Ga naar de inhoud

Werkloosheid als bron van winst

Het moet niet gekker worden, dacht ik in een vlaag van argeloosheid. Arbeid biedt winst, maar werkloosheid? Wat blijkt? Beleggers investeren met ‘sociaal durfkapitaal’ in de bemiddeling naar werk of school van zogeheten kwetsbare jongeren. Het jaarlijks rendement mag de 12 procent niet overstijgen, want het sociale heerst over het economische in deze innovatieve privatisering. Als voorbeeldige successen gelden sociaal geïntegreerde gedetineerden in Groot-Brittannië.

4 min leestijd

(Bron: konfrontatie.nl,  foto sp-roermond)

Op mijn scherm dansen de focus, uitdaging, targets, veranderdoelen, talenten en potenties; eerst landen ze, om daarna uit te rollen en tenslotte voor te sorteren. Het uitvoerende bedrijf met de verdacht creatieve naam Buzinezzclub prijst zich aan met: “Wij willen zoveel mogelijk jongeren helpen, op basis van respect, passie en wil.” Een formulering die elke ‘uitval’ bij voorbaat rechtvaardigt, waarschijnlijk vandaar de “duidelijke ambitie” om maximaal 160 jongeren aan te pakken. Overigens, het geregistreerde aantal onder de 25 jaar is ruim 150.000, bijna 11 procent. Voor zover van een daling sprake is, meldt een groeiende groep zich niet meer, zat van de schone schijn, de illusies en controles beu.

Als de Markt dat wil
De hoofdrolspelers hebben geen behoefte aan omfloerste en loze taal. Zalm – voorheen minister voor de VVD, vliegenvanger voor Scheringa en zijn bankroete DSB, nu namens de staat de baas van de ABN AMRO – zegt dat de het tijd is dat de graaier plaatsmaakt voor de verstandige filantroop. Florijn – opgeleid als manager ‘hotel, vrije tijd en toerisme’, lid van het bestuur van de PvdA, nu voor die partij wethouder in Rotterdam – acht de tijd rijp voor maatschappelijk ondernemen als opvolger van de verwennende verzorgingsstaat.
Samen staan ze voor een financieringsconstructie. Beleggers steken via de bank geld in begeleidingsprojecten voor werkloze jongeren en de gemeentelijke overheid houdt uitkeringsgeld in kas zo lang de baan nog niet binnen is of de school nog niet bezocht. Wat de gemeente uitspaart gaat via formules in een prestatiecontract naar de beleggende partner. Van snelheid profiteren beide partners, de één wint meer (rendement) en de ander verliest minder (uitkeringsgeld). Een vrij huwelijk van Dagobert Duck en Robin Hood.
Dat deze constructie op van alles en nog wat losgelaten kan worden, hoeft niet verzonnen te worden. Van onderwijs tot de kunsten, van gevangenissen tot ziekenhuizen, van rampenbestrijding tot huisuitzetting. Veelzeggend is dat de internationale investeringsbank Goldman Sachs, topfraudeur en meester in boosaardige ‘swaps, één van de pioniers is in de lopende Amerikaanse experimenten.

In de Rotterdamse situatie, andere gemeentes zijn ook al begonnen met ‘privaat-publieke’ voorzieningen, liggen vragen over de selectie van de jongeren en de meting van het succes voor de hand. Zo ook de gevolgen voor de benadering van degenen die niet uitverkoren zijn. Te weinig passie en wil, heet al gauw niet onfatsoenlijk in kleding, uiterlijk en gedrag. Wie niet opgaat in de sociale re-integratie zal het weten. Dat is dagelijks te lezen bij dwangarbeidnee. Disciplinerende werkverschaffing – hier vernederend en zinloos, daar reguliere arbeid verdringend. Stuitend is de politieke beleidsverdediging: het werk is er nog niet, maar de tegenprestatie (‘actief participeren’) is een nuttige voorbereiding op de nieuwe werkgelegenheid als de Markt dat wil.

Mannen uit de circuits
De namen, en vooral de positie, van Zalm en Fontijn zijn al genoemd. Ook hier kruipen VVD en PvdA naar elkaar, Klijnsma staat niet alleen. Antecedenten zeggen niet alles, maar kunnen informatief zijn. Dat leert de tweede investeerder naast ABN AMRO: Start Foundation; samen leggen ze 680.000 euro in. Deze stichting beschikt over miljoenen na de lucratieve verkoop in 2002 van het uitzendbureau Start; ooit vanaf de oprichting in 1977 zwaar bekritiseerd vanwege de samenwerking met het Arbeidsbureau en de directe bemoeienis van de vakbeweging met de toen opkomende flexibele arbeid.

Start Foundation belegt in projecten en bedrijven die de arbeidsmarkt toegankelijker maken voor mensen in een netelige positie. Daarbij zijn allerlei nobele gevoelens denkbaar, dat geldt wat minder voor bijvoorbeeld de voorzitter van het bestuur (Anton Westerlaken) en de voorzitter van de raad van advies (Han Nooten). Mannen uit de circuits. De eerste – voorheen bankemployé, politieagent, voorzitter van het CNV en een rij van bestuursfunctie – is onder meer lid van het curatorium van de ondernemersorganisatie VNO-NCW. De tweede – voorheen vakbondsbestuurder, directielid van NS en senator voor de PvdA – is commissaris van zorginstellingen tot en met Smit International. Zo is en gaat dat dus.

Vanmorgen, wat gegrepen door voorgetoverde kerstgedachten, de radio stond aan, vroeg mijn logerende kleindochter van zeven: mensen zijn verschillend, maar zijn ze ook gelijk?