Voor een consistent democratisch en internationalistisch links

( Door Left Renewal, Vertaling Tijn van Beurden/globalinfo.nl)

(Foto: igpberlin, juli 2023)

We kijken al wekenlang met afschuw naar het aantal burgerdoden in Gaza. We zijn geschokt en verontwaardigd over de collectieve bestraffing van de inwoners van Gaza door het Israëlische leger, het toenemende geweld van kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, de onderdrukking door de staat en door rechtse bendes van Palestijnse burgers in Israël. In de VS, in Europa, in India en elders wordt het Palestijnse activisme als geheel gedemoniseerd door veel mainstream politici en een groot deel van de media, en in sommige gevallen gecriminaliseerd door de staat. Veel westerse berichtgeving over Israël/Palestina is doordrenkt van racisme, waarbij Israëli’s vaak worden geframed als moderne, westerse, beschaafde mensen wier lijden op de een of andere manier reëler en belangrijker is dan dat van de Palestijnen. Racistische dehumanisering van moslims en Arabieren draagt bij aan het lijden van de Palestijnen.

In deze context is het begrijpelijke dat men zich focust op de actualiteit, en dat het niet het juiste moment is om te praten over wat er mis is met links Israël/Palestina activisme, en links in het algemeen.

Maar wij menen dat zelfreflectie in tijden van crisis juist heel belangrijk is. We moeten nu, en niet later nadenken over de vraag of de belangrijkste standpunten in onze bewegingen, de juiste zijn om daadwerkelijk verandering te bewerkstelligen. Veel van wat ter linkerzijde wordt gezegd en geloofd over imperialisme en anti-imperialisme, nationalisme en internationalisme, racisme, islamisme en vele andere onderwerpen, is in onze ogen zeer gebrekkig en soms reactionair.

Te veel linksen hebben het bloedbad van 7 oktober door Hamas en de Islamitische Jihad in Zuid-Israël verdedigd of zelfs gevierd. Dit is naar onze mening een uitdrukking van deze gebrekkige analyses en reactionaire trends.

We zijn ervaren linkse activisten en organisatoren. In deze tekst willen we ons bezighouden met de heersende stemmingen aan de linkerkant, en daardoor anderen die zich voelen zoals wij, laten weten dat ze niet alleen zijn. Het is ook een uitnodiging aan andere linksen om samen met ons stelling te nemen tegen antisemitisme, partieel antiracisme, nationalisme, aanpassing aan het islamisme en andere links-rechtse allianties. We schrijven in de hoop dat een beter internationalistisch links mogelijk is.

Het doel van onze kritiek is niet om de linkse steun voor Palestijnse rechten en vrijheid af te zwakken, maar om die steun opnieuw te verankeren in een consequent democratisch, grassroots-internationalistisch, en dus waarlijk universalistisch project. We willen een links dat effectiever vecht, niet alleen voor Palestijnse rechten, maar ook voor democratie, gelijkheid en vrijheid voor iedereen.

Hoewel veel van de beelden die op 7 oktober van de grenzen van Gaza naar voren kwamen van burgers waren die door hekken heen braken, was het halverwege de ochtend duidelijk dat Hamas en zijn bondgenoten op brute wijze grote aantallen ongewapende burgers hadden vermoord en anderen hadden ontvoerd. De slachtoffers waren oud en jong, en waren onder meer overlevenden van de Holocaust, in de landbouw werkende gastarbeiders en Arabische nomaden. Er is duidelijk bewijs van martelingen en extreem seksueel geweld. De omvang en brutaliteit van de aanslagen stuurden golven van angst en trauma, niet alleen door de Israëlische samenleving, maar door de wereldwijde Joodse diaspora, in een tijd waarin de meeste Joden – zionisten en niet-zionisten – meerdere banden met Israël hebben. Het bloedbad van 7 oktober en de raketaanvallen op Israëlische burgers zijn daden van harteloze wreedheid die diepe pijn veroorzaken bij Joden in Israël en de diaspora.

Maar het goedpraten van het geweld van Hamas tegen burgers door een groot deel van extreem-links onthult niet alleen een gebrek aan fundamenteel menselijk mededogen, maar ook een verkeerde beoordeling van Hamas als een politieke kracht. Hamas is niet alleen een abstracte uitdrukking van “verzet” tegen Israël. Zij voert haar acties uit met het oog op haar eigen politieke doeleinden, doelstellingen die fundamenteel reactionair zijn. Dat ontkennen vanwege een onvoorwaardelijke steun aan elk “verzet”, is het ontkennen van de Palestijnse keuzevrijheid, het reduceren van de Palestijnen tot een louter reactieve kracht, niet in staat om politieke keuzes te maken. Zich verzetten tegen Hamas is niet een kwestie van “de Palestijnen vertellen hoe ze zich moeten verzetten”, maar juist de kant van die Palestijnen kiezen die zich ook tegen Hamas verzetten en daadwerkelijk verzet bepleiten, gebaseerd op een andere politieke beginselen.

De acties van Hamas werden gevolgd door een massale reactie van de Israëlische staat – zoals Hamas wist dat het geval zou zijn, en waar Hamas ook op rekende.

