Ga naar de inhoud

Ahold Delhaize schendt gedragscode eerlijke handelspraktijken

(16 augustus 2016) De nieuwe supermarktcombinatie Ahold Delhaize wil binnenkort de contracten met zijn belangrijkste leveranciers vernieuwen. Het gaat hierbij niet alleen om andere voorwaarden en prijzen, maar ook om een zogenaamde integratiebonus met terugwerkende kracht en over een eenmalige afkoopsom voor conditieverschillen van vóór 2016. De retailreus lijkt zich niet te willen houden aan de vrijwillige gedragscode over eerlijke handelspraktijken die het zelf ondertekende.

14 min leestijd

 

(overgenomen van Supermacht (https://www.supermacht.nl/?p=5820))

Eind juli fuseerden het Nederlandse grootwinkelconcern Ahold en zijn Belgische evenknie Delhaize [1]. Het nieuwe concern behoort qua marktwaarde tot de vijf grootste supermarktconcerns ter wereld.

De belangrijkste drijfveren achter de fusie lijken de toegenomen concurrentie aan de oostkust van de VS te zijn en de voortgaande expansiedrift van Lidl en Aldi. Ahold-Delhaize is nu het grootste supermarktconcern aan de Noordamerikaanse oostkust, met vijf verschillende merken en twee of drie formules. Europees gezien is het bedrijf geen grote speler aangezien het ruim 60% van zijn omzet moet worden opgebracht door de Amerikaanse tak.

Ahold-Delhaize telt ongeveer 6500 winkels in 11 landen (in Europa, zuidoost Azië en de VS [2]) met 22 ¨lokale merken¨. De 375 duizend medewerkers zullen per jaar meer dan 50 miljoen klanten kunnen bedienen.

Kostenreductie

In juni liet het fusiebedrijf weten de komende drie jaar 500 miljoen euro te willen besparen [3]. Die besparing moet komen uit het terugbrengen van de operationele kosten met 25-30% (vooral door samenvoeging van de diensten op de twee hoofdkantoren, lees: ontslagen), uit schaalvoordelen bij de inkoop van producten en uit de verbetering van online-positie [4] van de supermarkten.

De grootste besparingen moeten uit de inkoop komen. Door zijn omvang en door de aanvulling op elkaars oorspronkelijke markten kan Ahold Delhaize lagere prijzen en betere voorwaarden eisen van zijn producenten. Het plan is om ongeveer 250 miljoen euro te besparen op de directe verkoop (dus van A-merken en vers) en 15 – 20% op de huismerken (door afdwingen van prijsverlagingen en samenvoegen van huismerkproducenten).
Drievierde van de totale kostenreductie op inkoop moet van producenten uit de VS komen.

Aandeelhouder, werknemer en consument

Volgens een persbericht van Ahold en Delhaize bij de aankondiging van de fusie zal hun samengaan voordelen opleveren voor aandeelhouders, consumenten en werknemers. Reden voor agrarische ondernemers om zich zorgen te gaan maken…. Want aandeelhouderswinst [5], werknemersvoorzieningen en consumentenvoordeel moeten ergens vandaan komen. Van Ahold is bovendien bekend dat het in het verleden zijn leveranciers flink onder druk heeft gezet met ultimata en het afdwingen van kortingen [6]. Maar zelfs de grotere leveranciers hebben wat te duchten, zoals blijkt uit de dreigende lijstuitsluiting van Unilever door Albert Heijn in 2003 [7]

Leveranciersbrief

De Duitse krant Lebensmittel Zeitung kwam op 29 juli met een primeur. Het berichtte over een recente brief van Ahold-Delhaize aan een aantal van zijn levensmiddelenproducenten, daaronder grote internationale merkleveranciers maar ook kleinere. Ahold-Delhaize nodigde hen nadrukkelijk uit om deel te nemen aan contractonderhandelingen in Breda, dus veel eerder dan de jaarlijks onderhandelingsrondes die gebruikelijk in oktober starten. Deze vroegtijdige ¨afstemmingsbijeenkomsten¨ staan onder leiding van Sebastiaan de Jong, vice-voorzitter van de afdeling Sourcing Integration [8].

Kans of misbruik van marktmacht?

