Ga naar de inhoud

Sociale omwenteling tegen Macron?

Nog maar een paar weken geleden zag het er naar uit dat de mensen in Frankrijk hun president het voordeel van de twijfel gaven. Maar nu zet een massabeweging Emmanuel Macron voor het blok. Stakend spoorwegpersoneel legt het halve land plat, studenten bezetten hun universiteiten, om Macrons plannen te torpederen. Waarover het gaat bij deze confrontaties en welke kansen tot succes de beweging heeft, omschrijft Sebastian Chwalla

5 min leestijd
Beter rechtop strijden dan op de knieën te gaan (foto CGT-Hippotamus)

Stakingen en bezettingen in Frankrijk: Komt er een sociale omwenteling tegen Macron?
Door:  Sebastian Chwalla/mosaik-blog
Vertaling: globalinfo.nl, dat graag donaties ontvangt om dit vaker te kunnen doen)

Fotocredit: CGT Hippopotamus

Hoewel een meerderheid bij enquêtes zijn beleid als onrechtvaardig en asociaal omschreef, konden Emmanuel Macron en zijn regering in de laatste maanden ongestoord doorregeren. Het credo van de regering Macron luidde: Speed kills! Snel voor voldongen feiten stellen zodat maatschappelijke tegenstand zich niet eens kan ontwikkelen.

Dit wordt mogelijk gemaakt door het politieke systeem in Frankrijk, dat aan de regering veel ruimte tot handelen geeft ten opzichte van het parlement. De president kan het parlement simpelweg omzeilen als het om wetgevingshandelingen gaat, of dat bewegen om zichzelf buiten spel te zetten – precies dat benut Macron goed.

Macron stuit op onverwachte weerstand.

Maar op 22 maart verandert dat plotsklaps. Op die dag gingen 500.000 mensen die in de openbare dienst werkzaam waren de straat op en creëerden een nieuwe dynamiek. Aangescherpt door de acties van het spoorwegpersoneel dat sinds 3 april in een ‘af en aan’ staking was getreden, sloten zich steeds meer beroepsgroepen aan. Want de staking liet zien dat ze effect had. Op de tot nu toe vier stakingsdagen reed er zo goed als geen een trein en de hoeveelheid stakers nam verder toe.

Achtergrond van de staking is dat Macron de publieke dienst aan wil pakken. 150.000 arbeidsplaatsen zouden afgeschaft moeten worden en aangepast moeten worden aan de specifieke arbeids- en loonomstandigheden van de private economie. Frankrijk zou zo tegen elke prijs omgevormd moeten worden tot een marktliberaal regime. De privatisering van openbaar eigendom en de “bevrijding” van ondernemingen van belastingen en wettelijke arbeidsstandaarden zouden tot meer investeringen en economische groei moeten voeren, hetgeen de Franse regering als een mantra blijft herhalen.

De eerste stappen in die richting heeft Macron al gezet. In het eerste jaar van zijn regeerperiode heeft hij de rijkste bovenlaag in Frankrijk belastingverlagingen ter hoogte van 12,5 miljard euro geschonken. Waterkrachtcentrales zouden verkocht moeten worden, en de vliegvelden bij Parijs van eigenaar wisselen. Zelfs van de nationale loterij wil men zich afwenden.

Vergaande privatiseringsplannen

Om het ontstane gat te kunnen financieren worden de sociale belastingen verhoogd, ziekenhuizen gesloten en schoolklassen opgeheven. Ook banen van leraren zullen verdwijnen. De Franse staatsspoorwegen SNCF moet omgezet worden in een privaatrechtelijke holding en in een geliberaliseerde spoorwegsysteem onderworpen worden aan private concurrerende ondernemingen. Dat zou de oplossing moeten zijn, volgens de regering, voor de schuldenlast van het bedrijf

Jammer alleen dat een groot deel van de schulden terug te voeren zijn op het feit dat de SNCF als staatsbedrijf de infrastructuur moet onderhouden. De gevolgen van een in economische zin privaat agerende Franse Spoorwegen zou de sluiting zijn van onrendabele lijnen, waarvan er op het Franse platteland nog een groot aantal zijn. Dat daar dan ook nog een achteruitgang van de arbeidsomstandigheden van de “cheminots”, zoals de spoorwegarbeiders in Frankrijk genoemd worden, bij gepland is, stuit op vastbesloten verzet. Dat verklaart waarom de opkomst bij stakingen groter is dan lang voorheen.

De studenten worden actief

Verzet tegen de plannen van de regering steekt echter ook op de universiteiten de kop op.  Daar is het plan gemaakt dat toegang tot hoger onderwijs alleen nog weggelegd zal zijn voor mensen die geslaagd zijn voor hun baccalaureaats-toelatingsexamen, waar de universiteiten onderling over gaan. Jongeren die niet in staat zijn geweest om de voorname gymnasia te bezoeken, kunnen niet voldoen aan de verlangde specifieke vereisten.

Daar komt bij dat het online platform waar de inschrijving voor de universiteitsstudie gedaan moet worden dermate ingewikkeld is, dat jongeren zonder steun van hun ouders al op die drempel sneuvelen. Wie geld heeft, kan echter dure instellingen inhuren die de papierwinkel voor hen oplossen.

Komen de verschillende strijdperken bij elkaar?

De woede over deze “hervorming” heeft een studentenbeweging doen ontstaan. Steeds weer worden er universiteiten bezet. Veel professoren steunen het protest van de studenten.

Naar verluidt heeft president Macron de ogenschijnlijke rust in het land onderschat. Het plan om Frankijk in een paar maanden tijd om te vormen tot een economisch liberale is voor het eerst in zijn regeerperiode gestuit op vastbesloten verzet. Vooral de groeiende solidariteit tussen vakbonden en studenten, of arbeidenden en jonge academici, die gemeenschappelijke belangen ontdekken, is een spannende ontwikkeling die de sociale bewegingen zou kunnen versterken.

In het voorjaar van 2016 propageerden jonge activisten de „convergence des luttes“, of in het Nederlands het “samengaan van (sociale) strijden”. Hun strijd tegen de arbeidswet leed toentertijd een nederlaag en Macron heeft zijn eigen arbeidsmarktbeleid gevestigd op zijn toenmalige overwinning. Maar deze keer zou het anders kunnen uitpakken; deze keer zou het bijeen komen van strijdende arbeiders en studenten werkelijkheid kunnen worden.

Sebastian Chwala is politicolook uit Marburg en doet onderzoek naar extreemrechts in Frankrijk. In 2015 verscheen zijn boek Der Front National: Geschichte, Programm, Politik und Wähler bij uitgeverij PapyRossa.