Nogmaals: wij zijn geschokt door en verzetten ons tegen de aanvallen van de Israëlische staat op het leven van de burgers en de infrastructuur in Gaza, het verdrijven van de Palestijnse bevolking, de mensonterende taal en voorstellen voor etnische zuivering door Israëlische politici, de kolonistenplannen voor de kolonisatie van Gaza en het geweld van kolonisten en Israëlische veiligheidstroepen tegen de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. Wij steunen de strijd voor Palestijnse rechten en verzetten ons tegen het geweld en de bezetting door de Israëlische staat.

Maar als onze bewegingen effectief willen zijn in het nastreven van hun emancipatorische en democratische doelen, moet er ruimte zijn voor reflectie en kritiek op neigingen binnen de linkse politiek die in strijd zijn met die doelen.

Het erkennen en benadrukken van het voortdurende Palestijnse lijden betekent niet dat we niet serieus kunnen nadenken over wat er mis zou kunnen zijn met veel linkse reacties op 7 oktober, en met veel van de linkse gezichtspunten in het algemeen.

In de nasleep van de aanslagen zijn antisemitische incidenten – waaronder gewelddadige aanvallen en incidenten van online en persoonlijke intimidatie – wereldwijd toegenomen. Het antisemitisch discours heeft zich viraal verspreid op sociale media en op straat. Anti-moslim racisme is ook dramatisch toegenomen. Extreemrechts heeft het conflict gebruikt als een kans om een nieuw publiek te bereiken, zowel onder voor- als tegenstanders van Israël. Toenemende polarisatie en verdeeldheid hebben bijgedragen aan de ontmenselijking van niet alleen Israëli’s en Palestijnen, maar ook van Joden, moslims en Arabieren overal, en aan een versterkte cultuur van slachtofferschap, in plaats van solidariteit.

We verzetten ons tegen pogingen om al het Palestijnse solidariteitsactivisme af te wijzen, te demoniseren of zelfs te criminaliseren vanwege de aanwezigheid van antisemitisme binnen de beweging. Maar aan de linkerkant blijft in het algemeen een strijd tegen antisemitisme noodzakelijk.

Dit is geen kwestie van PR of ‘media-tactiek’. De reden om antisemitisme te bestrijden wanneer het aan de linkerkant verschijnt, is niet dat het de zaak van de Palestijnse solidariteit “er slecht uit laat zien”. Het gaat erom dat de aanwezigheid van reactionaire, samenzweringstheorieën in onze bewegingen, zelfs in gecodeerde vormen of op een marginale manier, onze politiek dreigt te vergiftigen.

Waar is links de fout in gegaan?

Waarom is het zo moeilijk voor zo’n groot deel van links om de fundamentele menselijkheid en het traumatische lijden van burgers – inclusief Israëlische burgers – als een consistent uitgangspunt te nemen? Waarom waren sommigen niet in staat om een bloedbad te veroordelen zonder het te relativeren tot betekenisloosheid of te contextualiseren tot onbeduidendheid? Waarom lijkt de solidariteit van links met slachtoffers van onderdrukking soms afhankelijk van de geopolitieke opstelling van de staat die hen onderdrukt? Waarom worstelt een groot deel van links met het identificeren en bedwingen van antisemitisme binnen zijn gelederen?

Er is geen eenduidig simpel antwoord op deze vragen, maar wij geloven dat het beginnen met het beantwoorden ervan een essentiële stap is in de vernieuwing van links. We bieden onze analyse aan van wat wij hier als enkele van de belangrijkste problemen zien.

Fetisjisering van Israël/Palestina

Israël/Palestina is het centrale morele thema geworden voor een groot deel van hedendaags links, op een manier die Zuid-Afrika voor velen in een vorige generatie was. Sommige mainstream reportages en commentaren gebruiken een oriëntalistisch frame voor de hele regio, waarbij Arabieren worden afgeschilderd als barbaars en premodern, in tegenstelling tot Israël, dat meestal wordt afgeschilderd als een moderne liberale democratie.

Tegelijkertijd besteden zowel de reguliere als de linkse media veel meer aandacht aan Palestina/Israël dan aan Syrië, Koerdistan, Soedan, Ethiopië, de Democratische Republiek Congo, Sri Lanka, Myanmar of een aantal andere mondiale brandhaarden waarin militaristische staten (of niet-statelijke actoren) nationale en etnische minderheden onderdrukken of bloedbaden aanrichten.

Het gaat er niet om een politieke of morele hiërarchie van wereldwijde onderdrukking vast te stellen, of om aandacht en activiteit te verdelen aan de hand van waar het meeste lijden optreedt. Integendeel, solidariteit met de Palestijnen zou moeten voortvloeien uit een toewijding aan universele rechten, die ook solidariteit met alle andere strijden tegen onderdrukking zou moeten aanmoedigen.

Door het fetisjiseren van Israël/Palestina en het romantiseren en idealiseren van de Palestijnse strijd, weerspiegelt links de mainstream ontmenselijking van de Palestijnen. Het effect van deze linkse fetisjisering van Israël/Palestina is dat zowel Palestijnen als Israëlische Joden transcendente avatars worden voor politieke verhalen, in plaats van mensen van vlees en bloed, die in staat zijn tot een scala aan reacties op hun omstandigheden en ervaringen.

