Ga naar de inhoud

“Ontmanteling Portugese welvaartsstaat om belangen Merkel te verdedigen”

Dinsdag en woensdag debatteerden de Portugese parlementsleden over de ‘moeilijkste begroting ooit’. Het begrotingsvoorstel voor 2013 dat enorme bezuinigingsmaatregelen oplegt, was op 15 oktober door de centrumrechtse regering-Passos Coelho bij het parlement ingediend. Woensdagmiddag werd het meerderheid tegen oppositie goedgekeurd. Er waren geen onthoudingen. Het tweedaagse debat was bij momenten bijzonder bits. De bevolking zal de gevolgen voelen. 

8 min leestijd
portugal_passos-coelho-bij-begin-oe2013_30out2012_daniel-rocha_725083

(Oorspronkelijk verschenen bij DeWereldMorgen)

(foto: De Portugese premier Pedro Passos Coelho (PSD) bij het begin van zijn speech in het parlement op woensdagmorgen 31 oktober: “Deze regering zal haar verantwoordelijkheden niet uit de weg gaan, en werkt nu al aan concrete maatregelen om die voor te stellen aan de trojka bij haar zevende evaluatiemissie in februari 2013” (foto: Daniel Rocha – Público.pt).

Zoals te verwachten was, werd het begrotingsvoorstel van de regering-Passos Coelho door het parlement met een ruime meerderheid goedgekeurd. Alle oppositiepartijen stemden tegen, net als één afgevaardigde van de CDS-PP, Rui Barreto. Daarmee kwam woensdagmiddag in Lissabon een einde aan het plenair debat dat soms bijzonder heftig was.

Er staat dan ook bijzonder veel op het spel. Portugal moet volgend jaar de zwaarste besparingsoperatie doorvoeren in zijn recente democratische geschiedenis. Dit om tegemoet te komen aan de strenge voorwaarden die de trojka (Europese Commissie, ECB en IMF) oplegt in ruil voor het hulppakket van 78 miljard euro dat vorig jaar werd toegekend.

De parlementsleden van PS, PCP, BE en de Groenen stemden tegen, de regeringspartijen PSD en CDS-PP – ondanks de zware meningsverschillen die de laatste weken meer en meer aan de oppervlakte kwamen – keurden de staatsbegroting 2013 goed. Nu volgen nog commissievergaderingen om bepaalde details te verduidelijken. De finale stemming over het geheel is geagendeerd voor 27 november.

Ontmanteling van de welvaartsstaat: “geen sociale rechten op z’n Chinees”

De oppositie vindt dat deze begroting de deur wagenwijd openzet voor “de ontmanteling van de welvaartsstaat die met zoveel strijd door de Portugese bevolking werd afgedwongen na jaren van rechtse dictatuur en armoede”. Volgens fractieleider Luís Fazenda van het linkse Bloco de Esquerda (BE) “wil Portugal helemaal geen sociale rechten en democratie op zijn Chinees”.

Zijn collega Bernardino Soares van de communistische PCP noemde de begroting een “machine om de verarming van miljoenen mensen in dit land mogelijk te maken”. Hij beschuldigde de regering dat ze de mond vol heeft van een grondige staatshervorming om de overheid efficiënter te laten functioneren, maar dat dit eigenlijk eufemismen zijn voor de “uitverkoop van essentiële overheidstaken aan de privésector en buitenlandse bedrijven”.

José Luís Ferreira van de Groenen zei dat de regering zelf niet gelooft dat haar draconische besparingsplannen Portugal uit het moeras zullen halen en dat de premier het daarom constant heeft over de noodzaak om de staat te hervormen, “maar niemand weet welke richting die hervorming moet uitgaan”.

“Passos Coelho verdedigt belangen van Merkel”

Ook de socialistische PS was dit keer ongemeen scherp voor de regering. Partijleider António José Seguro had begin deze week premier Passos Coelho nog beschuldigd dat “hij de belangen van Portugal tijdens Europese topconferenties opofferde voor de kortetermijnbelangen van de Duitse kanselier Angela Merkel”.

“Wij hebben leiders nodig die bij Europa durven aandringen op een herschikking van de voorwaarden, zoals ook Ierland die heeft weten af te dwingen. Anders is economisch herstel niet mogelijk”. Waarop de premier geïrriteerd antwoordde dat het toch de socialisten waren geweest die de trojka hadden binnengehaald …

Het was oud-premier José Sócrates (PS) die met zijn socialistische minderheidsregering vorig jaar ten val kwam over de eerste reeks besparingsplannen toen de zwakke Portugese economie door de eurocrisis in zwaar weer terechtkwam en moest aankloppen bij Europa voor een financieel reddingsplan.

Sócrates onderhandelde als ontslagnemende regeringsleider nog met de trojka over de voorwaarden van het hulppakket, dat na de verkiezingen van 5 juni 2011 door de huidige centrumrechtse coalitie zou moeten worden uitgevoerd. Daarom nam de PS totnogtoe niet al te forse standpunten in en onthield de partij zich bij vorige stemmingen in het parlement.