Volgens de Volkskrant van vandaag doet een woordvoerder van Ahold Delhaize het voorkomen alsof het in de brief gaat om een uitnodiging aan de leveranciers [9]. Met deze fusie zouden ze de ‘kans’ krijgen om effectiever te leveren aan één enkele partij in plaats van twee verschillende. Die partij zou ook nog eens actief zijn aan beide zijden van de Atlantische Oceaan en sterk inzetten op online.

De nu gekozen aanpak door Ahold Delhaize is dan ook veel voorzichtiger dan in 2012 toen Ahold enorm was gegroeid in omvang na de overname van een groot aantal C1000-filialen. Aansluitend kregen alle leveranciers een brief met de mededeling dat Ahold met terugwerkende kracht de 2% minder zou gaan betalen voor de inkoop. Dat leverde veel publiek protest op waarna de brief snel werd ingetrokken. Ook was dit de aanleiding voor kamervragen en voor het opstarten van een proces om te komen tot een (Nederlandse) gedragscode voor Eerlijke Handelspraktijken in de voedselketen [10].

Oneerlijke handelspraktijken

Uit de Beginselen van Goede Praktijken bij deze gedragscode en de lijst met oneerlijke praktijken [11] blijkt duidelijk dat de opzet van Ahold Delhaize in strijd is met de Code Eerlijke Handelspraktijken. Een code die in september 2015 is vastgelegd en is ondertekend door Ahold Delhaize. Zo moeten bestaande contracten worden gerespecteerd en mogen prijsverlagingen met terugwerkende kracht niet worden opgelegd.

Desgevraagd verwoordt een huismerkproducent aan De Tijd waar CEOs van andere middelgrote bedrijven zwijgen. Hij ziet geen ongerustheid, maar de afgelopen jaren is de sector wel geconfronteerd geworden met meer prijsdruk van supermarkten. De supermarkten hebben volgens hem alle macht naar zich toe getrokken en Albert Heijn was volgens hem voor de fusie al een grote speler die makkelijk lage prijzen kon afdwingen.

Stef Van Rompaey, hoofdredacteur bij StoreCheck Magazine, denkt dat er voor de leveranciers van Ahold en Delhaize veel zal veranderen. De grote multinationals hebben hun prijzen een paar geleden al geharmoniseerd in de Benelux en zelfs op Europees niveau. Maar dit proces zal nog verder doorzetten. Vooral voor huismerkproducten die zowel leverden aan Albert Heijn als aan Delhaize.

België

Delhaize betaalde tot voor kort sommige leveranciers tot 15 procent méér dan Albert Heijn. Het bedrijf is in de kern een Waalse onderneming die uit ging van kwaliteit en assortimentsbreedte.
Antonio Marchetti, ceo van pastafabrikant Bertagni: ¨Maar Albert Heijn vindt smaak niet belangrijk, dat is typisch Nederlands.’ De leveranciers van Delhaize vrezen dat het kwaliteitsaanbod bij nieuwe retailer daarom zal afnemen.
Nu koopt Delhaize nog 70 procent van zijn producten in België aan, goed voor 3 miljard euro consumentenomzet. Marchetti en andere CEOs vrezen dat een deel van de Belgische fabrikanten – waarvan de productie over het algemeen duurder is – uit de markt gedrukt zal worden. Ahold Delhaize wil op de laagste van de twee prijzen gaan zitten en zou leveranciers die eerder hogere prijzen voor hun waar kregen willen beboeten met een ‘afkoopsom’ over de jaren vóór 2016.

Jorg Snoeck van RetailDetail vermoedt dat Ahold Delhaize op twee fronten de druk op de Belgische concurrentie zal opvoeren. In de eerste plaats op gebied van levensmiddelen die de afzet van kleine leveranciers in de Benelux zal bemoeilijken. In de tweede plaats op gebied van non-food door de integratie van Bol.com in de 800 van Delhaize-winkels.

Boeren, tuinders en MKB

Volgens de Volkskrant ontkent Ahold Delhaize dat het concern de kleinere leveranciers zal mangelen. De inkoop van al hun producten zou in handen blijven van de inkopers van Albert Heijn respectievelijk Delhaize. Alleen de inkoop van de grote honderd, beursgenoteerde producenten wordt voortaan afgehandeld door het hoofdkantoor.

In juni 2015 vertelde Philip den Ouden (voorzitter van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie) aan Supply Chain Magazine dat de fusie inderdaad niet nadelig hoeft uit te pakken voor elke leverancier. Volgens hem krijgen bedrijven die alleen Albert Heijn als klant hadden er met Delhaize ook de Belgische markt er bij.