Historisch analfabetisme

Ondanks de centrale plaats van de Palestijnse zaak voor hedendaags links, is er vaak een laag begripsniveau van de geschiedenis van de regio en het conflict. Een groot deel van links heeft potentieel bruikbare concepten als ‘nederzettingenkolonialisme’ veranderd van analyse-instrumenten in substituten voor analyse. Door deze labels op een simplistische manier toe te passen, kunnen activisten complexiteit vermijden.De historische interne diversiteit van het Zionisme, zijn ambivalente relatie met verschillende soorten imperialisme, en de verschillende verhalen van ontheemding die de Joodse migratie naar Israël vanuit verschillende landen hebben gedreven, worden vaak niet goed begrepen.

Het proces van Israëlisch-Joodse nationale vorming omvatte kolonisatie door kolonisten, waarbij grote aantallen bestaande inwoners ontheemd raakten, onder meer door oorlogsmisdaden en verdrijvingen.

Het was ook een wanhopige vlucht van mensen die zelf het slachtoffer waren van racistisch geweld en pogingen tot uitroeiing. De Palestijnen zijn, in de woorden van Edward Said, “de slachtoffers van de slachtoffers en de vluchtelingen van de vluchtelingen”. Israëlische Joden zijn verre van uniek vanwege het feit dat ze zich als natie hebben geconsolideerd en een staat hebben gesticht, op basis van gewelddadige onteigening van de bestaande bewoners van een gebied.

Het doel van het volledig bekijken van deze geschiedenis, met al zijn complexiteit en spanning, is niet om het onrecht te bagatelliseren dat de Palestijnen hebben geleden tijdens het proces van de oprichting van Israël, of daarna. Het niet volledig onder ogen zien van de geschiedenis dient noch het begrijpen, noch de pogingen om de strijd voor gelijkheid te ontwikkelen en te ondersteunen.

Een grotere historische kennis, en een geëngageerd doordenken van de praktische aspecten van de één staat, twee staten en andere mogelijke “oplossingen” voor het conflict, zou een hernieuwde solidariteitsbeweging mogelijk maken.

Syncretische politiek

Een van de belangrijkste tendensen in de hedendaagse politiek, in het kielzog van de ineenstorting van massale arbeidersbewegingen, is de opkomst van syncretische vormen van politiek, gebaseerd op ongelijksoortige politieke tradities, wat soms rood/bruin-politiek, diagonalisme of verward denken wordt genoemd. Delen van links zijn gevaarlijke allianties aangegaan met extreemrechtse krachten. Van extreemrechtse sprekers op anti-oorlogsbijeenkomsten en voormalige linksen die deelnemen aan Covid-lockdown-protesten, van anti-imperialistische vloggers die uiterst conservatieve gasten ontvangen tot anarchistische volkszangers die Holocaust-ontkenners promoten, de afgelopen periode heeft een aantal alarmerende politieke samenwerkingen gezien. Deze bewegingen komen soms voort uit extreemrechts dat zichzelf zo aan links probeert te verkopen. Omdat antisemitisme vaak ongelijksoortige elementen binnen syncretische formaties verbindt, kunnen deze trends politiek giftig zijn wanneer ze zich manifesteren bij Palestina solidariteitsactivisme.

Campism

Over de hele wereld zien we de strijd voor democratische verandering, om meer rechten en gelijkheid te krijgen. Maar deze worden in toenemende mate beantwoord met beweringen dat die principes de hegemonie van een “westerse liberale elite” en haar “unipolaire wereldorde” vertegenwoordigen, in plaats van universele menselijke aspiraties en rechten.

Autoritaire en onderdrukkende regimes beweren dat pogingen om hen verantwoordelijk te houden voor deze principes slechts pogingen zijn om de unipolaire hegemonie van het Westen te beschermen. Deze regimes presenteren zichzelf als leiders van een opkomende “multipolaire” wereld waarin meerdere autoritaire regimes vrij zullen zijn om “democratie” te definiëren naar hun eigen antidemocratische beeld.

Net zoals racistische, patriarchale en autoritaire bewegingen in het Westen zich presenteren als stemmen van het authentieke volk tegen ‘globalistische’ elites, presenteren ze zich in voormalige westerse koloniën als de ‘dekoloniale’ meerderheid tegen de hegemonie van de ‘verwesterde elites’.

Links slaagt er vaak niet eens in om deze dynamiek te erkennen. Erger nog, delen ervan versterken de (valse) premisse: dat tirannieke, autoritaire en reactionaire krachten en regimes een progressief verzet vertegenwoordigen tegen het ‘westerse imperialisme’. Hun zorg voor het voortbestaan en de kracht van dergelijke “multipolaire” regimes gaat ten koste van zinvolle en consistente solidariteit met verzet tegen deze regimes.

Het westerse imperialisme wordt geconfronteerd met uitdagingen van reactionaire alternatieven: Russisch imperialisme, Chinees imperialisme en Iraans regionaal imperialisme, waarbij vaak proxy-paramilitaire krachten zoals Hezbollah en, tot op zekere hoogte, Hamas worden ingezet, en een contrarevolutionaire rol spelen in de context van de bevrijdingsstrijd die in 2011 opkwam. De olie-monarchieën van het Arabische schiereiland worden steeds meer wereldmachten; andere regionale imperiale of sub-imperiale machten, zoals een expansionistisch en interventionistisch Turkije, worden ook steeds krachtiger, en zeker niet alleen maar cliënt-staat van de VS.

