Ga naar de inhoud

15 mei: Brazilië gaat de straat op om zijn toekomst te verdedigen

Op 15 mei 2019 werd een landelijke staking in het onderwijs het platform voor de grootste protesten tegen de regering sinds Bolsonaro aan de macht kwam.

5 min leestijd

(Bron: brasilwire, vertaling: globalinfo.nl, die donateurs lief heeft)

Met meer dan 1 miljoen betogers op straat in het hele land (sommige schatten tot 2 miljoen), was het het samenkomen van vakbonden, professoren, leraren, studenten, campagnegroepen, politieke partijen en andere uiteenlopende facties – de geboorte van een beweging, en de de sterkste linkse eenheid die Brazilië in tientallen jaren heeft gezien, op een schaal die velen verraste.

Letterlijk een strijd om de toekomst van het land, was dit het begin van de strijd tegen Bolsonaro’s oorlog tegen onderwijs, een onnodige golf van ideologisch vandalisme, waarbij een ingebeelde interne vijand van ‘marxistische indoctrinators’ zowel wordt vervolgd als gebruikt als rechtvaardiging voor ontmanteling van het publieke onderwijssysteem. Dit omvat de laatste bezuinigingen van 30% op de financiering van publieke universiteiten, die enorme uitgebreid werden, en een revolutie van insluiting betekenden, onder de Lula- en Dilma-regeringen, waarbij veel arbeiders en Afro-Brazilianen voor de eerste keer in de geschiedenis van het land toegang kregen tot het hoger onderwijs. Minister van Economie Guedes richt zich op een geprivatiseerd systeem waarvan degenen die met hem te maken hebben, zullen profiteren en op schoolsluitingen ten gunste van onderwijs-op-afstand.

 Filosofie- en sociologiecursussen worden opgeschort, net als op het hoogtepunt van het militaire dictatuur van 1964-85, en beurzen zijn al voor duizenden studenten gekort. Daarnaast zijn de onderzoeksbudgetten drastisch verlaagd en zijn hele afdelingen gesloten, waardoor een braindrain van Braziliaanse wetenschappers naar buitenlandse oorden is ontstaan – een aanval op de ontwikkeling van het land, op de toekomst zelf.

Op de 15M-demonstraties werd onderwijs gecombineerd met verdediging van arbeidersrechten en protest tegen neoliberale pensioenhervormingen die zo worden begeerd door buitenlandse belangen zoals de NAVO denktank de Atlantische Raad. Het omvatte ook elementen van het protest tegen Bolsonaro (ele não) in 2018, en de wijdverspreide eisen om politieke gevangene en voormalig president Lula vrij te laten die nu bijna zeker het staatshoofd van Brazilië zou zijn, als hij niet gevangen was gezeten door de eigen minister van justitie van Bolsonaro.

In São Paulo kwamen naar schatting 300 duizend mensen bijeen op Avenida Paulista tijdens de middag en vulden het gebied van Rua Augusta tot Pamplona, met dicht opeengepakte menigtes. Om 17.00 uur vertrok het richting het staatsparlement van São Paulo, grenzend aan Ibirapuera Park. In Rio waren vergelijkbare opkomstcijfers, vulde Avenida Presidente Vargas voordat de menigte werd verspreid door de militaire politie met behulp van traangas en flitsbommen. Massale aantallen waren er ook in Belo Horizonte, en de demonstraties werden gehouden in alle hoofdsteden van de het land, en op de esplanade in de hoofdstad Brasília – in totaal vonden protesten plaats in ongeveer 200 plaatsen.

Een groot verschil tussen deze mobilisatie en eerdere algemene stakingen en gemobiliseerde weerstand tegen de coup van 2016, was dat TV Globo dit feitelijk berichtte.

Zoals velen opmerkten, had dit wel wat weg van het gevoel van de massale protesten die het land in juni 2013 schokten – maar het was een zelfbewuste versie, waarbij deze keer iedereen precies wist waarom ze daar waren. In 2013 werden veel mensen met verwarde en tegenstrijdige berichten op straat gebracht. Er was deze keer geen sprake van een dergelijke ambiguïteit of incoherentie.

Een ander verschil met juni 2013 (tegen de toenmalige economische crisis, vert.) is de reactie van de president. Toentertijd noemde Dilma Rousseff de massademonstraties een blijk van democratie, herinnerde eraan dat haar eigen beweging van de straat was opgekomen, en herhaalde haar plan voor een revolutie in openbaar onderwijs, gebruikmakend van de opbrengst van de nieuwe olie-rijkdom van Brazilië, en stelde ook een initiatief voor grondwettelijke hervorming.

Bolsonaro stookte in plaats daarvan de woede van de demonstranten verder op door de demonstranten van 15 mei 2019 “idioten” en “imbecielen” te noemen.

Bolsonaro’s nieuwe minister van onderwijs Abraham Weintraub blijft de regering van Rousseff de schuld geven voor bezuinigingen die zijn gemaakt na de staatsgreep om haar te verwijderen – een staatsgreep die hij en zijn bondgenoten allemaal steunden. Hun economisch beleid is een voortzetting van het soberheidsbeleid van de regering Temer, die het beruchte “einde van de wereldamendement” omvatte, een ongekende 20 jaar grondwettelijk beschermde bevriezing van investeringen in gezondheid en onderwijs. Dat en de huidige bezuinigingen zijn gebaseerd op de mythe van de staatsgreep van 2016 dat Brazilië onder Rousseff “failliet” of zelfs “bankroet” was. In werkelijkheid had het land R $ 1tn liquiditeit, bestaande uit US dollar reserves, Amerikaanse obligaties en andere bronnen. Dit werd opgebouwd na het terugbetalen van het IMF, de Wereldbank en de Club van Parijs, en was bedoeld om het land te isoleren tegen economische schokken, waardoor bezuinigingen onnodig waren. In Brazilië en in andere landen is soberheid een keuze en is deze gebaseerd op ideologie, niet op economische noodzaak.

Velen beweren dat onderwijs niet ideologisch is, en dat zou ook niet zo moeten zijn – maar het discours is zo ver naar rechts verschoven dat alleen links in Brazilië vecht voor openbaar onderwijs. En Brazilië heeft nu twee opeenvolgende regeringen die het basisconcept niet begrijpen dat financiering van onderwijs een investering en geen overhead. Er waren ook vroege pogingen om de beweging te coöpteren, door diegenen in binnen- en buitenland die het proces hadden ondersteund dat Bolsonaro aan de macht bracht, en het extreme neoliberale economische beleid dat zijn regering nastreeft. Degenen op straat zullen waarschijnlijk niet opnieuw voor de gek gehouden worden.

Op 15 mei 2019 voelde het alsof de geesten van de ‘gestolen beweging’ van juni 2013 eindelijk tot rust waren gekomen.

Een nieuwe dag van massale protesten staat gepland op 30 mei.

{youtube}GsCwMfjUtNM{/youtube}