Jorg Snoeck (RetailDetail-expert) was niet zo optimistisch en zei in het zelfde artikel te verwachten dat boeren, tuinders en MKB-ers zouden gaan omvallen door de fusie. Snoeck: ¨De kans acht ik reëel dat huismerkproducenten en kleinere leveranciers na de fusie verder worden uitgeknepen, vooral in het verssegment.¨ Willem Treep (groente- en fruitdistributeur Willem&Drees) was ook van mening dat vooral de grote bedrijven ervan zullen profiteren, want MKB´ers hebben niet de infrastructuur om ook ineens honderden Delhaize-winkels te gaan beleveren.

Albert Jan Maat (voorzitter van de Nederlandse Land- en Tuinbouworganisatie) vreesde dat de fusie nadelig zal uitpakken voor boeren en tuinders: ¨Albert Heijn kan leveranciers tot kortingen dwingen en boeren en tuinders hebben geen schakel vóór hen aan wie ze die korting kunnen doorberekenen.¨

Dwingende schaalvergroting

De Nederlande akkerbouwer Van Oorschot (en adviseur van de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie) vertelde vorig jaar aan Follow The Money dat ¨verdere schaalvergroting¨ onontkoombaar is en dat dit een lange schaduw vooruit werpt. De supermarkten concurreren zich kapot op prijs en de leveranciers zijn hiervan de dupe. Supermarkten gaan alleen maar voor een lage prijs. In Nederland liggen de prijzen van voedsel ontzettend laag en is de kwaliteit uitstekend, maar op de lange termijn is deze ontwikkeling niet houdbaar. De prijs zal volgens hem omhoog moeten, anders gaat de duurzame landbouw eraan onderdoor.’

Fusies tussen retailers en de toenemende prijsdruk dwingen ook steeds meer tot schaalvergroting bij de toeleveranciers, zoals in de groente en fruit. Dat leidt tot nòg minder spelers op een al sterk geconcentreerde markt. Voorbeeld is de recente fusie tussen de Belgische handelshuizen Greenyard Foods, Univeg Group en Peatinvest die verder gaan onder naam Greenyard Foods.

Toch ziet de Van Oorschot de fusie tussen de groenteleveranciers als druppel op een gloeiende plaat. Een fusie tussen een paar leveranciers legt geen groot gewicht in de schaal als het gaat om de machtsrelatie met de retailers, aldus Van Oorschot. In het geval van Greenyard Foods waren de onderdelen al leverancier bij Ahold en Delhaize.

EU-rapporteur Igor Šarmír waarschuwde [12] in een ander artikel in Follow The Money voor de vergaande schaalvergroting van de voedselretail en de zwakke onderhandelingspositie van leveranciers. Hij bepleitte het inperken van de macht van supermarkten door het versterken van de Europese mededingingswetten. Het is volgens Follow The Money echter de vraag of supermarkten inmiddels niet te groot zijn om om te vallen…

Gedragscode

Hoewel er nog steeds een politiek gevecht woedt over de preciese aard, invulling en toetsing van de nieuwe vrijwillige gedragscode voor eerlijke handelspraktijken in de voedselketen [10], wordt deze al wel door de sector en door het ministerie van EZ gehanteerd. Zoals hierboven al duidelijk werd, wordt de aanpak van Ahold Delhaize met betrekking tot verplichtende leverancierskortingen en de terugwerkende kracht daarvan uitgelegd als schending van die gedragscode.

Toch zijn er twijfels of gedupeerde leveranciers van Ahold Delhazie met hun klachten naar voren zullen komen als het zo ver is. Philip den Ouden (voorzitter FNLI) vertelde de Volkskrant dat die code tot nu toe maar weinig effect heeft gehad. Dat komt vooral door het ontbreken van een conflictbeslechtingsmechanisme en omdat er geen arbiter is die de regels toetst.

Of er sprake is van veel conflicten, weet hij niet omdat de FNLI-leden volgens hem niet graag klagen. Den Ouden: ¨Ze zijn bang dat dat hun positie aantast. Daarom zijn er geen klachten en zeggen de supermarkten: zie je wel, er zijn geen klachten.¨

Onlangs stuurde het FNLI de Tweedekamercommissie voor Economische Zaken – die zich al geruime tijd bezig houdt met deze gedragscode – een brief waarin de organisatie aangaf dat er berichten bij hen binnen komen van leden die klachten hebben maar te bang zijn om dit te melden.