Geconfronteerd met dit gegeven, zal een radicaal links dat jarenlang de opvatting heeft gepredikt dat alles wat het imperialisme (van de VS) en zijn bondgenoten schaadt, noodzakelijkerwijs progressief moet zijn (een standpunt dat bekend staat als “campism”, de kant kiezen van een geopolitiek ‘kamp’ in plaats van een echt internationalistisch project na te streven) hoogstwaarschijnlijk vervallen in goedpraterij van die reactionaire alternatieven. Dit ‘anti-imperialisme‘ is blind voor het feit dat het steunen van de ‘as van het verzet’ geen verzet is tegen het imperialisme, maar een keuze voor een rivaliserende pool in een ‘multipolaire’ wereld.

In een eerdere historische periode (die zijn hoogtepunt bereikte in de Koude Oorlog) was de USSR de oppositionele pool tegen de VS in de verbeelding van ‘campistisch’ links (vaak niet als leidraad, maar slechts als een plaatsvervanger voor de mogelijkheid van een alternatief). Maar na het olie-embargo van de OPEC in 1973 en de Iraanse revolutie van 1979, en vooral na de val van het Sovjetblok, werd deze rol steeds meer overgenomen door verschillende samenstellingen van de “as van het verzet”, waaronder de Islamitische Republiek Iran en al snel Hamas.

Complottheorie

Onze complexe en ‘multipolaire’ wereld, de schijnbaar ondoorzichtige aard van macht- en onderdrukkingsmechanismen, en sociale fragmentatieprocessen, leiden ertoe dat mensen op zoek gaan naar antwoorden en verklaringen die verder gaan dan ‘de mainstream’. De platformeconomieën die mis- en desinformatie te gelde maken en het delen van mythen en leugens vergemakkelijken, bieden gemakkelijke toegang tot complottheorieën die dergelijke antwoorden en verklaringen lijken te bieden.

De huidige gefragmenteerde, snelle, digitale vormen van kennisdeling en -verwerving moedigen tegelijkertijd cynisme aan ten opzichte van ‘mainstream’ autoriteiten en goedgelovigheid ten opzichte van ‘alternatieve’ bronnen, alsmede een gelijktijdige vreugde over het ‘ontmaskeren’ van verborgen waarheden en wanhoop over de macht van de hegemonie, en een zoektocht naar verbanden tussen ongelijksoortige fenomenen, terwijl de analytische instrumenten ontbreken om hun betekenis te begrijpen. En complottheorieën leiden bijna altijd tot antisemitisme, dat meestal functioneert als een soort meta-complottheorie.

Antisemitisme wordt ook vaak versmolten met anti-moslim fanatisme in het huidige extreemrechtse samenzweringsdenkbeeld, via theorieën van de “Grote Vervanging” die stellen dat een complot is ontworpen door “globalistische financiers”, met name George Soros, om voornamelijk islamitische immigratie naar landen met een “blanke” meerderheid te sponsoren, teneinde “blanke” bevolkingsgroepen te “vervangen”.

Antisemitisme als pseudo-emancipatie

Net als andere complottheorieën biedt antisemitisme valse en gemakkelijke antwoorden en verklaringen in een verwarrende wereld. In tegenstelling tot veel andere vormen van racisme, heeft antisemitisme vaak de indruk gewekt dat het “optuigt”: het kan aan zijn object bijna oneindige macht, rijkdom en sluwheid toeschrijven. Vanwege het pseudo-emancipatorische karakter maakte antisemitisme vaak een radicale indruk. Maar het is een pseudo-radicalisme: door Joden te bestempelen als de verborgen elitekracht die onze samenlevingen controleert, en worden de echte heersende klassen onzichtbaar gemaakt, de machtsstructuren van de heersende klasse beschermd, en woede over onrecht op Joden gericht.

Zoals Moishe Postone betoogde, fungeert het vaak als een “gefetisjiseerde vorm van antikapitalisme”: “De mysterieuze macht van het kapitaal, dat ongrijpbaar en wereldwijd is en dat naties, gebieden en mensenlevens in beweging brengt, wordt toegeschreven aan de Joden. De abstracte overheersing van het kapitalisme wordt gepersonifieerd als de Joden.” Dit pseudo-emancipatorische antisemitisme heeft een lange geschiedenis, van enkele van de oprichtingsteksten van de belangrijkste stromingen van het moderne socialisme, tot de congressen van de Tweede Internationale, en de vakbonden en arbeiderspartijen ten tijde van de massale Oost-Europese migratie, tot New Age-vormen van fascisme in de groene beweging. Het was aanwezig en werd betwist binnen de partijen van de Russische Revolutie, en werd uitgedrukt in zowel de nazi- als de naoorlogse stalinistische ideologie, en door hun erfgenamen vandaag, met ‘kosmopolitische‘, ‘globalistische’ financiers die werden gezien als een vampierinktvis die de productieve, inheemse arbeiders uitbuitte. Maar het wordt ook steeds vaker verbonden met een ‘anti-imperialistische’ visie, waarin het wordt gezien als opzuiger van het levensbloed der armen in het Mondiale Zuiden.

