Trump’s Doctrine van de Verbrande Aarde
Trump doet er alles aan om het voor zijn opvolger onmogelijk te maken enkele van ’s werelds meest hardnekkige problemen op te lossen.
(Door John Feffer, oorspronkelijk verschenen op Foreign Policy in Focus, vertaling Globalinfo.nl (die van donateurs houdt) foto Tony Webster via Wikimedia Commons)
Het is een recente traditie onder de bewoners van het Witte Huis om bij het verlaten van het ambt een paar grappen te maken voor hun opvolgers. Zo verwijderde de grapjassen van de regering Clinton alle W’s van de toetsenborden van het Witte Huis voordat ze de sleutels overhandigden aan het transitieteam van George W. Bush. De regering Obama liet overal boeken achter die door Barack Obama waren geschreven voor het inkomende persteam van Trump.
Donald Trump heeft geen gevoel voor humor. Zijn “geschenk” aan de volgende regering is doodserieus. Met zijn recente besluiten in de buitenlandse politiek probeert de president de feiten ter plaatse zodanig te veranderen, dat wie in zijn voetsporen treedt het moeilijker zal hebben om de vorige status quo te herstellen.
Vergeet de grapjes maar. Dit is een dikke midelvinger naar de gevestigde buitenlandbeleidswereld en de wereld in het algemeen.
Natuurlijk bereidt Trump zich niet voor op het verlaten van zijn ambt, ongeacht de uitslag van de verkiezingen in november. Maar in zijn beleid in het Midden-Oosten en Oost-Azië probeert de president de regels van het spel te veranderen, voor het geval hij volgend jaar niet in de buurt is om persoonlijk meer onheil te zaaien. De man gaat geen Nobelprijs winnen voor zijn inspanningen – ondanks de recente nominaties van een paar rechtse Scandinaviërs – maar hij zal alles doen wat hij kan om het beste daaronder te bereiken: het merk Trump op de geopolitiek zetten.
Het kostte ongeveer 5.000 dollar om al die W-loze toetsenborden te vervangen. De rekening voor alle schade die Trump aanricht aan internationale zaken in zijn poging om zijn Israëlische, Iraanse en Chinese beleid onomkeerbaar te maken, zal veel, veel hoger zijn.
Israel Boven, weg met Palestina
Gedurende enkele jaren heeft de regering Trump een groots plan beloofd dat een oplossing zou bieden voor de Israëlisch-Palestijnse impasse. Volgens deze “deal van de eeuw” zouden de Palestijnen enkele economische ontwikkelingsfondsen accepteren, meestal uit de Golfstaten, in ruil voor het opgeven van hun aspiraties voor een authentieke staat.
De hoepeltjes waar de Palestijnen doorheen zouden moeten springen om zelfs maar zo’n beperkte en impotente staat te krijgen – in feite het opgeven van Jeruzalem, het opgeven van het recht om zich bij internationale organisaties aan te sluiten zonder de toestemming van Israël – zijn zo’n voor de hand liggende deal-breakers dat Jared Kushner en zijn bedrijf vanaf het begin moeten hebben geweten dat hun grootse plan politiek niet levensvatbaar was.
Maar het vinden van een werkbare oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict was nooit het doel van het plan. Het was allemaal een uitgebreid schimmensepel.
Terwijl de regering haar voorstel voor de neus hield van de wereldleiders en de internationale media, werkte ze samen met Israël om “nieuwe realiteiten” te creëren. Trump trok de Verenigde Staten terug uit de VN-Mensenrechtenraad vanwege hun vermeende “chronische vooringenomenheid tegen Israël.” De regering sloot het kantoor van de PLO in Washington, D.C. en elimineerde de Amerikaanse financiering voor het VN-agentschap dat Palestijnse vluchtelingen ondersteunt. En in misschien wel de meest verstrekkende stap, brak Trump een wereldwijde conventie door de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem te verplaatsen. Tot voor kort had slechts één land, Guatemala, dit voorbeeld gevolgd.
Maar toen kwam er deze herfst ineens een hoos aan diplomatieke activiteit, toen zowel de Verenigde Arabische Emiraten als Bahrein de diplomatieke erkenning van Israël besloten. De regering Trump heeft ook Servië en Kosovo, als onderdeel van een nieuwe economische overeenkomst, aangespoord om clausules over Israël op te nemen: Servië zal zijn ambassade naar Jeruzalem verplaatsen en Kosovo zal er een vestigen nadat het diplomatieke betrekkingen met Israël heeft aangeknoopt.
