VN over ‘bloedtomaten’ bij Albert Heijn

(door Rob Bleijerveld, overgenomen van Supermacht.nl)

Evert Nieuwenhuis schreef zijn column (“Albert Heijn verkoopt bloed tomaten uit West Sahara en wast de handen in onschuld“) naar aanleiding van een rapport van het Western Sahara Resource Watch en de Zweedse NGO Emmaus dat medio juni uitkwam, en van een melding van de organisatie ‘Zelfbeschikking voor West-Sahara’ die in december 2010 navraag deed bij Albert Heijn over de herkomst van de ‘Marokkaanse’ tomaten in hun schappen en daarover pas anderhalf jaar later uitsluitsel kreeg.

Marokko annexeert de Westelijke Sahara sinds de Spanjaarden daar in 1975 wegtrokken. De oorspronkelijke bevolking verzet zich tegen deze bezetting en is grotendeels gevlucht naar buurland Algerije. Ondanks tal van VN-resoluties tegen de bezetting en de kroonopvolging, is er niets veranderd aan de territoriumaanspraken van het Marokkaanse koningshuis. Het rapport van WSRW/Emmaus geeft aan dat Marokkaanse landbouwbedrijven en Franse multinationals op grote schaal tomaten (en andere groente; ook fruit) exporteren naar de Europese Unie. In oktober 2012, na de feitelijke inwerkingtreding van een nieuw handelsverdrag tussen de EU en Marokko, zal de export naar verwachting sterk toenemen. Europese supermarktketens, zoals Ahold (Albert Heijn), verkopen de producten alsof ze afkomstig zijn uit Marokko. Zowel het bestaande als het nieuwe verdrag staat toe dat Marokko zelf bepaalt waar zijn territoriale grenzen liggen.

Op de verpakking van de tomaten (van huismerk Albert Heijn) staat dat ze in Marokko zijn geteeld. In feite zijn ze geteeld in de buurt van Dakhla, een stad in West-Sahara. Het zijn de bedrijven (lees: de Marokkaanse koning en (Franse) aandeelhouders) die de winst van de export opstrijken en niet de grote groep van Sahrawi’s die nu in vluchtelingenkampen in de Algerijnse woestijn wonen en uit Dakhla afkomstig zijn. Nieuwenhuis: “Het is moeilijk om dergelijke praktijken niet koloniaal te noemen. Hypocriet is het ook. Want de EU staat niet toe dat producten uit bezette Palestijnse gebieden worden verkocht alsof Israelische, maar voor Sahrawi’s gelden dergelijke regels niet (wellicht omdat Palestijnen wel op de voorpagina staan)”.

Albert Heijn: “We voldoen aan de Europese etiketeringseisen”

Een lid van de organisatie ‘Zelfbeschikking voor West-Sahara’ deed in december 2010 navraag bij Albert Heijn over de herkomst van de ‘Marokkaanse’ tomaten in hun schappen. Anderhalf jaar later, in april 2012, kreeg ze antwoord van de afdeling Klantenservice:

“Van december tot maart importeren wij een beperkt deel van ons tomatenassortiment (baby plum en cherry) uit Dakhla van telers die gevestigd zijn op de volgende adressen: 16, Avenue Mohamed V Dakhla; Bd zerktouni rue Antajat N° 202 Dakhla; 41, Avenue Al Masjid Dakhla
Albert Heijn voldoet aan nationale en internationale wet- en regelgeving. Wij zullen -zolang de overheid niet overgaat tot het boycotten van producten of landen- de keuze aan de klant laten. Ons assortiment is zodanig dat klanten zelf de keuze kunnen maken tussen producten uit bepaalde landen, en derhalve ook zelf de keuze kunnen maken om producten uit bepaalde landen niet te kopen. Uiteraard dienen we dan wel onze klanten voldoende informatie te geven om ook daadwerkelijk een geïnformeerde keuze te kunnen maken.
Wij voldoen aan wettelijke etiketteringseisen en zullen op grond hiervan het land van herkomst vermelden op die producten waarop dat verplicht is. Als land van herkomst-etikettering niet verplicht is, geven wij het adres van onze teler. De betreffende adressen die n.a.v. uw vraag relevant zijn treft u
hier boven aan.”