Accommodatie met islamisme

Terwijl delen van links (vooral in Europa en Noord- en Zuid-Amerika, maar ook in andere regio’s van de wereld) een lange geschiedenis hebben van anti-moslimracisme (dat weer op de voorgrond trad tijdens de Syrische oorlog, toen delen van links oorlogstaal tegen het terrorisme gebruikten om de revolutie te demoniseren), in de periode na de Tweede Intifada en 9/11, heeft het hierboven beschreven campistisch wereldbeeld ertoe geleid dat velen ter linkerzijde het islamisme zien als een progressieve, zelfs revolutionaire kracht ten opzichte van het westerse imperialisme.

Dit is helaas een wereldwijd fenomeen. De meeste linksen in Zuidwest-Azië en Noord-Afrika (SWANA) hebben echter geen illusies, ze worden directer geconfronteerd met de reactionaire politiek van het islamisme dan linksen in andere delen van de wereld; Integendeel. Linksen van buiten SWANA zouden naar hen moeten luisteren.

Islamisme omvat een aantal verschillende stromingen. Hamas is niet ISIS, ISIS is niet de Taliban, de Taliban is niet het regime van Erdoğan in Turkije. Hamas zelf omvat ook verschillende stromingen. Het is belangrijk om deze verschillen te begrijpen. Maar het mag links niet blind maken voor de het feit dat islamitische bewegingen en regimes, net als andere vormen van gepolitiseerde fundamentalistische religie, religieuze, etnische en seksuele minderheden, vrouwen, politieke dissidenten en progressieve bewegingen hebben mishandeld.

Anti-Joods racisme is een hardnekkig element van de islamitische ideologie, zoals duidelijk te zien is in Sayyid Qutb’s fundamentele werk “Onze strijd tegen de Joden” (1950), en in het Convenant van Hamas uit 1988 (dat de beruchte anti-Joodse vervalsing de Protocollen van de Wijzen van Zion citeert). De standpunten van het islamisme over Israël, het zionisme en de Joden zijn niet puur “politiek”, en alleen verklaarbaar in termen van de confrontatie tussen Palestijnen en het zionisme/Israël, maar maken deel uit van een breder antisemitisch wereldbeeld.

Hoewel islamitische bewegingen hun eigen perspectieven en agenda’s hebben, moeten ze ook worden begrepen in de context van concurrentie tussen regionale machten in een wereld van concurrerende imperia: islamisten verzetten zich vaak tegen imperialisme in naam van of in alliantie met rivaliserende regionale imperia – zoals dat van Iran. Tegelijkertijd hebben het VS-imperialisme en de daarmee verbonden regionale machten, zoals Israël, soms ook islamitische bewegingen getolereerd of gestimuleerd als een manier om andere krachten te ondermijnen.

De opvatting dat de bevrijdingsstrijd van gender en seksualiteit van secundair politiek belang is ten opzichte van andere kwesties, bijvoorbeeld de strijd tegen ‘de belangrijkste vijand’ van het ‘VS-imperialisme’, verklaart ook enigszins de bereidheid van veel linksen om allianties voor te stellen met bewegingen die, zoals alle religieuze fundamentalistische bewegingen, zijn geobsedeerd door patriarchale, homofobe en transfobe regulatie van gender en seksualiteit.

Het loslaten van de klassenanalyse

De enige mogelijke manier om een authentiek democratische, antikapitalistische politiek te voeren, is de bewuste strijd voor zelfemancipatie door de uitgebuite en onderdrukte personen. De klassenpolitiek is teruggedrongen door decennia van neoliberale overwinningen en nederlagen van de arbeidersbeweging. Maar het loslaten van de focus op de strijd van de arbeidersklasse en andere democratische acties vanuit de basis heeft een langere geschiedenis. De vorige eeuw is tragisch genoeg vol voorbeelden van linksen die de organisatie van macht van de uitgebuitenen en onderdrukten vervingen door stalinistische staten en verschillende andere autoritaire krachten.

Veel zelfbenoemde linksen zijn zelfs zo ver gegaan dat ze, meer of minder “kritisch”, krachten steunden die niet eens aanspraak maken op de retoriek en symboliek van het socialisme: het Rusland van Poetin, het Syrië van Assad, de Islamitische Republiek Iran en islamitische paramilitaire krachten zoals Hamas en Hezbollah.

Wij denken dat de opkomst van syncretische politiek, campism en complottheorieën, evenals de toename van pseudo-emancipatorisch antisemitisme, gedeeltelijk kunnen worden verklaard door factoren als het niet meer hanteren van het klasse-begrip, en een bepaalde analyse van de dynamiek van het mondiale kapitalisme.

Veel linkse politiek van de afgelopen decennia was niet zozeer gebaseerd op een strijd tegen het kapitalisme als sociale relatie, maar op een afwijzing van ‘Amerikaanse hegemonie’, ‘globalisering’, ‘financiën’ – of soms ‘zionisme’, dat werd gezien als de voorhoede van al deze krachten. Dit heeft ertoe geleid dat veel mensen, die zichzelf als links beschouwen, sympathiseren met reactionaire alternatieven voor het huidige politieke en economische bestel.