Verbazingwekkend genoeg heeft de regering Trump deze diplomatieke activiteit uitgevent als een beteugeling van Israël. In mei kondigde Netanyahu aan dat hij verder ging met het absorberen van delen van de Westelijke Jordaanoever waar al grote Israëlische nederzettingen lagen. Vervolgens heeft hij dat besluit weer ingetrokken om de nieuwe diplomatieke overeenkomsten met de Golfstaten af te sluiten. Maar het was slechts reculer pour mieux sauter, zoals de Fransen zeggen: terugtrekken om een betere sprong voorwaarts te maken. Netanyahu was niet van plan de annexatie van tafel te halen.
“Er is niets veranderd aan mijn plan om de soevereiniteit, onze soevereiniteit in Judea en Samaria, uit te breiden, in volledige coördinatie met de Verenigde Staten,” zei Netanyahu medio augustus. Sommigen die rechts van Netanyahu staan – helaas, ze bestaan echt – willen de hele Westelijke Jordaanoever annexeren. Maar dat is de jure. Zoals schrijver Peter Beinart aangeeft, heeft Israël de Westelijke Jordaanoever al enige tijd geannexeerd met nederzetting na nederzetting.
Wat betekent dit voor de Palestijnen? Die zitten met een kluitje in het riet, zonder staat. De regering Trump heeft haar veelgeprezen “deal van de eeuw” gebruikt om elke toekomstige deal bijna onmogelijk te maken. In samenwerking met Netanyahu heeft Trump de tweestatenoplossing de nek omgedraaid ten gunste van één Israëlische staat met een permanente Palestijnse onderklasse.
De kosten voor de Palestijnen: niet te overzien.
Permanente oorlog met Iran
Het versterken van Israël was een belangrijk onderdeel van de manoeuvres van Trump in het Midden-Oosten. Een tweede doel was het stimuleren van de wapenverkoop aan de Golflanden, wat de wapenwedloop in de regio alleen maar zal versnellen. De derde ambitie was om Iran te verzwakken. Tegen die achtergrond vormen Israël, Bahrein en de VAE nu – samen met Saoedi-Arabië – een meer verenigd anti-Iraans blok.
Maar de harde kern achterban van Trump heeft zich nooit tevreden gesteld met het indammen van Iran. Het wil niets minder dan een verandering van het regime.
Vanaf het begin heeft de regering Trump de nucleaire overeenkomst met Iran getrorpedeerd, de sancties tegen het land verscherpt en druk uitgeoefend op alle andere landen om geen zaken te doen met Iran. In januari hebben ze een vooraanstaande Iraanse figuur vermoord, Qassem Soleimani van de Iraanse Revolutionaire Garde. En deze zomer probeerden ze, zonder succes, sancties uit de periode voor de overeenkomst tegen Iran uit te vaardigen die de nucleaire overeenkomst voor eens en voor altijd om zeep zouden helpen.
Zelfs toen de regering Trump de diplomatieke overeenkomst tussen de VAE en Israël aan het vieren was, ging zij achter verschillende VAE-bedrijven aan voor de tussenhandel met Iran. Trump heeft de Iraanse regering onlangs bestraft omdat ze doorging met de executie van worstelaar Navid Afkari omdat hij naar verluidt een veiligheidsagent had gedood tijdens een demonstratie in 2018.
En de Amerikaanse inlichtingendiensten hebben net een nogal bizarre suggestie gelekt dat Iran heeft overwogen om de Amerikaanse ambassadeur in Zuid-Afrika te vermoorden. Volgens Politico, ,,komt het nieuws van het plan terwijl Iran manieren blijft zoeken naar manieren om vergelding te krijgen voor het besluit van President Donald Trump om eerder dit jaar een belangrijke Iraanse generaal te doden, zeiden de ambtenaren. Als het wordt uitgevoerd, kan het de reeds ernstige spanningen tussen de VS en Iran dramatisch doen toenemen en een enorme druk op Trump uitoefenen om terug te slaan – mogelijk in het midden van een gespannen verkiezingsseizoen”.
Nou… dat klinkt enorm verdacht.
Tuurlijk, Iran zou wel eens kunnen snakken naar wraak. Maar waarom zou je een oorlog riskeren met een president die misschien over een paar maanden wordt weggestemd en wordt vervangen door iemand die er de voorkeur aan geeft om terug te keren naar een bepaald niveau van samenwerking? En waarom zouden de onbenoemde Amerikaanse overheidsfunctionarissen nu de informatie lekken? Is het een manier om Iran te ontmoedigen om zoiets te doen?
Of misschien is het om de ene of de andere kant te provoceren om de strijd naar het volgende niveau te brengen – en elke toekomstige inspanning om de breuk tussen de twee landen te herstellen van de tafel te halen?
