Ga naar de inhoud

Activisten tegen stuwdam belaagd met dood en gevangenis in Guerrero, Mexico

Terwijl het Mexicaanse dorp La Concepción nog steeds bezig was met het lokale festival, vielen niet nader  geïdentificeerde gewapende mannen de lokale eenheid van de policia comunitaria of gemeenschapspolitie aan in de vroege uren van 7 januari.  De aanval betekende de dood van twee leden van de  gemeenschapspolitie en zes van de gewapende aanvallers en werd snel gevolgd door een gewelddadig optreden van de staatsmacht.

7 min leestijd

(Door Vasundhara Jairath, vertaling globalinfo.nl, met dank aan upsidedownworld, originele Engelse versie is hier te vinden, foto CECOP 3 – Tlachinollan)

La Concepción maakt deel uit van het gemeenschappelijke grondbezit van Cacahuatepec dat bestaat uit 47 van dergelijke dorpen, gelegen in het district Acapulco in de zuidelijke staat Guerrero, Mexico. De aanval was gericht tegen leden van de gemeenschapspolitie die bekend staat als CRAC-PC (regionale coördinatie van communautaire autoriteiten – communautaire politie), samen met leden van de Raad van Ejidos (gemeenschappelijk beheerde grond) en Gemeenschappen tegen de Dam La Parota (CECOP), een lokale mensenorganisatie die sinds 2006 het verzet heeft geleid tegen de door de Comision Federal de Electricidad (CFE, Federale Commissie voor elektriciteit) aan de Papagayo-rivier te bouwen waterkrachtcentrale. De vorming van de lokale eenheid van CRAC-PC in Cacahuatepec is nauw verbonden met de toename van gewapende confrontaties als resultaat van het conflict rond het damproject. CECOP besloot om Cacahuatepec in 2014 op te nemen in CRAC-PC als een maatregel voor zelfverdediging.

Na de gewapende aanval werden later op dezelfde dag een groot aantal staats- en federale politie en leden van het leger gemobiliseerd in en rond La Concepción. Militairen verspreidden zich door de omliggende dorpen en overvielen de huizen van andere leden van CECOP ondanks het feit dat ze geen officiële toestemming of huiszoekingsbevelen hadden. Staatstroepen lanceerden vervolgens een tweede ronde van gewelddadige aanvallen tegen de inwoners van La Concepción, waarbij nog drie andere leden van CRAC-PC om het leven kwamen. De politie arresteerde vervolgens twee belangrijke woordvoerders van CECOP, Marco Antonio Suástegi Muñoz en zijn broer Vicente Suástegi Muñoz, en 30 andere leden van CRAC-PC.

De CRAC-PC ontstond in 1998 in de staat Guerrero als poging van de burgers om gerechtigheid en veiligheid te waarborgen in een context waarin georganiseerde misdaad en de politiemachten van de staat onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Ondertussen werden journalisten die de gebeurtenissen versloegen, geslagen door de politie en één fotograaf werd gedwongen om onder schot de geheugenkaart van zijn camera in te leveren. Het is verder vermeldenswaard dat onder de aanvallers in dit meest recente geval van geweld in Cacahuatepec lokale machthebbers figureren die hun brood verdienden met zandwinning langs de oevers van de Papagayo-rivier, een praktijk die CECOP heeft tegengehouden vanwege de schade die dit heeft veroorzaakt aan het leven van de rivier.

Deze aanval is het jongste hoofdstuk in een lange geschiedenis van geweld tegen en onderdrukking van de beweging tegen de dam van La Parota in Cacahuatepec. De beweging, die in 2006 begon, heeft de moord op leden van de anti-dam gemeenschap te verduren gehad, evenals gewelddadige repressie door de politie van bewoners om hen te verhinderen om openbare hoorzittingen met betrekking tot het project bij te wonen. Hoewel een reeks van vijf van dergelijke openbare hoorzittingen plaatsvond tussen de jaren 2004 en 2005, vond elk van deze plaats door het omzeilen van een verplichte procedure en het negeren van normen die waren ingesteld om dergelijke hoorzittingen te houden. Veiligheidstroepen van de overheid gebruikten brute kracht om te voorkomen dat bewoners aanwezig zouden zijn op de hoorzittingen en hun standpunten zouden kunnen presenteren. Een Agrarisch Tribunaal oordeelde  de procedures illegaal en besliste tussen 2006 en 2008 om alle vijf de hoorzittingen nietig te verklaren op basis van zaken die waren ingediend en bevochten door CECOP.

anti dam mexico 2 1024x574

(Foto: viering tiende verjaardag CECOP in . bron: Vasundhara Jairath)

Bij een incident confronteerde de gemeentepolitie die de weg had gebarricadeerd de CECOP-woordvoerder Marco Antonio Suástegi Muñoz samen met andere leden van CECOP toen ze op weg waren naar een van deze frauduleuze hoorzittingen in het dorp Campanaria in augustus 2005.  Tijdens een verhitte uitwisseling richtte de politie een pistool op de borst van Suástegi Muñoz om hem met de dood te bedreigen door te zeggen: “Indios pendejos, aquí se van a morir” (“Indiaanse klootzakken, hier gaan jullie sterven”).