Tegelijkertijd moedigen botte vormen van antikapitalisme, die zich richten op het veronderstelde morele kwaad van ‘financieel’ of ‘onproductief’ kapitaal – in plaats van op het objectieve antagonisme tussen kapitaal en arbeid – gepersonaliseerde kritiek op ‘globalistische elites’ en ‘Rothschild-bankiers’ aan, in plaats van afschaffing van het kapitalisme zelf, door middel van collectieve organisatie en strijd vanuit de basis.

Bot antiracisme

Het huidige wereldwijde antiracisme is gevormd in een twintigste-eeuwse context die wordt gedomineerd door strijd tegen anti-zwart racisme, in de VS en elders, en tegen westers imperialisme en kolonialisme. Het begrip ras is vaak simplistisch en binair, en niet geschikt om de complexe racialisering van de 21e eeuw te begrijpen.

De dominante zienswijzen van veel ‘dekoloniaal’ denken bieden een manicheïstische visie die de wereld verdeelt in categorieën van ‘onderdrukkers’ en ‘onderdrukten’, waarin hele naties en etniciteiten worden ingedeeld.

Door deze zienswijze is links slecht toegerust om te begrijpen hoe verschillende vormen van racisme op elkaar aansluiten – waarom hindoeïstische supremacisten in India bijvoorbeeld enthousiast het Israëlische nationalisme steunen, of waarom de Han-supremacistische Chinese staat zichzelf presenteert als een pleitbezorger van Palestijnse rechten terwijl het een koloniale bezetting en massale repressie pleegt in naam van een “Volksoorlog tegen terreur” tegen moslims in Xinjiang / Oost-Turkestan.

En links is ook slecht toegerust om racisme te begrijpen als het niet kleur gecodeerd is, zoals met het racisme van West-Europeanen tegen “niet helemaal blanke” Oost-Europeanen, of Russisch racisme tegen Oekraïners, of anti-Armeens racisme.

Vooral antisemitisme past niet goed in het wereldbeeld van dit botte antiracisme, dat Joden als “wit” ziet en hen daarom niet kan begrijpen als doelwit van racisme. Dit beeld wist Joden uit die zich niet als “wit” presenteren. De integratie van sommige Joden naar “wit” is reëel, maar is ook ongelijk, en in veel gevallen vrij recent.

Dit botte antiracisme weerspiegelt het botte antikapitalisme dat links heeft beschadigd. Kortom, de vernieuwing van links als beweging voor internationale solidariteit vereist consequent antiracisme, consistent feminisme, een vernieuwing van de klassenpolitiek, een nieuwe analyse van het mondiale kapitalisme en de verwerping van de campistische visie die de wereld verdeelt in keurige binairen van goed en kwaad.

Hoe kunnen we links omvormen en vernieuwen?

Wij bieden deze analyse aan als een stap in de richting van linkse vernieuwing op basis van een werkelijk internationalistische en consequent democratische politiek. Het is niet altijd makkelijk om reactionaire ideeën binnen onze eigen gelederen aan te pakken. Maar als we dat doen, profiteren onze bewegingen elke keer weer van de diepere inzichten die naar voren komen. Hoe zou het eruit kunnen zien als links hiermee begint?

Consistente solidariteit

Ons uitgangspunt als internationalisten zou moeten zijn het pleiten voor een universele aanspraak op democratische rechten. Aandringen op solidariteit met burgers die aan beide kanten worden aangevallen, is geen glibberige vorm van morele gelijkwaardigheid of een handige manoeuvre om de aandacht af te leiden, maar een ethisch uitgangspunt. Echte consistente solidariteit betekent niet dat iedereen als hetzelfde wordt beschouwd en dat structurele verschillen tussen slachtoffers worden genegeerd, maar dat verschillen worden erkend en gerespecteerd.

Links zou zich moeten bekommeren om alle burgerdoden, of die nu veroorzaakt zijn door de Joodse staat of door Arabische staten, door staten in het westerse kamp of staten die zich tegen dat kamp verzetten, of door niet-statelijke actoren.

Doelen worden substantieel geconditioneerd en voorafgegaan door middelen; Een politiek die wordt gevoerd door middel van het willekeurig afslachten van burgers kan geen emancipatorische doeleinden dienen.

Bijzonder problematisch zijn politieke stromingen die het Palestijnse lijden in Gaza centraal stellen, maar zwijgen – of zelfs enthousiast zijn – omdat Syriërs (inclusief Syrische Palestijnen) zijn afgeslacht door de Assad-regering en haar bondgenoten (vaak gerechtvaardigd door precies dezelfde oorlogs-aan-terreur-retoriek die Israël soms gebruikt om aanvallen op burgers te verontschuldigen) of terwijl Oeigoeren en andere voornamelijk islamitische etnische minderheden geconfronteerd worden met massale opsluiting, totale bewaking en culturele uitwissing in China.

Het centraal stellen van de stemmen en ervaringen van de arbeidersklasse, en progressieve, vredesopbouwende krachten aan beide kanten.

Radicale democratische verandering is onmogelijk zonder een beweging die er bewust en actief voor strijdt. Een internationaal links dat zijn energie richt op het aanmoedigen van reactionaire krachten helpt niet om die beweging te ontwikkelen; Sterker nog, remt het af.

In Israël/Palestina, zoals in elke internationale strijd, zou een echt internationalistisch, consequent democratisch links zijn activiteiten moeten richten op het luisteren naar, het betrekken bij en het opbouwen van praktische steun voor krachten aan de basis die zich organiseren om democratische politiek te bevorderen. Dit betekent het versterken van de stemmen van grassroots-actoren (feministen, queer-activisten, vakbondsleden, milieuactivisten) in zowel de Israëlische als de Palestijnse samenleving die zich verzetten tegen het eeuwigdurend staatsgeweld en de racistische verdeeldheid.

Het bekritiseren van staten betekent niet dat we ons verzetten tegen de aanspraken van de bevolking op fundamentele rechten

Nationale groepen als geheel profiteren vaak van het beleid van kolonialisme en onderdrukking van andere volkeren door hun staten. Maar die voordelen zijn niet uniform, en ze betekenen ook niet dat alle leden van een bepaald volk even medeplichtig zijn aan, of gelijke macht hebben over, het beleid van hun staat.

Solidariteit met de Palestijnen mag niet betekenen dat men de Israëlische Joden als volk vijandig gezind is, of zich verzet tegen hun aanspraak op rechten. Linkse politiek moet gericht zijn op het nivelleren en gelijktrekken van democratische rechten, niet om ze van sommigen af te nemen, om ze te ‘herverdelen’ naar anderen.

Joden overal ter wereld – die vaak op meerdere manieren verbonden zijn met mensen en plaatsen in Israël – voelen zich aangevallen wanneer Israëli’s in het algemeen het doelwit zijn. Het ondersteunen van de Palestijnse rechten vereist een zorgvuldige identificatie van de Israëlische staat – en zijn ideologische middelen – als de daders van onrecht, en niet het Israëlische volk in zijn geheel, als een homogeen, politiek ongedifferentieerd blok.

Israël in de wereld begrijpen

Antisemitisme schrijft traditioneel absolute macht toe aan Joden. Wanneer deze toeschrijving op Israël wordt toegepast, blijft het antisemitisch. Israël bestaat in een complexe, vloeibare, “multipolaire” wereld; Het is een machtige staat, maar zijn macht is beperkt binnen het mondiale systeem. Het is zeker niet de motor van het wereldimperialisme, zoals het soms wordt afgeschilderd in linkse verhalen.

Veel van de dingen waarvoor het rechtvaardig en noodzakelijk is om Israël te bekritiseren, zijn dingen die het gemeen heeft met veel andere staten over de hele wereld, waaronder enkele van de landen waar we zelf wonen. Weigeren om Israël te demoniseren of het als volstrekt uitzonderlijk te zien, betekent niet dat we ons verzoenen met zijn beleid, maar dat we dat beleid eerder situeren binnen trends waarvan het een uitdrukking is, in plaats van de kwintessens. Zelfs de omvangrijke wreedheid die Israël nu toebrengt aan de bevolking van Gaza heeft een recent direct precedent in de oorlog van het Assad-regime tegen het Syrische volk.

Linkse stromingen die het Israëlische kolonialisme bekritiseren en tegelijkertijd optreden als apologeten voor het Russische kolonialisme in Oekraïne, meten met twee maten. We dringen er ook bij kameraden op aan om na te denken over de vraag of zij en hun organisaties dezelfde soorten taal en emotionele registers gebruiken over bijvoorbeeld de onderdrukking van de Koerden door Turkije, of de onderdrukking van de Tamils door Sri Lanka, als over de onderdrukking van de Palestijnen door Israël. Als het antwoord nee is, denk dan eens na over de politieke impact en implicaties van deze uitzondering.

Een kritische benadering van nationalisme

Naties zijn sociale constructies, die gedeeltelijk functioneren om uitbuiting en onderdrukking binnen de natie te maskeren, zoals klasse, geslacht, ras en andere, in naam van een unitair ‘nationaal belang’. Ons doel op lange termijn is een vrije associatie van alle mensen, dat wil zeggen een wereld zonder naties, waarin etnische identificaties secundair zijn geworden. Het overstijgen van de natie is echter moeilijk voor te stellen in een wereld waarin mensen worden onderdrukt, bezet en soms afgeslacht op basis van hun nationale achtergrond.

Linksen moeten stelling nemen tegen mensen die onderdrukt worden vanwege hun nationaliteit. Maar we moeten ook erkennen dat alle nationalismes – inclusief die van momenteel onderdrukte groepen – op zijn minst potentieel uitsluitend en onderdrukkend zijn. Het steunen van het recht van een bepaald volk om zelfbeschikking te verdedigen of te winnen, betekent niet dat men daarmee hun nationalisme overneemt. Een internationalistisch links mag niet kritiekloos met een nationale vlag zwaaien, of kritiekloos een nationale staat of beweging steunen.

