstelling van het land te wijzigen en ons Arabisch-islamitisch karakter aan te tasten”, aldus president Kaïs Saïed. In zijn toespraak van 21 februari had hij het over een “met grote fondsen gespekt complot sinds 2011”. Hij lijkt daarmee de theorie van een “omvolking”, aangepast aan zijn land, te omarmen. Zijn toespraak bleef niet zonder gevolg: migranten, al dan niet legaal, worden de jongste dagen hard aangepakt.
(Door Freddy de Paauw, overgenomen van Uitpers, foto Kaïs Saïed, xenofoob populisme van bovenaf)
Omvolking
Die racistische uitval van Saïed, weinig afwijkend van wat de Franse uiterst-rechtse Eric Zemmour vertelt, behoort tot het arsenaal waarmee deze reactionaire president aanhang zoekt te werven. Massa’s Tunesiërs zijn boos op “de politici” die er na de val van dictator Ben Ali in 2011 een zootje van gemaakt hebben. Saïed heeft in de zomer van 2021 alle macht naar zich toegetrokken en de politici aan de kant geschoven.
Met zijn xenofobe campagne tegen “criminele migranten” wil hij scoren bij de vele Tunesiërs die aankeken tegen een zeer slechte economische toestand. De president biedt hen naast de politici ook andere zondebokken aan. Naast die migranten keert hij zich als nationalist ook tegen “duistere buitenlandse krachten” die Tunesië belagen.
Ineens maken politie en justitie werk van een wet uit 2004 die het strafbaar maakt mensen zonder de nodige papieren – zoals een verblijfsvergunning – onderdak of werk te bieden. Ineens worden vooral zwarte Afrikanen uit hun woning gezet en op hun werk ontslagen. Zowel in Tunis als in de streek van de havenstad Sfax, in het zuiden, worden migranten aangevallen.
Ook in andere landen van Noord-Afrika laait het racisme tegen zwarte Afrikanen op. De jongste weken waren er verscheidene gevallen van agressie tegen zwarten in Marokko, vooral in Casablanca.
Afleiding
Daarmee leidt Saïed de aandacht af van zijn steeds dictatorialer bewind. Eind 2019 was deze saai ogende jurist met grote meerderheid (73%) tot president gekozen. Hij was immers in de ogen van veel Tèunesiërs niet mee verantwoordelijk voor het beleid dan na 2011, na de val van Ben Ali, was gevoerd. Hij zette zich af tegen de politieke partijen en vooral tegen Ennahda, de islamisten die een grote rol speelden in de regeringen na 2011.
Zijn afkeer van Ennahda leverde hem zelfs de steun op van een deel van de liberale burgerij en van links. Maar Saïed heeft alleen een afkeer van Ennahda omdat het een politieke partij is, want op maatschappelijk vlak deelt hij alle retrograde visies van deze islamisten.
Na zijn machtsgreep van 20121 negeerde de president de politieke wereld. Maar de jongste weken wordt de repressie tegen al wie actief is in de politieke wereld en tegen alle groepen uit het middenveld sterk opgedreven. Er werden in enkele dagen tientallen personen opgepakt. Politieke verantwoordelijken van Ennahda en van lekenpartijen, organisatoren van protestacties, advocaten, mediafiguren, zakenlui, syndicalisten.
Nationale veiligheid
Kortom, al wie kritiek uit op de president moet eraan geloven. In september vorig jaar is een decreet uitgevaardigd tegen zogenaamd fake nieuw en voor de bescherming van de nationale veiligheid. Alles wat kan worden uitgelegd als een bedreiging voor de openbare orde, kan tot vervolging leiden.
Sommige opposanten, die tot boycot hadden opgeroepen, leggen die repressie uit als een paniekreactie na de parlementsverkiezingen van eind vorig en begin dit jaar. De opkomst lag voor de eerste ronde op 8,8%, bij de tweede op 11%. Maar Saïed kan dat ook uitleggen als een blijk van wantrouwen tegen “de politiek”, bovendien heeft dat parlement zeer weinig macht.
Met de arrestaties probeert de president de schuld voor de zware economische crisis af te schuiven op die crititi. Zakenluit worden er onder meer van beschuldigd schaarste te hebben gecreëerd om de prijzen op te drijven. Rechters worden ontslagen wegens “financiële en morele corruptie”, wat erop neerkomt dat ze weigerden vonnissen uit te spreken zoals de president die wou. Anderen, zoals mensenrechtenactivisten, zijn dan weer schuldig aan samenwerking met buitenlandse agenten.
UGTT
De vakbond UGTT hield zich lang afzijdig. In die vakbond zit ook een Arabisch-nationalistische strekking die aanleunt bij Sïeds ideeën. Bovendien deelde de vakbond Saïeds kritiek op het beleid van 2011 tot 2021, de periode van parlementaire democratie.
Nu de president zich met de arrestatie van syndicalisten ook de vakbond viseert, mobiliseert die voor een mars op 11 maart. Ze wil een ander economisch beleid en de vrijlating van opgepakte syndicalisten. De vakbond veroordeelde ook onmiddellijk na de toespraak van Kaïs Saïed over migranten, de rechten van migrantenarbeiders uit de rest van Afrika.