Belastinghervorming zal sociale ongelijkheid nog vergroten

PS-parlementslid Ferro Rodrigues noemde de begroting een bewijs van ‘politieke wanhoop’. Hij vreesde dat de aanval tegen de middenklasse nog maar een begin is en hekelde de pogingen van de regering om iedereen die kritiek heeft op de begrotingsplannen als ‘onverantwoordelijk’ af te schilderen.

Hij zei dat zijn partij wel blijft openstaan voor een constructieve dialoog over de toekomst van het land “als die de economie weer kan aanzwengelen, de bevolking hoop geeft en de sociale ongelijkheden wegwerkt in plaats van nog te vergroten”. De voorgestelde hervorming van de personenbelasting (IRS) noemde hij een ‘fiscale atoombom’ omdat die de ongelijkheid nog zal doen toenemen door de vermindering van het aantal belastingschalen.

‘Politieke schizofrenie’

Sommige parlementsleden van de meerderheid waarschuwden dat de begroting “noodzakelijke offers vraagt om erger te voorkomen”. Griekenland doet het altijd goed als afschrikwekkend voorbeeld dat niet moet worden nagevolgd.

Telmo Correia van de CDS gaf de socialisten een veeg uit de pan dat zij alleen uit “schrik afgestraft te zullen worden door de kiezers nu tegenstemmen, maar dat de PS aan de basis ligt van de problemen waarvoor de huidige meerderheid oplossingen zoekt”.

Ook Carlos Abreu Amorim (PSD) beschuldigde de PS van ‘politieke schizofrenie’ en gebrek aan echte alternatieven om het land weer op de sporen te krijgen.

Oproep tot grondige hervorming van de staat

In zijn slottoespraak woensdagmorgen riep premier Passos Coelho de oppositie nogmaals op om samen met de sociale partners werk te maken van een grondige staatshervorming die de Portugese instellingen beter ‘aangepast’ zou moeten maken aan de uitdagingen waar het land voor staat. Met vier miljard euro zouden de staatsuitgaven permanent moeten dalen.

“Dat is alleen mogelijk als we de functies van de overheid grondig herdefiniëren”, zei de premier. Hij verzekerde zijn landgenoten dat de harde besparingsplannen nodig zijn om te voorkomen dat het land een tweede keer bij Europa zou moeten aankloppen voor een hulppakket, of in het ergste geval de eurozone zou moeten verlaten.

“Deze regering zal haar verantwoordelijkheden niet uit de weg gaan, en werkt nu al aan concrete maatregelen om die voor te stellen aan de trojka bij haar zevende evaluatiemissie in februari 2013.”

Voor de oppositie kan van een staatshervorming geen sprake zijn als dat zou betekenen dat het ‘sociale weefsel van de samenleving’ wordt aangetast en de sociale verworvenheden sinds de Anjerrevolutie op de helling zouden komen.

Minder taken voor de overheid betekent privatisering van een hele reeks overheidsbedrijven. Volgens BE-fractieleider Fazenda “was er wel geld om de banken die crisis hebben veroorzaakt te redden, maar niet om de sociale zekerheid die is opgebouwd door de strijd van velen veilig te stellen in de toekomst”.

Alternatieven

De eerste reacties van buiten het parlement op de goedkeuring van de ‘monsterbegroting’ kwamen van oud-vakbondsleider Manuel Carvalho van de CGTP. Hij noemde de begroting een voorbeeld van “politiek banditisme, een aanslag op het leven van de gewone Portugees”.

Tienduizenden handtekeningen heeft de brede coalitie Congresso Democrático das Alternativas de voorbije weken verzameld om er bij president Cavaco Silva op aan te dringen gebruik te maken van zijn vetorecht tegen deze begroting.

Diverse organisaties hadden ook opgeroepen om woensdag in Lissabon te betogen tegen de bezuinigingsplannen als aanloop naar de grote manifestaties in de week van 12 november en de algemene staking van 14 november.

Bijkomende bronnen:

Debate Orçamento do Estado
Governo “não está a preparar um segundo resgate”, diz Passos
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/governo-nao-esta-a-preparar-um-segundo-resgate-diz-passos_1569385

Debate Orçamento do Estado
Passos avisa Seguro: “Pense bem e mude de opinião”
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/passos-avisa-seguro-pense-bem-e-mude-de-opiniao_1569379

Debate Orçamento do Estado
Portugal poupou 800 milhões com revisão dos juros do empréstimo da troika
http://www.publico.pt/Economia/portugal-poupou-800-milhoes-com-revisao-dos-juros-do-emprestimo-da-troika–1569377

Debate do Orçamento do Estado
Passos pede apoio aos parceiros sociais para “reforma ambiciosa do Estado”
http://www.publico.pt/Economia/passos-pede-apoio-aos-parceiros-sociais-para-reforma-ambiciosa-do-estado-1569372

Parlamento
PÚBLICO transmite debate do orçamento em directo a partir das 10h
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/publico-transmite-debate-do-orcamento-em-directo-a-partir-das-10h-1569364

 Externe links