Ga naar de inhoud

Blackrock onteigenen – maar hoe?

Afgelopen weekend vond het tribunaal tegen Blackrock plaats in Berlijn. Volgens het vonnis schendt het bedrijf “de essentiële beginselen van de democratie, het internationaal recht en de mensenrechten”.

5 min leestijd

(Door Peter Nowak, met toestemming van telepolis/heise.de vertaald door globalinfo.nl foto: Screenshot van de video die het evenement documenteert)

Sinds januari 2020 is een klein organisatieteam bezig met de voorbereiding van het Blackrock-tribunaal (kan zo’n grootmacht met een tribunaal worden aangevallen?). Na vertragingen als gevolg van de corona lockdown en interne onenigheid, vond het tribunaal afgelopen zaterdag plaats in een vergaderzaal op de campus van Freie Universität Berlijn. Ongeveer 150 deelnemers luisterden naar analyses van sprekers die beschreven hoe de wereldwijde financiële dienstverlener handelt op het gebied van milieu, economie en bewapening.

Zo werd bijvoorbeeld de rol van Blackrock in de Rheinmetall-bewapeningsgroep geanalyseerd. Hier geldt, net als op veel andere gebieden, het principe: Blackrock is bijna overal bij betrokken, maar hij handelt op de achtergrond. De grote invloed van Blackrock is niet alleen een kwestie voor critici van het kapitalisme. Vorig jaar al schreven beursjournalisten:

Niemand bezit meer aandelen in Duitse bedrijven dan Blackrock. In veel van de Dax-bedrijven is de vermogensbeheerder zelfs de grootste aandeelhouder. Ook in de eerste helft van het jaar heeft het bedrijf miljarden verdiend. (Lothar Gries, boerse.ARD.de)

Maar anders dan bij journalisten met nauwe banden met het bedrijfsleven was  het oordeel van het tribunaal aan het einde van het proces duidelijk:

Het bedrijf Blackrock met zijn wettelijke vestiging in de financiële oase van Wilmington/Delaware USA en zijn operationele hoofdkwartier in New York/USA wordt ontbonden. Dit heeft ook gevolgen voor alle dochterondernemingen in de VS en in het buitenland. (Uitspraak van het Blackrock Tribunaal)

Lutz Mez voerde als rechtvaardiging op dat Blackrock “de fundamentele beginselen van de democratie, het internationaal recht en de mensenrechten, alsmede de nationale wetten schendt of bijdraagt aan de schending daarvan”.

Lange adem tegen Blackrock?

In de laatste ronde was er een controversiële discussie over wat te doen met de resultaten van het tribunaal. In een tegenargument bij het vonnis wees journalist Gaby Weber erop dat essentiële aspecten van de activiteiten van Blackrock niet in het tribunaal zijn besproken en stelde voor om volgend jaar een hoorzitting in hoger beroep te houden. Ze heeft ook de zwakte van de linkse bewegingen op mondiaal niveau aangekaart, zodat de ontbinding van Blackrock in werkelijkheid waarschijnlijk lang zou kunnen duren.

Peter Grottian, professor emeritus in de politieke wetenschappen, zonder wie het tribunaal waarschijnlijk niet zou hebben bestaan, pleitte ook voor een lange adem en verklaarde dat er op zijn vroegst in de loop van decennia wereldwijde successen zouden zijn. Hij wees erop dat er op verschillende continenten al tribunalen tegen Blackrock zijn geweest en dat er nog meer gepland zijn.

In de daaropvolgende discussie vanuit het publiek werd al snel duidelijk dat verzet tegen Blackrock geen fundamentele kritiek op het kapitalisme betekent. Sommige sprekers richtten zich op de binnenkapitalistische hervormingen en EU-nationalisme. Ze dachten dat het een goed idee zou zijn om de EU-subsidies aan Amerikaanse bedrijven zoals Blackrock of Coca-Cola te schrappen. Maar wat is dit anders dan partij kiezen in een geschil tussen kapitaal uit verschillende vestigingsplaatsen  in de wereld? Een kapitalisme-kritische kijk op Blackrock moet uitgaan van het feit dat Blackrock een sterke kapitalistische speler is, en vervolgens de specifieke kenmerken van deze onderneming analyseren.

Als je het over Blackrock hebt, kun je niet zwijgen over het kapitalisme…

Dit was een van de problemen van het tribunaal. Er werd te weinig gesproken over kapitalisme, waar bedrijven als Blackrock en Co. door kunnen opereren. Maar als je het over Blackrock hebt, kun je niet zwijgen over het kapitalisme. De deelname van Berlijnse huurders aan het tribunaal was een positieve ontwikkeling. “De politieke uitverkoop van flats heeft alleen de koopkracht van bedrijven als Deutsche Wohnen en Vonovia gecreëerd”, legt Karin Baumert uit van het initiatief “Zwangsräumung verhindern” (“Gedwongen uitzettingen tegenhouden”). Anderen herinnerden eraan dat de petitie voor een referendum over de onteigening van Deutsche Wohnen en Co. binnenkort in Berlijn van start zal gaan en ook steun zal krijgen van de vakbond voor de dienstensector Verdi, wat ook een strijd tegen Blackrock is.

“Blackrock staat voor een verhevigde klassenstrijd”, zegt politicoloog Philipp Metzger, die promoveerde op de financialisering van de kapitaalmarkt en een boek over dit onderwerp publiceerde. Op het tribunaal heeft hij een onderwerp aan de orde gesteld dat tot nu toe weinig aandacht heeft gekregen in de huurdersbeweging. Hij herinnerde eraan dat Vonovia betrokken is bij de strijd tegen actieve vakbonden. Tariefontduiking is ook een instrument dat wordt gebruikt door woningcorporaties, die kritische medewerkers net zo min waarderen als kritische huurders. Er zouden hier nieuwe alliantiemogelijkheden kunnen ontstaan.

Het is bijvoorbeeld zinvol om zich niet alleen te richten op het managementniveau van woningconcerns, maar op het gehele personeelsbestand. Men moet echter ook in gedachten houden dat het een verdere stap is van ontevreden werknemers van Vonovia en Co. naar critici van de bedrijven.

Opvallend was dat een groot deel van de deelnemers aan het tribunaal tot de oudere generatie behoorde. Jongeren waren in de minderheid. Peter Grottian prees het “heerlijke gevorderde leeftijdsradicalisme”. Een lid van de Vrouwenpartij corrigeerde hem onder verwijzing naar het radicalisme van oude dames. Maar het was voor veel deelnemers duidelijk dat het zonder de deelname van de jongere generatie nauwelijks mogelijk zou zijn om Blackrock en Co. niet alleen op papier de wacht aan te zeggen.

Het kleine voorbereidingsteam wil herstellen van de drukte van de voorbereiding van het congres alvorens de volgende stappen te bespreken. De Ethecon Stichting, die het tribunaal steunde, riep op om het vonnis te gebruiken in toekomstige protesten en petities en om Blackrock aan de schandpaal te nagelen. Onder het motto “Stopping Blackrock” steunt Ethecon groepen, vooral uit het zuiden van de wereld, die tegen het bedrijf vechten.

(Onder het originele Duitstalige stuk vindt een verwoede discussie plaats over de problematiek)