De rest van WTO-Zip nr. 51 over 5 jaar na Seattle. Het eerste deel staat hier
Vijf jaar na Seattle en WTO.ZIP nr. 50
Wat is er de afgelopen 5 jaar bereikt?
Veel natuurlijk, maar toch minder dan we zouden willen. Allereerst zouden we ons eigenlijk moeten afvragen waarom we elke keer weer zo veel moeite nemen om de WTO.ZIP’s te maken en te lezen? Normaal gesproken zouden toch alleen gespecialiseerde wetenschappers, diplomaten en economen zo intens met dit soort onderwerpen bezig zijn.
De WTO is natuurlijk een machtig orgaan en een spil in de internationale handel. Maar omdat de WTO tot voor kort volledig gedomineerd werd door de rijke westerse landen en Japan konden die landen de handelsregels bepalen. Armere landen worden zo sterk benadeeld. Voor mensen die een rechtvaardige wereld nastreven is de WTO dus een tegenstander die goed bestudeerd moet worden. Het is dus zaak de gecompliceerde verdragen, regels, arbitrages en conferenties rond de WTO op de voet te volgen. Studie is dus nodig. WTO.ZIP is daarbij een onmisbare bondgenoot. Er is al wat bereikt: In Cancún hebben de opkomende landen als Brazilië, China en India een verbond gevormd met andere landen om de plannen van de G8-landen te blokkeren.
En hoe complex de materie ook is, er is een bredere aandacht gekomen voor alles rond de WTO van de nationale parlementen, de pers en het publiek.
Wat zou er de komende 5 jaar moeten gebeuren?
De WTO is zo ondemocratisch van structuur, dat hervormingen van de WTO een rechtvaardige wereld uiteindelijk niet veel dichterbij zouden brengen. Op langere termijn zouden we kunnen streven naar een instituut van de Verenigde Naties dat de taken van de WTO over zou kunnen nemen. De USA is trouwens ook bezig de WTO min of meer te ondermijnen door met veel landen bilaterale handelsverdragen af te sluiten. Mogelijk gaat de WTO wankelen door verder unilateraal optreden van de USA in de toekomst. Wat er ook gaat gebeuren met de WTO, het blijft nodig om voortdurend de oneerlijke handelspraktijken bij een breder publiek bekend te maken en zo ook in feite de nationale politiek te beïnvloeden. Want uiteindelijk moeten niet de multinationals de agenda van de WTO bepalen; de nationale parlementen moeten de verloren macht zien terug te winnen.
door Tijn van Beurden
Vóór een andere wereldorde: from WTO-flops to WSF-tops
Vóór “Battle of Seattle” in 1999 waren maar heel weinig mensen op de hoogte van de WTO als het apparaat bij uitstek – en opgericht in januari 1995 – om op mondiaal niveau de neoliberale politiek ten behoeve van de multinationals en het daarmee verbonden grote financieringskapitaal ten uitvoer te brengen. Vóór Seattle bestond er evenwel al internationaal verzet. Dat verzet ontstond temidden van conflicten in de topconferenties zelf.
Door het stagneren van de groei viel de kapitaalaccumulatie weg en werd werving van een groter marktaandeel via fusies, overnames, privatizering, etc. het alternatief. Eind jaren negentig lijkt de koek verdeeld. Er is dan geen plaats meer voor alle grootkapitaal. De strijd tussen grootkapitaal begint. De houding van het IMF en de Wereldbank in het voordeel van de VS, tijdens de “Aziatische Crisis” in 1997 leidde tot conflict tussen de rijke landen. Het mislukken van het Multilateral Agreement on Investment (MAI) tijdens de topconferentie van de OECD in Parijs in april 1998 was wederom het gevolg van ernstige geschillen tussen Europa, de VS en Japan. Was het voorheen haast onmogelijk van onderuit kritiek te uiten op het neoliberale model, dit model stond nu onder neoliberalen zelf al ter discussie. In die conflictieve situatie ontstond het, toen nog prille, verzet tegen de neoliberale politiek van onderuit, wat sindsdien snel uitgroeide naar een wereldwijde beweging.
In januari 1999 kwam in Davos, standplaats van het elitaire World Economic Forum, het “Andere Davos” bijeen met een bescheiden vertegenwoordiging van sociale bewegingen en kritische intellectuelen uit de verschillende continenten. Hier komt het World Social Forum uit voort wat eind januari 2005 voor de vijfde maal bijeenkomt (met zo’n 100.000 deelnemers uit de hele wereld). Gedurende deze jaren en onder het motto van “een andere wereld is mogelijk” heeft de WTO de ene na de andere topconferentie zien mislukken en de toekomst ziet er niet beter uit. De unilaterale politiek van de VS met militaire avonturen in Iraq onder nooit eerder vertoonde massale protesten in de hele wereld, hebben aangetoond dat het neoliberale model steeds vaster loopt, en dat de sociale beweging zich mondiaal uitbouwt. In alle continenten en vele landen zijn er inmiddels Social Forums. Het verzet tegen de neoliberale politiek is steeds wijder. Het is maar zeer de vraag of de VS de vrijhandelsverdragen met Centraal Amerika er door krijgen, laat staan van zo’n verdrag met het hele continent. De dollar staat op tilt en een andere economische wereldorde lijkt niet alléén mogelijk, maar ook steeds meer noodzakelijk. Steeds meer mensen zijn vóór de verandering. Het is werken aan een nieuwe utopie, aan een wereld waarin de economie in dienst van de mens komt te staan en deze niet langer wordt geofferd aan de god van totale markteconomie.