Nieuwenhuis spreekt die consumenten aan die misschien vinden dat ze alweer worden aangesproken als het gaat om leed in de wereld dat is groter dan de eigen schouders kunnen dragen en daarom zuchten “Ik laat deze misstand even aan mijn winkelwagen voorbijgaan.” Dit soort overwegingen vindt hij even begrijpelijk als gemakzuchtig. “Want wat is het verschil tussen een Palestijn en een Sahrawi? In beide gevallen worden geografische en morele grenzen met voeten getreden en houdt uw geld een misstand in stand. Totdat Albert Heijn duidelijk maakt waar hun tomaten vandaan komen, koopt u hier geen enkele tomaat. U eet immers geen bloedtomaten….”, aldus de schrijver.

Voorbeelden van hoe het ook kan

– De Zweedse groothandel Axfood stopte in 2010 met het doorverkopen van bloedtomaten van het Frans-Marokkaanse bedrijf Azura na publieke druk.
(“Scandinavian firms exploit Western Saharan resources,” 11 mei 2010, Stiffkitten en “Swedish grocery chain stops selling Western Sahara tomatoes,” 3 mei 2010, WSRW).
– In een brief aan de Deense supermarktketen Coop ontkende het Frans-Marokkaanse bedrijf Azura in 2009 dat het tomaten uitvoert vanuit West-Sahara. Voor zover bekend heeft Coop de verkoop toch stopgezet (“Azura denies exporting tomatoes to Coop Denmark,” 10 augustus 2010).
– De Finse supermarktketen Kesko stopte in 2011 met de verkoop van tomaten van Azura (“Finnish grocery chain stops selling troublesome tomatoes,” 22 febuari 2011).
– Het Nederlandse geologie-dienstenbedrijf Fugro-Geoteam verklaarde in 2009 zich terug te trekken uit West-Sahara “totdat het politieke probleem is opgelost” (“Fugro stopped Western Sahara work for lack of consultation,” 19 juni 2012, WSRW).

Rapport

Het rapport van Western Sahara Resource Watch en Emmaus Zweden heet “Label and Liability, How the EU turns a blind eye to falsely stamped agricultural products made by Morocco in occupied Western Sahara“.

Achtergrond van het conflict over de Westelijke Sahara

De Westelijke Sahara is een droog woestijngebied zonder noemenswaardige industriėle sector. Wel worden er veel fosfaten gewonnen. Doordat het gebied door Marokko is geannexeerd, moet de opbrengst van de fosfaatwinning afgedragen worden aan Marokko.
Het volk uit de Westelijke Sahara, de Sahrawi’s, streeft naar soevereiniteit. Het conflict over de Westelijke Sahara kent een lange geschiedenis. Het Frente Polisario, opgericht in 1973 vanuit de gedachte om een eigen nationale staat op te zetten, voerde een guerrillaoorlog tegen de Spaanse kolonisator. Na het vertrek van Spanje uit Marokko in 1975 wordt besloten dat de Westelijke Sahara zelfbeschikking krijgt en dat de zeggenschap niet bij Marokko of Mauretanië komt te liggen. Alle ingrediėnten zijn echter aanwezig voor een conflict.

Marokko besluit het heft in eigen handen te nemen en trekt in 1976 de Westelijke Sahara binnen. Veel Marokkanen vestigen zich in de nieuwe zuidelijke
provincie. Een jaar later wordt er in het geheim een akkoord gesloten waarbij het gebied wordt verdeeld over Marokko en Mauretanië. Polisario valt daarop met steun uit Algerije de Marokkaanse en Mauretanische troepen aan. In 1979 trekt Mauretanië zich geheel terug uit de Sahara en geeft het land terug aan de bevolking.

Onderhandeling op onderhandeling volgen en in 1979 wordt er een staakt-het-vuren afgesloten waarbij wordt afgesproken dat het volk zich via een bindend referendum mag uitspreken voor of tegen onafhankelijkheid. De Marokkaanse regering weet de uitvoering van het referendum steeds tegen te houden, mede doordat niet duidelijk is vastgesteld wie zich mag uitspreken en wie niet. Veel Saharawi’s zijn gevlucht naar vluchtelingenkampen in Algerije en een groot aantal Marokkanen is sindsdien naar de Westelijke Sahara geemigreerd.

Er is veel bemoeienis met het conflict over de Westelijke Sahara. De VN stelde in 1990 een vredesmacht in om het referendum te begeleiden. Maar de inzet is niet doortastend en een aantal hoge VN-functionarissen blijkt op de hand van Marokko te zijn. De Verenigde Staten bemoeiden zich ook met deze zaak probeerden een dialoog op te zetten tussen de strijdende partijen om tot een oplossing te komen. Het conflict zorgt ook voor meer spanningen tussen Marokko en Algerije en Mauritanie.

Tot heden is er geen referendum geweest en zijn er vele belangen gemoeid in het conflict.