Ga naar de inhoud

TPP nog lang niet rond

Afgelopen maandag kwam ineens het bericht dat het TPP-vrijhandelsakkoord (Trans Pacific Partnership, vrijhandelsakkoord van 12 landen rond de Stille Oceaan, waaronder de VS, Japan en Canada) plotseling ‘rond’ zou zijn. Het zou volgens sommige commentatoren de TTIP-onderhandelingen onder druk zetten om ook te versnellen. Maar dat is vooral propaganda. In werkelijkheid is TPP bijvoorbeeld allesbehalve ‘rond’.

5 min leestijd

Na vijf jaar onderhandelingen, waarbij ze een paar keer eerder bijna ‘rond’ waren, hebben de regeringen van de 12 landen nu een akkoord bereikt over een verdrag waarvan de inhoud nog steeds niet openbaar is gemaakt. Dat de regeringen er uit zijn, onder zware druk van de economische monopolies die multinationals zijn, is natuurlijk wel erg, want TPP is net als TTIP een rampzalig handelsverdrag. Maar het was ook te verwachten. Nadat Obama eerder dit jaar zijn toestemming tot fast track (onderhandelen zonder parlementaire inmenging) door het Congres kreeg, doordat de republikeinse ‘oppositie’ hem hielp, was de belangrijkste horde genomen voor het afmaken van de onderhandelingen.

Toch is het proces nog lang niet afgerond, en kan de boel (net als bij TTIP) weer de ijskast in geraken omdat een van de schakels het begeeft. Zo moeten de parlementen van de 12 landen (voor zover die er zijn natuurlijk, in Vietnam heerst alleen De Partij) het verdrag nog ratificeren. Ook zijn er aardig wat regeringen waarvan helemaal niet zeker is dat die het eeuwige leven hebben, om het maar voorzichtig te zeggen, en een nieuwe regering kan besluiten het verdrag weer in de steek te laten.

In geval van twijfel over economische ontwikkelingen, is het daarom altijd goed om een onverdachte bron als de Financial Times te raadplegen. Die kwam in haar uitgave van gisteren (dinsdag 6 oktober) met een uitgebreide inschatting van de krachtsverhoudingen, die de conclusie trok dat de uitkomst nog allerminst zeker is.

Wankele machten

Cruciale regeringen die het verdrag dragen, krijgen de komende tijd verkiezingen voor de kiezen en er is gerede kans dat ze die verliezen en dat de winnaars zich tegen TPP keren. In Canada is Harper al op 16 oktober aan de beurt. In Japan moet premier Shinzo Abe het verdrag door het parlement loodsen, maar diens positie wordt steeds belabberder.

Volgend jaar begint het circus al vroeg in de VS als de opvolger van Obama gekozen moet worden. Veel republikeinen zijn tegen TPP, om allerlei redenen, maar vaak omdat het niet ver genoeg gaat in het ‘verdedigen van de Amerikaanse belangen’. Om het verdrag rond te breien heeft Obama wat concessies aan andere landen moeten doen, waar de Republikeinen woest om zijn. Zo zijn de tabaksmultinationals uitgesloten uit het in het verdrag opgenomen bedrijfstribunaal…

De steun van een deel van de Republikeinen zal nodig zijn omdat ze de meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. En omdat een deel van de democraten TPP niet steunt… Maar de republikeinse presidentskandidaten hebben zich deels al tegen TPP gekeerd. Zo heeft de in de polls leidende vastgoedmagnaat en brulboei Trump al verklaar dat het een “slecht verdrag” is. Als dat soort mensen de verkiezingen wint – wat je desondanks niet mag hopen – zouden ze best eens de stekker er uit kunnen trekken. Bovendien zullen ze tijdens de verkiezingscampagne Obama geen overwinning willen gunnen, omdat dat de positie van zijn kandidaat versterkt. Het debat zal dus komend jaar daardoor bepaald worden.

Want er is nog een vreemde kink in de kabel, en wel dat Obama volgens de regels van de democratische procedure eerst een ’90 days notice’ aan het Congres moet geven (een formele melding dat hij ‘van plan is een internationaal handelsverdrag te tekenen’, in ruil daarvoor mocht hij op z’n fast track). Dus die daadwerkelijke ondertekening kan pas op z’n vroegst in januari volgend jaar geschieden. En met nog allerlei andere bureaucratische rompslomp erbij zou het volgens de FT “makkelijk pas halverwege volgend jaar zijn dat het congres over het verdrag moet besluiten”. Midden in de verkiezingscampagne dus.

Zelfs Vietnam, waar een eenpartijsysteem regeert, zou in 2016 belangrijke wisselingen in de leiding van het land/de partij gaan beleven.

Schaken voor gevorderden

Terwijl bij de onderhandelingen betrokken ambtenaren beweren dat ze vertrouwen hebben in een snelle afhandeling van het verdrag, en dat de Republikeinen overtuigd kunnen worden als ze de inhoud van het verdrag zien, bestaat er volgens de FT een gerede kans dat de republikeinen liever de boel zoveel mogelijk traineren. Ze hopen dan op winst bij de verkiezingen en een nieuwe president die de onderhandelingen weer open zal breken. Volgens dat scenario begint het hele onderhandelcircus opnieuw en zou je zo weer vijf jaar verder kunnen geraken. Zie bijvoorbeeld (dat voorbeeld wordt in de FT niet opgevoerd) het proces rond de ‘Amerikaanse vrijhandelszone’ FTAA/ALCA. Dat was begin 2000 ook helemaal rond en de planning was dat het in 2005 in werking zou gaan. Om vervolgens door massale sociale bewegingen en weigerende zuidelijke regeringen getorpedeerd te worden. Sindsdien ligt het gedrocht in coma.

Kortom, de race is nog lang niet gelopen en sociale bewegingen kunnen de komende tijd hun mouwen weer opstropen.

Of zoals een persverklaring van de Friends of the Earth het samenvat:

“But the fight is not over, the TPP still faces a number of challenges before being ratified at the national level, with a hostile US Congress, an election in Canada, a court action in Japan and wide spread opposition in Malaysia. If you are concerned about climate change and human rights now is the time to make your voice heard about this destructive deal.” 

Actiegroepen tegen ‘corporate power’ in de VS en Canada hebben als leus: It’s only an agreement if we agree! In het Nederlands te vertalen als: Het is pas een verdrag als we het verdragen. Misschien is dat de overeenkomst met TTIP?

Hier nog een goede infographic: