Bezit Europese multinationals genationaliseerd in Latijns Amerika
Het besluit van de Argentijnse regering om de lokale ‘bezittingen’ van de Spaanse oliemultinational Repsol te (her)nationaliseren, heeft in Europa woedende reacties opgeleverd. Zowel de Spaanse regering als de EU (en verder zo’n beetje alle pro-business organisaties) hebben aangekondigd dat er grote schadeclaims en andere tegenmaatregelen zullen volgen. Maar wie de zaak kalmer analyseert komt tot heel andere conclusies. En nu heeft ook Bolivia een vergelijkbare stap gezet.
De Argentijnse regering, onder leiding van de naar verluidt ‘charismatische’ Christina Fernandez heeft in feite de privatisering van de staatoliemaatschappij YPF (inclusief de bijbehorende olievoorraden) teruggedraaid. YPF werd ion 1999 voor USD 15 miljard aan Repsol overgedaan. Sindsdien is het een kwijnend gebeuren en werd nauwelijks meer geïnvesteerd in lokale productie en Argentinië werd sindsdien netto importeur van olie. Maar Fernandez’ voornaamste argument voor de stap is dat de lokale fossiele brandstoffenvoorraad van ‘strategisch belang’ is en daarom ook door de staat gecontroleerd moet worden.
in Bolivia is Morales nu gevolgd door aan te kondigen dat het bedrijf dat de elektriciteitsleidingen beheert, Red Eléctrica Corporación terug te eisen. Ook in dit geval werd het bedrijf verwaarloosd (of zoals dat in nette zakentaal heet: bleven investeringen achter). Het bedrijf was in handen gekomen van het Spaanse elektriciteitsbedrijf REE. Morales verklaarde dat een ‘gepaste schadeloosstelling’ afgesproken gaat worden, maar stuurde ook alvast militairen om de bedrijfsgebouwen te bezetten. In een bericht in The Guardian wordt gesuggereerd dat Morales hiermee ook wat wil doen aan zijn dalende populariteit in het land. De crisis heeft ook in Bolivia meer armoede gebracht, en de steun aan de president doen kelderen. Zijn besluit om onder druk van Brazilië een snelweg door inheems oerwoud aan te gaan leggen, wordt ook alom als verraad uitgelegd.. Twee jaar geleden had hij trouwens – ook op 1 mei – hetzelfde met de elektriciteitsproductie gedaan en vorig jaar de telefoonmaatschappij. Morales had dat ook beloofd in zijn verkiezingscampagne en verklaarde in 2008 ook de mijnbouw terug te zullen halen, maar is daar nog niet ver mee gevorderd. Wel heeft hij de mijnbouwmultinationals al hogere tarieven voor hun concessies laten betalen. (Op deze foto ziet u de leiders op 1 mei gezamenlijk de vuist heffen)
Will Hutton, van de Britse The Observer, snapt echter goed dat een dergelijke stap gemaakt wordt, en hoopt dat “de Britse regering vergelijkbaar optreedt als zou blijken dat een groot deel van de aandelen van elektriciteitsbedrijf Centrica in handen van het Russische Gazprom zou geraken”. Wat betreft de strategische waarde van dergelijke voorzieningen: “No country can be indifferent to the ownership of strategic assets and thus the use to which they might be put. Its first obligation is to the well-being of its citizens.” (Artikel Will Hutton in The Guardian).
Marc Weisbrot, een prominent medewerker van de economiedenktank CEPR in Washington, schreef ook een artikel in The Guardian
waarin hij instemt met de stappen van de Latijns Amerikaanse regeringsleiders. Hij beschrijft het als het ‘rechtzetten van verkeerd beleid van voorgangers, en schetst dat Latijns Amerika momenteel zijn ’tweede onafhankelijkheid’ beleeft. Verder schopt hij raak met de stelling dat vooral Spanje een tijdje zijn mond mag houden als het gaat over de juiste manier om een economie te voeren. Lees zijn interessante pleidooi op de website van The Guardian.
Van die multinationals afkomen is tenslotte ook een wens die we hier in het ’thuisland’ van de bedrijven kunnen koesteren. Nu maar hopen dat Shell de volgende is, en wij dan die aardgas(centen) in de grond of kas kunnen houden.