Ga naar de inhoud

De BPW steunt eerste grassroots-woonwet van Nederland

De Bond Precaire Woonvormen steunt het Verdrag ten aanzien van het Gebruik van Ruimte, het eerste voorbeeld in Nederland van huisvestingswetgeving die van onderaf is opgesteld. Wij roepen iedereen – individuen, collectieven en organisaties – op om dit Verdrag ook te ondertekenen. Hoe meer ondertekenaars, hoe groter de draagvlak van het document.

4 min leestijd

(Foto Tuppus, onder CC license)

Het Verdrag ten aanzien van het Gebruik van Ruimte is een juridisch instrument, dat tussen maart en mei 2015 in Nederland werd opgesteld. Het schrijfproces vond plaats tijdens een aantal publiek toegankelijke werksessies van deelnemers met verschillende achtergronden: advocaten, activisten, academici, krakers, onderzoekers en cultureel werkers.

Het Verdrag reageert op de toenemende liberalisering van ons woningstelsel en de juridische bescherming van privaat bezit. Die ontwikkeling komt onder andere tot uiting in het kraakverbod dat in 2010 in Nederland is doorgevoerd, maar ook in de wijze waarop het woningbouwstelsel momenteel in een versneld wasprogramma marktklaar gemaakt voor beleggers. Niet langer is het gebruik, maar de marktwaarde – of liever: verhandelwaarde – de doorslaggevende eigenschap van een huis. Gentrificatie, vastgoedspeculatie en de uitverkoop van publiek eigendom aan particuliere investeerders zijn symptomen van deze crisis. Zo wordt het kleed weggetrokken onder het recht op huisvesting en de open stad.

Bescherming van de commons

‘Het Verdrag wil deze sociale rechten reanimeren,’ stellen de initiatiefnemers. ‘Het is een van onderaf vormgegeven juridisch instrument dat laat zien dat er wel degelijk een andere weg mogelijk is.’

Ruimte wordt schaars, zeker in de stad. Juist daarom is ruimte geen ‘goed’ dat op de markt verhandeld kan worden, maar een sociale commons: beschikbaar voor allen, ongeacht eigendomsrecht, en beheerd op grond van democratische beginselen. Dat geldt in de eerste plaats voor woonruimte, maar bijvoorbeeld ook voor andere niet commerciële gebruiksvormen. De stad moet ook ruimte kunnen bieden – letterlijk – aan zaken die zich niet in euro’s laten uitdrukken, zoals culturele productie, sociaal en politiek debat, het op een coöperatieve manier delen van kennis en vaardigheden, etc..

Het Verdrag heeft tot doel om dit soort niet economische vormen van ruimtegebruik een juridische basis te geven. Dat is nodig, want de druk van de markt wordt steeds groter. In de woorden van een deelnemer aan een van de schrijfsessies: ‘Ruimte kan gebruikt worden om een alternatief te scheppen voor de logica van winst en uitbuiting en de individualisering in onze samenleving.’

‘Wij spreken ons al jaren uit tegen de voortschrijdende precarisering van ons woningstelsel, tegen de exploderende huren en de ontmanteling van het huurrecht,’ zegt Abel Heijkamp van de BPW. ‘Maar dit zijn symptomen van een bredere huisvestingscrisis. Daarom is het belangrijk om nu een breed front te vormen van organisaties en individuen. Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat mensen weer centraal staan in het beleid, in plaats van winst!’ Verschillende leden van de BPW waren betrokken bij de totstandkoming van het Verdrag.

Tegenwetgeving

Het Verdrag is een goed voorbeeld van wat ‘movement-perspective legislation’ wordt genoemd: wetgeving die als een correctie op het dominante discours fungeert en expliciet vanuit ander perspectief geschreven is. Zo wordt het wetgevingsproces opengebroken en opnieuw gedemocratiseerd. De legitimiteit van het document wordt ontleend aan het draagvlak ervan: hoe meer organisaties, verenigingen, collectieven, huizen, vakbonden, groepen, individuen en gemeenten op basis van affiniteit het Verdrag ondertekenen en de inhoud ervan onderschrijven, hoe groter het juridische gewicht van het document in de bestaande instituties.

Het Verdrag is opgesteld in het Nederlands en Engels. De ontwikkelingen zoals gentrificatie, vastgoedspeculatie en leegstandexploitatie vinden niet alleen in Nederland plaats, maar ook in de ons omringende landen. Toekomstige publiek toegankelijke herzieningen zullen daarom in verschillende Europese landen gehouden worden, in de hoop een Europees Verdrag ten aanzien van Gebruik van Ruimte te bewerkstelligen.

Op de website useofspaceconvention.org kunt u het Verdrag downloaden en/of ondertekenen. Daar vindt u ook het begeleidende document Richtsnoer voor het Verdrag ten aanzien van het Gebruik van Ruimte dat meer informatie geeft over de achtergrond van het Verdrag. Ook kunt u lezen want andere manieren zijn om het Verdrag te ondersteunen.

————————

Leestips over het Verdrag en de huidige huisvestingscrisis:

Lucy Finchett-Maddock, “Their Law: The New Energies of UK Squats, Social Centres and Eviction Resistances in the Fight Against Expropriation,” Critical Legal Thinking, 2015

Abel Heijkamp & Roel Griffioen, “Te koop: de sociale huurwoningen van Nederland (prijs: meer ongelijkheid,” De Correspondent, 2015

Abel Heijkamp & Roel Griffioen, “Alles flex: hoe flexibele huurcontracten tot permanente onzekerheid kunnen leiden,” De Correspondent, 2015