Zapatistas: Rondreis voor het leven en voor de hoop

(Door Raúl Zibechi, oorspronkelijk verschenen in La Jornada, uit het Frans vertaald door Geert Carpel, Wodeke)

In alle uithoeken van de wereld wordt door die van hogerop een stille genocide uitgevoerd op de oorspronkelijke en zwarte volkeren, op de landbouwers en armsten op het platteland en in de steden.

Het Turkse leger rolt het Noorden van Syrië binnen, Koerdische dorpen en steden met de grond gelijk makend. De Israëlische regering vaccineert de Palestijnse bevolking niet. Te Manaus, in het Braziliaanse Amazonië, sterven duizenden mensen in oververzadigde hospitalen. In amper drie weken tijd deden zich in 2021 in Colombië al zes moordpartijen voor, ze maakten meer dan vijftien doden.

Vrouwenmoorden breiden zich tijdens de pandemie uit, als een onafscheidelijk deel van de genocide tegen die van onderaan.

In Chiapas vallen paramilitaire bendes met vuurwapens de gemeenschappen van Moisés Gandhi aan. Het scenario is altijd hetzelfde: paramilitairen, zoals de Orcao (Regionale organisatie van koffiebouwers van Ocosingo) vallen met de hulp van het leger, de zapatistische dorpen aan; de federale regering en die van de Staat reppen er niet over, met andere woorden, ze stemmen toe. De media en de politieke partijen zwijgen erover, met andere woorden, ze stemmen toe.

In de stedelijke buitenwijken en op het afgelegen platteland in Latijns Amerika wordt niet alleen niet gepraat over vaccins, men beschikt er zelfs niet over voldoende hospitaalinfrastrukturen, medici, verpleegsters.

Een eigenschap van de storm tegen die van onderaan is dat niemand er zich druk om maakt. Niemand reageert, niemand is ontroerd. De onverschilligheid is de politiek van de Staat en van een groot deel van de “publieke opinie”. Ayotzinapa herhaalt zich dagelijks, en niet alleen in Mexico.

Het is een van hogerop vastgestelde politiek die enthousiast wordt aanvaard door het politieke systeem. Het gaat om een militaire en mediatieke omcirkeling van de volkeren, om ze te immobiliseren, terwijl het kapitaal (van elke controle bevrijd) zijn immens en intens proces verderzet van concentratie en centralisatie in steeds minder talrijke handen.

De rondreis van de Zapatisten op Europees terrein is de gelegenheid om de omcirkeling te doorbreken, om opnieuw samen te komen in gemeenschappelijke ruimtes, om zich te laten horen en om netwerken op te richten van volkeren in weerstand. Het voorstel van de Zapatisten van oktober, herhaald op 1 januari in de Verklaring voor het leven, is een enorme inzet van de gemeenschappen om de omcirkeling van de dood te doorbreken.

Het antwoord van Europa kwam van meer dan duizend collectieven uit meer dan twintig landen. Ze uitten hun wil om samen te werken en een rondreis te organiseren die meer dan honderd Zapatisten, de meerderheid vrouwen, naar een groot aantal plaatsen op het continent zal brengen.

Het zal niet makkelijk worden dergelijke rondreis te organiseren op een ogenblik dat de pandemie haar limieten nog niet kent, hetgeen de regeringen en de politie de kans zal geven de collectieve actie te beperken. In Europa werden de rechten van vereniging en van betoging aan banden gelegd, het roept heel wat twijfels op over hoe 8 maart (wereldvrouwendag) zal gevierd worden.

Het zal ook heel moeilijk worden voor de duizenden militanten om mekaar te verstaan, want ze komen allen uit verschillende geschiedenissen, ideologieën en werkwijzen. Die verschillende politieke culturen zullen het lastig hebben het individuele en collectieve egocentrisme te overstijgen, het onvermijdelijke opzoeken van de mediaprojectoren te verhinderen door sommigen, altijd enkelingen, maar in het bezit van een grote macht tot desintegratie.

Bij de moeilijkheden die inherent zijn aan de situatie, moeten nog die worden gevoegd die het gevolg zijn van zoveel jaren fragmentatie en vooral, van de voortdurende politieke cultuur met de Staat als kern, met de mannelijke caudillos en met het discours dat niet gepaard gaat met coherente praktijken.

De Zapatistische expeditie is de gelegenheid om twee andere noodzakelijke taken aan te pakken, bovenop het doorbreken van de reeds vermelde omcirkeling.

De eerste is het verbinden en coördineren van de collectieven die zich meestal ver van elkaar bevinden of mekaar zelfs niet kennen. Het komt er niet op aan nieuwe apparaten of structuren op te zetten, maar om een brede waaier aan horizontale en egalitaire (op gelijkwaardigheid gebaseerde) banden te smeden. Dit is veel moeilijker dan het opstarten van een “coördinatie” die dikwijls dezelfde gebreken vertoond als de bestaande apparaten of structuren.

De tweede is dat een beter begrip van de werkwijze van de zapatisten heel wat personen en collectieven de kans kan bieden door te dringen tot de politieke culturen die tot op heden slechts door enkele feministische groepen en groepen van jongeren worden toegepast.

Eén van de meest trieste vaststellingen in het militante milieu is dat, decennium na decennium, dezelfde gebreken, waarvan we naïef dachten dat we ze hadden overstegen, zich blijven herhalen. Het is pas mogelijk die te overstijgen in de actie, door vergissingen te maken en te herbeginnen met ageren tot we de werkwijzen vinden die geen kwaad doen, die niet uitsluiten en niet vernederen.

De Zapatistische rondreis wordt een enorme bron voor een leerproces voor de meest uiteenlopende antikapitalistische collectieven. Eerst en vooral de vaststelling dat het mogelijk is, dat die van hogerop niet zo machtig zijn als ze lijken. Ten tweede dat we meer en meer mensen kunnen samenbrengen zonder het systeem voort te zetten, door te zoeken naar samenlopen van al wie gelijkaardige onderdrukkingen ondervindt. Een uitdaging en een hoop in één beweging.

Als alles goed verloopt in het Zuiden van het continent, dan herhalen we de expeditie. We zetten deze dagen de eerste stappen, schuchter nog, om de energieën te ontwikkelen die ons in staat zullen stellen de omcirkelingen te blijven doorbreken.

Raúl Zibechi

Uit het Frans vertaald door GC, Wodeke

Traduit de l’espagnol (Mexique)
par Joani Hocquenghem

Oorspronkelijke tekst: La Jornada
29 janvier 2021