Het verbreken van banden met China
Op een persconferentie eerder deze maand heeft Trump zijn visie op de Amerikaanse betrekkingen met China uiteengezet.
Voorbij waren de tijden van zelfverzekerde voorspellingen van mooie nieuwe handelsovereenkomsten met Peking. Trump had immers de handelsonderhandelingen vorige maand geannuleerd, grotendeels omdat akkoord in de 1e fase niet het soort resultaten heeft opgeleverd dat de president had voorspeld (in termen van Chinese aankopen van Amerikaanse goederen).
Ook vertelde Trump niet over wat een goed idee het was voor China om “heropvoedingskampen” te bouwen voor Oeigoeren in Xinjiang (hij reserveert zo’n openhartig gesprek voor tete-a-tetes met Xi Jinping, volgens John Bolton).
Trump had het eerder over het verbreken van de economische relatie tussen de twee landen. “Onder mijn bewind zullen we van Amerika de productie-supermacht van de wereld maken, en zullen we voor eens en altijd een einde maken aan onze afhankelijkheid van China,” zei hij. “Of het nu gaat om het ontkoppelen of het invoeren van enorme tarieven, zoals ik al heb gedaan, we gaan een einde maken aan onze afhankelijkheid van China omdat we niet op China kunnen vertrouwen.”
Zoals met vrijwel alle dingen, weet Trump niet waar hij het over heeft. China is grotendeels onaangetast gebleven door alle dreigementen en de houding van Trump. Zoals de econoom Nicholas Lardy uitlegt, “ondanks al het spierballenvertoon over tarieven en investeringsbeperkingen gaat de integratie van China in de wereldwijde financiële markten onverminderd door. Die integratie lijkt het afgelopen jaar op de meeste punten zelfs te zijn versneld. En Amerikaanse financiële instellingen nemen actief deel aan dit proces, waardoor financiële ontkoppeling tussen de Verenigde Staten en China steeds onwaarschijnlijker wordt”.
In feite is ontkoppeling gewoon een andere manier om te zeggen “zelf toegebrachte wond.” Aan de niet-financiële kant van het grootboek hebben de Verenigde Staten al een hoge prijs betaald voor hun handelsoorlog met China, wat slechts een klein deel is van wat ontkoppeling uiteindelijk zou kosten. Voordat de pandemie toesloeg, verloren de Verenigde Staten al 300.000 banen en 40 miljard dollar aan verloren exporten per jaar. Dat is als een categorie 3-orkaan. Een volledige ontkoppeling zou als een categorie 6-storm door de Amerikaanse economie trekken.
Geopolitiek bloedbad
Amerikaanse presidenten willen altijd een geopolitieke erfenis achterlaten. Bill Clinton was trots op zowel het Dayton-akkoord als de Oslo-akkoorden. George W. Bush heeft zijn reactie op de aanslagen van 11 september aangeprezen. Barack Obama kon wijzen op de Iraanse nucleaire overeenkomst en de détente met Cuba.
Donald Trump heeft, net als de eerder genoemde wervelstormen, vernietiging op zijn pad achtergelaten. Hij verscheurde overeenkomsten, startte handelsoorlogen, trok zich terug uit internationale organisaties en escaleerde de Amerikaanse luchtoorlogen.
Maar misschien is zijn meest verderfelijke erfenis wel zijn beleid van verschroeide aarde. Net als terugtrekkende legers die de velden en het vee vernietigen om hun oprukkende tegenstanders van voedselbronnen te beroven, doet Trump er alles aan om het voor zijn opvolger onmogelijk te maken enkele van ’s werelds meest hardnekkige problemen op te lossen.
Zijn diplomatieke “prestaties” in het Midden-Oosten zijn bedoeld om de Palestijnen te ontmoedigen en verder rechteloos te maken. Zijn agressieve beleid ten aanzien van China is bedoeld om een economische relatie te verstoren die miljoenen Amerikaanse boeren en fabrikanten op de been houdt. Zijn oorlogszuchtige benadering van Iran is niet alleen bedoeld om het huidige nucleaire akkoord te vernietigen, maar ook om toekomstige akkoorden onmogelijk te maken.
Als hij een tweede termijn wint, zal Trump zijn doctrine van de verschroeide aarde naar alle uithoeken van de wereld brengen. Wat hij nu Iran, China en de Palestijnen aandoet, zal hij dan de hele planeet aandoen. De bijna 200.000 sterfgevallen van de pandemie en de bosbranden die de Westkust vernietigen zijn nog maar het begin. Donald Trump kan niet wachten om zijn Amerikaanse bloedbad naar nieuwe hoogte te brengen.