Wim Dierckxsens
World Forum for Alternatives (WFA)
Gentech en de WTO.
De introductie en promotie van genetisch gemanipuleerde organismen (ggo’s) kan, denk ik, met recht een van de speerpunten van het globaliseringsgebeuren genoemd worden. TNC’s als Monsanto en Syngenta proberen, flink gesteund door met name de VS, het industriële gentech-landbouwmodel wereldwijd door te voeren en zien het liefst dat elk land zonder enige belemmering of regelgeving overgaat op de teelt en/of invoer van hun ggo’s.
Veel landen staan echter sceptisch tegenover deze ggo’s en in een aantal gevallen hebben landen geprobeerd om ggo’s niet toe te laten of minimaal door middel van etiketteringseisen te reguleren.
En daar komt de WTO om de hoek kijken, want het vrijhandelsbeleid staat niet toe dat producten zomaar geweigerd kunnen worden. Onder de WTO-regels hoeft een product niet bewezen veilig te zijn. Producten mogen slechts geweigerd worden als hun onveiligheid kan worden bewezen. Er is dus sprake van een omgekeerde bewijslast. Zo werden bijvoorbeeld kleine landen als Shri Lanka en Kroatië gedwongen om een voorgenomen verbod op ggo’s weer in te trekken.
Maar ook de machtige EU komt in aanvaring met de WTO waar het ggo’s betreft. In de EU heeft door de grote publieke weerstand de toelating van nieuwe ggo’s de afgelopen vijf jaar geheel stilgelegen, dit tot grote ergernis van de VS.
Na vele dreigementen hebben de VS eind 2003 daawerkelijk een klacht bij de WTO ingediend over dit EU-moratorium. Het is met name vanwege deze klacht dat de Europese Commissie, ondanks grote meningsverschillen onder de lidstaten, het afgelopen jaar weer begonnen is met het toelaten van enkele ggo’s. Friends of the Earth voert in samenwerking met anderen een ‘Bite Back’-campagne tegen deze WTO-zaak.
Het opheffen van het moratorium gaat de VS (en de gentechindustrie) echter niet ver genoeg. De verwachting is dat ook de etiketteringsregels voor de WTO zullen worden aangevochten.
Hoe deze zaken zullen aflopen zal de komende jaren blijken.
Daarnaast is er het TRIPS-verdrag dat het intellectueel eigendom regelt. Voor de gentechindustrie is het van cruciaal belang dat ggo’s gepatenteerd kunnen worden en onder andere door middel van TRIPS zijn en worden veel landen gedwongen om hun intellectueel eigendomsbeleid ten gunste van de industrie aan te passen.
Daarnaast is er het TRIPS-verdrag dat het intellectueel eigendom regelt. Voor de gentechindustrie is het van cruciaal belang dat ggo’s gepatenteerd kunnen worden en onder andere door middel van TRIPS zijn en worden veel landen gedwongen om hun intellectueel eigendomsbeleid ten gunste van de industrie aan te passen.
Enig tegenwicht tegen al dit vrijhandelsgeweld wordt geboden door het twee jaar geleden tot stand gekomen Biosafety Protocol dat over de handel in levende gemanipuleerde organismen gaat en regelgeving op dit gebied mogelijk maakt, maar de werking van dit Protocol is beperkt.
Hoe de ontwikkelingen op gentechgebied verder gaan, hangt van meerdere factoren af, maar de uitkomst van de WTO-klacht van de VS tegen de EU zal daarbij zeker een rol spelen.
Veel zal ook afhangen van hoe de anti-gentechbeweging zich ontwikkelt. De afgelopen tien jaar was dat een bonte verzameling van tal van ngo’s, boerenorganisaties en activisten die zich op tal van manieren hebben gemanifesteerd. Hopelijk blijft dat zo.
door Wytze de Lange
Colofon
Nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom Wereld Handels Organisatie WTO en de Europese Unie. Het is een initiatief van de Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag. Aan dit bulletin hebben meegewerkt: Anne van Schaik, Burghard Ilge en Stefan Verwer, Chris Peeters, David Vervoort, Flip Vonk, Frank van Schaik, Guus Geurts, Hans Boot, Herman de Tollenaere, Jochen Schmitt, Kees Hudig, Kornee van der Haven, Lou Keune, Marc van der Sterren, Peter Polder, Pieter Cornelissen, Renate Ebner, Richard de Boer, Rob Bleijerveld, Roeline Knottnerus, Sander van Bennekom, Steven Kelk, Stijn Oosterlynck, Tijn van Beurden, Wim Dierckxsens en Wytze de Lange. Stuur mededelingen, copy of reacties naar:
Dit was de rest van WTO-Zip nr. 51 over 5 jaar na Seattle. Het eerste deel staat hier
(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Rob Bleijerveld/WTO-zip.)