In 2014 werd Marco Antonio gearresteerd en 14 maanden in de gevangenis vastgehouden op basis van valse beschuldigingen van moord. Verschillende organisaties in Mexico kwamen samen om te protesteren tegen het gebruik van geweld tegen hem in de gevangenis. Net als in 2014 heeft dit laatste geval van willekeurige arrestaties en geweld de rechten op een eerlijk proces genegeerd en vertrapt, inclusief de vereiste om officieel ondertekende papieren en arrestatiebevelen op te voeren, toegang tot advocaten te garanderen, informatie te verstrekken over de verblijfplaats van gevangenen en toegang tot familieleden te waarborgen.

De schaamteloze minachting voor een eerlijk proces in dit laatste geval van geweld tegen inwoners van Cacahuatepec die zich verzetten tegen de La Parota-dam, schendt de mensenrechten van de gearresteerden. De Nationale Commissie voor de Rechten van de Mens (CNDH) heeft de deelstaatregering van Guerrero opgeroepen maatregelen te nemen om de mensenrechten in de regio te beschermen, en de lokale mensenrechtenorganisatie Tlachinollan heeft gepaste garanties voor de procesvoering en de habeas corpus geëist voor de gevangenen.

Gewapende confrontaties in Cacahuatepec zijn terug te voeren op de komst van het leger – voor de eerste keer in 2013 – om toezicht te houden op een verkiezing van lokale landbouw-autoriteiten die bekend staan als comisariados. De positie van de comisariado heeft een hernieuwde betekenis gekregen in de context van het conflict over land, met name het vermogen om land te verkopen of te verhuren, aangezien de confrontatie tussen  leden van de gemeenschap die pro-dam zijn en zij die anti-dam zijn, intensiever is geworden met de introductie van het voorgesteld project. CECOP startte de vorming van een lokale eenheid van de CRAC-PC als een vorm van zelfverdediging na verdere invallen van het leger, intimidatie van individuele CECOP-leden door het leger, en bedreigingen door gewapende schurken, grotendeels ten gunste van het voorgestelde waterkrachtproject.

De CRAC-PC ontstond in 1998 in de staat Guerrero als poging van de burger om gerechtigheid en veiligheid te waarborgen in een context waarin georganiseerde misdaad en de politiemachten van de staat onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het heeft een hechte relatie onderhouden met de stemmen van de gemeenschap die zich tegen extractieve industrieën hebben verzet, het recht op hun land en territoria hebben verdedigd en hun recht op zelfbeschikking hebben geclaimed bij het bepalen van de toekomstige koers van hun gemeenschap. Zelfs als de regering CRAC-PC als een legitieme formatie in de staat Guerrero erkent, handhaven de staatsstrijdkrachten de geschiedenis van het constant aanvallen, provoceren en confronteren van de gemeenschapspolitie, het arresteren van leiders en het destabiliseren van de organisatie, hetzij door het ongedaan maken van haar pogingen om zorgen voor veiligheid en rechtvaardigheid, of door splitsingen en tegenformaties te creëren.

Er bestaat een duidelijk en direct verband tussen de poging om de enorme waterkrachtcentrale op de Papagayo-rivier er verder door te drukken en de toename van gewelddadige confrontaties en een constant gespannen en vluchtige atmosfeer in Cacahuatepec. De introductie van het project dat niet alleen gemeenschappen verdeelde, maar ook vrienden en families, tussen degenen die voorstander zijn en degenen die er tegen gekant zijn, heeft ernstige gevolgen gehad voor de sociale relaties in deze regio. Staatstroepen hebben deze verdeling ruimschoots benut, verergerd en actief gecreëerd om geweld van hoge intensiteit te bevorderen.

Alles bij elkaar onthult deze context de boodschap aan leden van CECOP en CRAC-PC – dat ze te maken krijgen met bedreigingen, intimidatie en zelfs moord vanwege het verheffen van hun stem tegen onrechtvaardigheid, het verdedigen van hun recht op hun voorouderlijk land en territorium, en voor het vasthouden aan hun recht op zelfbeschikking in de ontwikkeling en de toekomst van hun gemeenschap.

Vasundhara Jairath is een in India gevestigde wetenschapper die zich bezighoudt met kwesties rond land, ontwikkeling en onteigening in Latijns-Amerika en India.