Vlak voor het zomerreces nam het parlement een motie [13] aan die vraagt om een klachtenloket bij de Autoriteit Consument en Markt, waar ondernemers anoniem zouden kunnen klagen over oneerlijke handelspraktijken. Ook de Europese Raad en het Parlement willen meer bescherming voor producenten [14]


Meer lezen:

– ¨The Abuse of Supermarket Buyers Power in the EU Food Sector, ¨SOMO, maart 2009.
– ¨Het profijt van de supermarkten,¨ SOMO, 5 maart 2011.
– ¨Ondanks klein marktaandeel zorgt Albert Heijn in België voor veranderende marktverhoudingen en veel onrust,¨ Supermacht, 30 maart 2014.
– ¨De macht van de supermarkt,¨ De Redactie (Greet Pluymers), 11 september 2014.
– ¨Wie heeft de macht? Nieuwe studie bevestigt disbalans in landbouw-bevoorradingsketens,¨ Supermacht, 20 november 2014.
– ¨Dit levert een Ahold-Delhaizecombinatie op,¨ Retailwatching, 10 mei 2015.

– ¨Waardecreatie en besparingen door fusie Ahold en Delhaize,¨ Inkopers-cafe, 12 mei 2015.
– ¨´Fusie Ahold en Delhaize moet expansie van Lidl in Verenigde Staten afremmen´,¨ Foodholland, 28 mei 2015.
– ¨Fusie Ahold en Delhaize nodig om te overleven in VS,¨ Retail Detail, 18 juni 2015.
– ¨VoedselAnders 13 febr: Oplossingen voor oneerlijke handel en machtsverhoudingen in voedselketens,¨ Supermacht, 8 februari 2016.
– ¨Prijsdruk Jumbo op fabrikanten (en boeren) en veranderende sectorverhoudingen,¨ Supermacht, 2 maart 2016.
– ¨Leveranciers niet gerust na fusie Albert Heijn/Delhaize,¨ Agripress, 28 mei 2016.
– ¨Voorzetten voor betere aanpak oneerlijke handelspraktijken in voedselketen,¨ Supermacht, 10 juni 2016.
– ¨Site toont hoe vaak prijs over kop gaat van teler tot supermarkt,¨ AGF, 10 augustus 2016.


Noten:

[1] Sommige waarnemers vermoeden dat hierbij eerder gaat om een overname (door Ahold) dan om een gelijkwaardige fusie. In 2006 probeerde Ahold Delhaize al over te nemen, maar was te zwak vanwege de gevolgen van het boekhoudschandaal uit 2003. Delhaize had toen te maken met (de gevolgen van) een weinig succesvolle expansiedrift van de toenmalig CEO. Inmiddels bezitten de families achter Delhaize nu minder aandelen dan
in 2006 (zo´n 20%). Ahold boekt ook meer winst dan Delhaize (590 miljoen (2014) vs. 89 miljoen euro). De aandelen in de nieuwe combi komen voor circa 61% in handen van Ahold-aandeelhouders.
[2] Dat zijn vooral voedselsupermarkten maar ook de drogisterijen (ETOS), drankwinkels (Gall & Gall) en webwinkel Bol.com. Voor een overzicht van de huidige brands per land, zie: https://www.aholddelhaize.com/en/brands/
[3] In 2013 en 2014 bespaarde Ahold al €865 miljoen euro. Dat was €265 miljoen méér dan was begroot, vooral dankzij de afdeling inkoop. In 2015 nam Ahold zich voor om de kosten met nog eens €350 miljoen te verlagen.
[4] Delhaize biedt sinds zes jaar online boodschappen doen aan en sinds vier jaar een mobiele app. Daarnaast test het beacons en werkt het aan betalingen via smartphones. Ahold heeft de gepersonaliseerde Bonuskaart, een Appie-app en webwinkel bol.com. Hun samengaan levert nieuwe uitbreiding en mogelijkheden op.
[5] Ahold-Delhaize wil jaarlijks ongeveer 40 tot 50% van zijn winst uitkeren aan de aandeelhouders, min of meer zoals Ahold dat nu ook doet.
[6] Albert Heijn wilde in 2012 een korting achteraf van zijn leverenciers. Zie bijvoorbeeld: ¨Albert Heijn wil meer korting leveranciers,¨ Nu nl, 11 september 2012.
[7] Dat had te maken met het achteraf oprekken van betalingstermijnen door Albert Heijn. Zie bijvoorbeeld: ¨Unilever in conflict met Albert Heijn,¨ Trouw, 14 april 2003.
[8] Ingewijden schrijven dat Ahold and Delhaize ter voorbereiding hiervan al vóóŕ het afsluiten van de fusie consultants inhuurden om zogenaamde “play books” op te stellen met daarin de voorwaarden en termijnen voor elke toekomstige assortimentslijn. Ahold zou onder meer inzetten op het beperken in aantal van vergelijkbare producten in sommige assortimentscategorieën.
[9] Volgens Niels Saelens (in de Belgische krant Knack) antwoordde de Ahold Delhazie-leiding op een vraag tijdens een analistenbriefing veelzeggend: ¨We gaan aan onze leveranciers vriendelijk, maar kordaat om geharmoniseerde aankoopvoorwaarden vragen.” Hij ´leest dit als volgt: Ahold Delhaize zal lagere inkoopprijzen doordrukken zowel in de VS, als in de Benelux.
[10] De Supply Chain Initiative die geldt voor de EU. Ahold Delhaize is een van de ondertekenaars. Niet te verwarren met de Gedragscode Eerlijke Handelspraktijk voor Mode, Textiel en Schoeisel.
[11] De Beginselen van Goede Praktijken en een lijst met oneerlijke praktijken is hier te vinden: http://www.supplychaininitiative.eu/sites/default/files/dutch_version_principles.pdf
[12] Zie: ¨´Supermarktconcerns zijn too big to fail´,¨ Follow The Money, 1 mei 2015.
[13] Zie: Motie ´Éénjarige pilot met klachtenloket bij ACM,¨ Tweedekamer 7 juli 2016 en ¨VAO Marktwerking en Mededinging 30/6/2016 (Stenografisch verslag),¨ Tweedekamer, 10 augustus 2016.
[14] Zie bijvoorbeelde hier: ¨Outcome of the International Experts’ Conference “Strengthening of the Farmers’ Position in the food supply chain” (Bratislava, 30 June – 1 July 2016),¨ Council of the European Union, 11 juli 2016 en ¨Europees Parlement wil wetgeving voor eerlijke handel,¨ Duurzaamnieuws, 10 juni 2016.

Bronnen:
– ¨Ahold bespaart €865 miljoen met inkoop,¨ Inkopers-cafe (Nancy van Bemmel), 2 maart 2015.
– ¨Juichen over monsterfusie in supermarktwereld is voorbarig,¨ Follow The Money, 13 mei 2015 .
– ¨Nieuwe voorzitter Ahold Delhaize: ´We gaan de roots van beide bedrijven respecteren´,¨ Knack, 24 juni 2015.
– ¨Fusie AH en Delhaize kan leveranciers de kop kosten,¨ Supply Chain Management, 18 augustus 2015.
– ¨Europees Parlement wil wetgeving voor eerlijke handel,¨ Duurzaamnieuws, 10 juni 2016.
– ¨Werkprogramma van het voorzitterschap (Geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad 18 juli 2016)¨, Rijksoverheid, 8 juli 2016.
– ¨Outcome of the International Experts’ Conference “Strengthening of the Farmers’ Position in the food supply chain” (Bratislava, 30 June – 1 July 2016)
    Council of the European Union, 11 juli 2016.
– ¨Verslag Landbouw- en Visserijraad 18 juli 2016,¨ Rijksoverheid, 21 juli 2016
– ¨Ahold Delhaize has a red letter day,¨ German Retail blog, 28 juli 2016.
– “Ahold Delhaize will besser einkaufen,” Lebensmittel Zeitung no. 30, 29 juli 2016.
– ¨Ahold Delhaize gaat lagere prijzen bedingen bij producenten,¨ De Tijd, 30 juli 2016.
– ¨VAO Marktwerking en Mededinging 30/6/2016 (Stenografisch verslag),¨ Tweedekamer, 10 augustus 2016.
– ¨Ahold Delhaize eist terugwerkend inkoopvoordeel,¨ Distrifood, 10 augustus 2016.
– ¨Ahold Delhaize pakt grote leveranciers aan,¨ Boerderij, update 15 augustus 2016.

– ¨Plan Ahold Delhaize om minder aan leveranciers te betalen schendt gedragscode,¨ Volkskrant, 16 augustus 2016.

(bron: https://www.supermacht.nl/?p=5820)