Europa in het zorgstelsel
Agis accepteert iedereen, de verschillende zorgverzekeraars onderscheiden zich van elkaar. De boodschap van Agis doet de consument geloven dat zij van geluk mag spreken. De verzekeraar loopt in ieder geval vooruit op een Nederlands zorgstelsel onder Europese wet -en regelgeving.
De Nederlandse overheid gaat ervan uit dat het nieuwe zorgstelsel valt onder de sociale zekerheid. Dit is echter in de Europese context een te positieve interpretatie van de werkelijkheid. Minister Hoogervorst van VWS is daarvoor meerdere keren en door verschillende instanties voor gewaarschuwd.
Binnen de Europese Unie wordt gezondheidszorg beschouwd als een verhandelbare economische dienst. De privaatrechtelijk uitvoering van het nieuwe gezondheidszorgsysteem wordt daarmee gediskwalificeerd als een sociaal zekerheidsstelsel. Naast de toenemende rol van zorgverzekeraars ontplooien huisartsen, apotheken en ziekenhuizen zelfstandig allerlei economische activiteiten en vallen in die zin onder het Europese mededingingsrecht.
Deze concurrentiewetgeving werd op 1 januari 2003 van toepassing op de Nederlandse gezondheidszorg. Vanaf dat moment was het voor de regering niet meer mogelijk om met een stelselwijziging te wachten. De aanpassing aan de Europese richtlijn verzekeringsbemiddeling betekende het definitieve einde van de verschillende verzekeringsvarianten. Het publiekprivate karakter van het Nederlandse verzekeringsstelsel paste namelijk niet langer binnen het Europese idee van vrije marktwerking. Vooral het overheidsgereguleerde Standaard Polis Pakket en de MOOZ-bijdragen kunnen de Europese toets van de vrije dienstenmarkt en mededingingswetgeving niet doorstaan. Deze wetgeving komt dan ook in het nieuwe zorgstelsel te vervallen. Beiden leggen namelijk bewegingsvrijheid op aan buitenlandse verzekeraars die zich op de Nederlandse zorgmarkt willen manifesteren.
De Nederlandse regering heeft in het nieuwe zorgstelsel, met het oog op de waarborging van solidariteit, beperkingen opgelegd aan de zorgverzekeraars. Agis zorgverzekeraar is daarbij door de overheid verplicht om iedereen te accepteren. Naast deze acceptatieplicht bestaat er in het nieuwe zorgstelsel inkomenssolidariteit, een levenslange verzekeringsgarantie en het uitsluiten van premiedifferentiatie en risicoselectie. Deze beperkingen zijn echter strijdig met de Europese vrije verzekeringsmarkt.
De consensus waarnaar Nederland op zoek is tussen het behoud en solidariteit en de doorvoering van één privaatrechtelijk verzekeringssysteem is daarmee in Europa juridisch risicovol. In de toekomst zal het nieuwe zorgstelsel mogelijk botsen met de economische principes van de Europese Unie. Het Europese Hof kan daarbij aanzienlijke financiële sancties aan de Nederlandse staat opleggen. Dit zou betekenen dat het stelsel in de nabije toekomst wederom aan herziening onderhevig is. Dit keer als gevolg van Europese aanpassingsdruk.
De zorgverzekeraars bieden alvast hun produkt aan met een sociaal gezicht. Wellicht omdat de Nederlandse overheid deze solidariteit binnenkort niet meer kan waarborgen.
Erwin Pannekeet, Leiden
politicoloog
(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Erwin Pannekeet.)