Links zou het recht op zelfbeschikking moeten steunen als onderdeel van een programma voor democratische gelijkheid. Dit betekent dat we het recht van alle volkeren op zelfbeschikking op voet van gelijkheid moeten steunen en ons moeten verzetten tegen elk programma dat gericht is op de overheersing van het ene volk over het andere.

Het doel van Hamas om de Joods-nationalistische overheersing te vervangen door de islamitisch-nationalistische overheersing – een theocratische staat waarin de Joodse “onderdrukkers” worden verdreven – is reactionair. Het feit dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat zij dit doel zullen bereiken, maakt het niet acceptabeler vanuit het oogpunt van democratische, internationalistische politiek.

Onvoorwaardelijk antiracisme

De reden om slachtoffers van racisme te steunen is niet alleen medelevende bezorgdheid voor de gekwetste gevoelens van mensen – hoewel bezorgdheid te verkiezen is boven de harteloze onverschilligheid die soms aan de linkerkant wordt getoond. Dat is ook omdat de ideeën die tot onverdraagzaamheid aanzetten, de inspanningen om de democratische strijd te bevorderen vergiftigen.

Dat betekent dat we weigeren onze solidariteit tegen racisme politiek voorwaardelijk te maken.

Net zoals het verkeerd is om te eisen dat Palestijnen (of andere Arabieren of moslims) Hamas veroordelen om recht te hebben op steun tegen racisme, zo is het ook met de eis dat Israëli’s of Joden in de diaspora hun ideologische zuiverheid tonen (“goede” Joden zijn) voordat onverdraagzaamheid tegen hen serieus zal worden genomen.

Solidariteit tegen racisme vereist geen goedkeuring van de dominante politiek van het slachtoffer of de groep. Maar het vereist wel dat oppositie tegen racisme en andere onverdraagzaamheid onvoorwaardelijk is, zelfs wanneer leden van de doelgroep reactionaire opvattingen kunnen hebben.

Links kan en moet zich onvoorwaardelijk verzetten tegen anti-Palestijnse en anti-islamitische onverdraagzaamheid zonder Hamas te steunen; het kan en moet zich onvoorwaardelijk verzetten tegen antisemitisme zonder het Israëlische chauvinisme te onderschrijven.

Geen platformen voor valse vrienden.

Een bijzonder kenmerk van de huidige crisis en de wereldwijde naschokken ervan is dat extreemrechtse activisten (inclusief hardcore fascisten en echte nazi’s) cynisch gebruik maken van Palestijnse solidariteit om antisemitisme te stimuleren. Kleine aantallen extreemrechtse activisten sluiten zich aan bij anti-Israëlische marsen. Enorme aantallen pro-Palestijnse gebruikers van sociale media versterken extreemrechtse dis-influencers die zich in de discussie hebben gemengd, vaak gesteund door Russische en Iraanse staatsnetwerken. In de weken na 7 oktober verzamelden accounts zoals Jackson Hinkle (een voorstander van “MAGA-communisme”) en Anastasia Loupis (een rechtse anti-vaccinatie-activist) miljoenen volgers onder gebruikers die vijandig staan tegenover Israël, met hun virale berichten over het conflict (waarvan vele nepverhalen bevatten).

Aan de andere kant is extreemrechts niet homogeen, en extreemrechtse islamofobe activisten, waarvan bij velen werd vastgesteld dat ze antisemitisch waren na een beetje zoeken, gebruiken op een cynisch manier de Joodse angst en de bredere publieke verontwaardiging over het Hamas-terrorisme om anti-moslimvijandigheid te bevorderen en hun racistische reputatie wit te wassen. We moeten deze slechte actoren ontmaskeren en marginaliseren. We moeten duidelijke lijnen trekken. We mogen niet toestaan dat het lijden van Joden en Palestijnen wordt geïnstrumentaliseerd door politieke ondernemers. Alle groepen die een actief platform bieden voor nazistische, fascistische en aanverwante woordvoerders moeten op dezelfde manier worden behandeld als degenen die sympathiek staan tegenover blank separatisme.

Conclusie

We hebben deze tekst geschreven als een kritiek op denkbeelden die in een groot deel van links de overhand hebben gekregen. Het is kritiek van links, en voor links.

Als linkse activisten en organisatoren zien we de trends die we beschrijven niet als onvermijdelijke uitvloeisels van fundamentele linkse principes. We zien ze als het resultaat van de verdraaiing en het loslaten van fundamentele linkse principes. We verwelkomen extra medeondertekenaars, ook van degenen die sommige delen van de tekst willen onderschrijven, maar andere niet, en kritische reacties. Gezien de context verwelkomen we vooral reacties, ook kritische, van Palestijnse en Israëlische linksen. We hopen dat de tekst kan bijdragen aan een breder debat over hoe links kan worden omgevormd en vernieuwd.

Wij zien die inspanning voor vernieuwing en omvorming als een noodzakelijke taak voor iedereen die de mogelijkheid van systemische verandering niet wil uitsluiten. We verwelkomen de inzet van iedereen die zich inzet voor een dergelijke verandering, en die begrijpt dat links, om een effectief instrument te zijn om dit te bereiken, zichzelf moet veranderen.

Ben Gidley, Daniel Mang, Daniel Randall

Ondertekenaars

Contact